Φωνάζουν οι δημοσκοπήσεις, “βουβοί” οι ψηφοφόροι…

Στην τελική ευθεία για την κάλπη το πολιτικό τοπίο είναι θολό, ενώ είναι σαφές ότι όλοι κρίνονται: όχι μόνο τα πολιτικά κόμματα, κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αλλά και τα ΜΜΕ και οι εταιρείες δημοσκοπήσεων. Πέντε ημέρες λοιπόν πριν την κάλπη οι δημοσκοπήσεις κυριαρχούν στην πολιτική ατζέντα –κάτι που είναι παράδοξο – και δείχνουν καθαρό προβάδισμα στη ΝΔ.

Ωστόσο, οι εκπρόσωποι των εταιρειών λένε στις συζητήσεις τους με τους δημοσιογράφους ότι ένα σημαντικό ποσοστό πολιτών αρνούνται να συμμετάσχουν. Ορισμένοι λένε ότι μόνο 2 στους 10 απαντούν. Ο Αλέξης Τσίπρας το κατήγγειλε δημοσίως: Στην τελική ερώτηση των ερευνών «τι ψηφίσατε στις προηγούμενες εκλογές;», μόνο 14% απαντά ΣΥΡΙΖΑ. Τότε το υπόλοιπο 17% που είναι;

Ακόμη και αν τα ποσοστά αυτά δεν είναι ακριβή, εκτιμάται ότι σε κάποιο βαθμό όντως φαίνεται να ισχύει ο ισχυρισμός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ υποεκπροσωπείται. Επιπλέον ακόμη και στις εκλογές του 2019, όπου τα πράγματα ήταν πολύ πιο καθαρά, ποσοστό 10% των ψηφοφόρων αποφάσισε το τελευταίο 24ωρο, ή ακόμη και την Κυριακή το πρωί.

Στις τωρινές εκλογές εκτιμάται ότι το ποσοστό των αναποφάσιστων κυμαίνεται γύρω στις 800.000 ψηφοφόρους. Υπάρχουν δε περί τους 400.000 νέους ψηφοφόρους, που κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει σε τι ποσοστό θα προσέλθουν στην κάλπη. Σε αυτές τις κατηγορίες είναι προφανές ότι δεν μπορεί να γίνει προβολή της ψήφου με βάση όσους παίρνουν μέρος στις δημοσκοπήσεις και απαντούν, ενώ τα λεγόμενα ποιοτικά στοιχεία δεν βοηθούν για την εκτίμηση της συμπεριφοράς τους.

Υποτονικές οι συγκεντρώσεις

Μία διαφορετική εικόνα δείχνουν οι συγκεντρώσεις των δύο αρχηγών. Παρότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι πρωθυπουργός και η ΝΔ διαθέτει ένα στοιχειώδη κομματικό μηχανισμό, στις περιοδείες του και στις συγκεντρώσεις έχει πολύ λίγο κόσμο. Η συγκέντρωση στο Αιγάλεω χαρακτηρίστηκε ακόμη και από τους βουλευτές φιάσκο, ενώ ήταν αποκαρδιωτική για τους “Γαλάζιους” και η εικόνα της Κεφαλονιάς. Αν και προβλήματα υπάρχουν και στις περιοδείες του Αλέξη Τσίπρα, πάντως είναι κοινώς αποδεκτό ότι πηγαίνει καλύτερα, κάτι που αναπτερώνει το ηθικό της Κουμουνδούρου.

Είναι σαφές ότι με τα εμπειρικά εργαλεία, δεν ανιχνεύεται κλίμα νίκης υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ. Επίσης δεν είναι καθαρό το μέγεθος της δυσαρέσκειας και της αποδοκιμασίας της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Όμως, δεν είναι σαφές πώς θα συμπεριφερθούν οι αριστεροί ψηφοφόροι που το 2019 αποφάσισαν την τελευταία στιγμή να ψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ – και από το 24% των ευρωεκλογών τον πήγαν στο 31,5 – και σε όλη την τετραετία ασκούν κριτική και γκρινιάζουν για τα λάθη και παραλείψεις της ηγεσίας.

