Φρένο το Βερολίνο, γκάζι η Ουάσιγκτον για τις κυρώσεις στην Τουρκία

Διχασμένη εμφανίζεται η Ευρώπη στο θέμα της επιβολής κυρώσεων στην Τουρκία, την ώρα που ο Ερντογάν εξακολουθεί να παρουσιάζει τη χώρα του ως θύμα και να επιρρίπτει σε άλλους τις ευθύνες. Όλα τα μέσα είναι στο τραπέζι διαμηνύουν οι Βρυξέλλες, βάζοντας όμως ξανά το “αν” η Άγκυρα συνεχίσει τις προκλήσεις, ενώ το Βερολίνο εξακολουθεί να μην παίρνει ανοιχτά θέση. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ωστόσο, ζήτησε για άλλη μία φορά την αλλαγή της τουρκικής στάσης, ενώ η Γερουσία προωθεί νόμο που προβλέπει κυρώσεις για τους S-400.

Την Πέμπτη, εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών, κληθείς να σχολιάσει τα όσα ειπώθηκαν για τη σκληρή στάση του Πομπέο προς την Τουρκία, κατά τη διάρκεια της συνόδου του ΝΑΤΟ, τόνισε ότι οι απόψεις της Ουάσιγκτον για τις περιφερειακές ενέργειες της Τουρκίας δεν έχουν αλλάξει. Ο ίδιος επισήμανε ότι «οι ΗΠΑ έχουν παροτρύνει την Τουρκία, πολλές φορές, να επιλύσει το ζήτημα των S-400, να σταματήσει να χρησιμοποιεί Σύρους μαχητές σε ξένες συγκρούσεις και να σταματήσει τις προκλητικές ενέργειες στην Ανατολική Μεσόγειο».

Την ίδια ώρα γινόταν γνωστό ότι το νομοσχέδιο για τον αμυντικό προϋπολογισμό των ΗΠΑ (NDAA), για το 2021, προβλέπει την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκίας για την απόκτηση του ρωσικού αμυντικού συστήματος S-400. Το νομοσχέδιο χαρακτηρίζει την συγκεκριμένη ενέργεια ως «σημαντική συναλλαγή». Φράση που δανείζεται από τον Νόμο για την Αντιμετώπιση των Αντιπάλων της Αμερικής Μέσω Κυρώσεων, τον γνωστό ως νόμο CAATSA.

Πιο εύκολο για τους S-400, παρά …

Το νομοσχέδιο ζητά την εφαρμογή αυτού του νόμου για την υπόθεση των S-400 και συγκεκριμένα την επιβολή τουλάχιστον πέντε περιγραφόμενων κυρώσεως, σε διάστημα 30 ημερών από την υπογραφή του αμυντικού προϋπολογισμού από τον Αμερικανό πρόεδρο. Το ίδιο νομοσχέδιο προβλέπει επίσης ότι ο Πρόεδρος, μπορεί μετά από έναν χρόνο να ακυρώσει αυτές τις κυρώσεις, εφόσον πείσει το Κογκρέσο ότι δεν συντρέχουν οι λόγοι επιβολής τους.

Θα πρέπει δηλαδή να πείσει ότι η κυβέρνηση της Τουρκίας δεν κατέχει πλέον το σύστημα S-400 ή άλλο σύστημα που το έχει διαδεχθεί και ότι κανένας υπάλληλος της Ρωσικής Ομοσπονδίας ή πρόσωπα που ενεργούν για λογαριασμό της Ρωσίας δεν λειτουργεί ούτε συντηρεί, εντός της Τουρκίας, κάποιο από αυτά τα συστήματα αεροπορικής άμυνας. Ο Πρόεδρος θα πρέπει να πείσει επίσης το Κογκρέσο ότι έχει λάβει αξιόπιστες διαβεβαιώσεις από την τουρκική κυβέρνηση ότι δεν θα υπάρξει καμία νέα δραστηριότητα, από την ίδια ή από τρίτους που λειτουργούν για λογαριασμό της, προκειμένου να αποκτήσει ξανά αυτά τα αμυντικά συστήματα.

Ικανοποιημένος με την εξέλιξη δηλώνει ο γερουσιαστής Ρόμπερτ Μενέντεζ, ο οποίος έδωσε αγώνα τα τελευταία δύο χρόνια προκειμένου να επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία για τους S-400. Ο ίδιος έχει ασκήσει έντονη κριτική σε πολλές προκλητικές δράσεις της τουρκικής κυβέρνησης, αναμεσά τους και η επεκτατική πολιτική του Ερντογάν στην Ανατολική Μεσόγειο. Δήλωσε μάλιστα «απίστευτα περήφανος» για τη συμβολή του στο να συμπεριληφθεί στον αμυντικό προϋπολογισμό αυτή η διάταξη, προκειμένου να πραγματοποιηθεί «αυτό που ο Πρόεδρος Τραμπ αρνήθηκε να κάνει».

Ο Τραμπ βάζει βέβαια κάποια προσκόμματα για τον ετήσιο προϋπολογισμό του Πενταγώνου, απειλώντας με βέτο, εάν παραλλήλως δεν καταργηθεί ένας ομοσπονδιακός νόμος που προστατεύει τις τεχνολογικές εταιρείες. Ωστόσο, ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος της Επιτροπής Ενόπλων Δυνάμεων της Γερουσίας, αλλά και άλλοι Ρεπουμπλικάνοι πολιτικοί άφησαν να εννοηθεί ότι θα αψηφήσουν την απειλή του Προέδρου.

Διχασμένη για την Τουρκία η Ευρώπη

Την ώρα πάντως που στην Ουάσιγκτον γίνονται σοβαρές κινήσεις για την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία (για τους S-400, αλλά και με αναφορές σε άλλα ζητήματα), στις Βρυξέλλες οι “κυρώσεις” είναι μάλλον μια απαγορευμένη λέξη. Ο Σαρλ Μισέλ δεν την ανέφερε καν, σε συνέντευξη Τύπου που έδωσε με αφορμή την επικείμενη Σύνοδο. Μάλιστα όπως σχολίασαν  στο Γαλλικό Πρακτορείο ένας υπουργός και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, αυτό έγινε, επειδή κάποια κράτη μέλη, ανάμεσά τους η Γερμανία, είναι αντίθετα σε αυτές.

Αφού καταδίκασε την επιθετική ρητορική και τις μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου έκρινε μεν ότι τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν πολύ θετικά από τον Οκτώβριο, αλλά παρέπεμψε στη Σύνοδο. «Θα συζητήσουμε και είμαστε έτοιμοι να χρησιμοποιήσουμε τα μέσα που διαθέτουμε, εφόσον διαπιστώσουμε ότι δεν υπάρχει θετική εξέλιξη» είπε ο Σαρλ Μισέλ για να προσθέσει ότι πιστεύει «