Οι ψηφοφόροι αυτοί της τελευταίας στιγμής ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ λόγω της αρνητικής τους στάσης απέναντι στον Μητσοτάκη και νιώθουν ότι επιβεβαιώθηκαν. Κάπως έτσι προκύπτει ότι το εκλογικό αποτέλεσμα είναι ανοικτό (αν και η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι το επικρατέστερο σενάριο).

Ενώ όμως μία καθαρή και άνετη νίκη της ΝΔ δεν ανιχνεύεται στην κοινωνία (εμπειρικά πάντα), αφού ακόμη και οι νεοδημοκράτες υποψήφιοι δηλώνουν ότι «οι εκλογές είναι βουβές», την εικόνα αυτή καλλιεργούν τα ΜΜΕ, με την βοήθεια των δημοσκοπικών εταιρειών που έτσι διαμορφώνουν την λεγόμενη παράσταση νίκης. Για το ότι τα συστημικά ΜΜΕ εξασφάλισαν ένα πρωτοφανές στην Μεταπολίτευση περιβάλλον προστασίας για τον πρωθυπουργό την τελευταία τετραετία και φυσικά κατά την προεκλογική περίοδο, δεν υπάρχει αμφιβολία.

Απειλείται το σύστημα εξουσίας

Εκείνο που θα τεθεί την επομένη των εκλογών είναι η στάση των δημοσκοπικών εταιρειών. Εάν επιβεβαιωθούν με μία καθαρή νίκη της ΝΔ τότε τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν θα μπορούν στο εξής να τις αμφισβητούν. Εάν διαψευστούν και επιβεβαιωθεί ότι λειτούργησαν όχι σαν έκφραση των διαθέσεων της κοινωνίας, αλλά σαν μηχανισμός χειραγώγησης, τότε κάποιες θα πρέπει να αναθεωρήσουν τα επιστημονικά τους εργαλεία, αλλιώς δεν θα έχουν ρόλο ύπαρξης.

Βεβαίως χειραγωγώντας την κοινή γνώμη, διαμορφώνοντας την παράσταση νίκης και δίνοντας εδραίο έδαφος στην κυβέρνηση να κάνει την προπαγάνδα της, συμβάλλουν στην διαμόρφωση του αποτελέσματος που προβλέπουν – η λεγόμενη αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Αλλά αυτό δεν μπορεί να διαπιστωθεί και να τους καταλογιστεί, παρά μόνο εκ του αποτελέσματος.

Υπ’ αυτή την έννοια μία νίκη του ΣΥΡΙΖΑ θα σημάνει όχι μόνο την ήττα της κυβέρνησης Μητσοτάκη, αλλά ενός ολόκληρου συστήματος εξουσίας που στήθηκε μεθοδικά με το δημόσιο χρήμα. Σε αυτόν τον μηχανισμό μάλιστα λειτουργούν παραπληρωματικά τα μικρότερα κόμματα της ευρύτερης κεντροαριστεράς.

Σε αυτές τις εκλογές εμφανίζεται το παράδοξο ότι ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ και ΜέΡΑ 25 ασκούν πιο σκληρή κριτική – έως και πολεμική στην περίπτωση του ΚΚΕ – ή έστω εξίσου σκληρή, έναντι του ΣΥΡΙΖΑ και της νεοφιλελεύθερης κυβέρνησης Μητσοτάκη. Το επιχείρημα ότι αντλούν από την ίδια δεξαμενή ψηφοφόρων, μερική εξήγηση δίνει. Δεν επιβεβαιώνει την αριστερή τους πολιτική και ιδεολογική ταυτότητα ο προσανατολισμός της δράσης τους ενάντια σε ένα άλλο αριστερό κόμμα, ούτε αυξάνει την πίτα, την ώρα που δείχνουν να έχουν συμβιβαστεί με την παραμονή στην εξουσία μίας δεξιάς νεοφιλελεύθερης κυβέρνησης. Παράλληλα ακυρώνουν το αίτημα για απλή αναλογική, στην περίπτωση του ΚΚΕ μάλιστα, μία διεκδίκηση δεκαετιών.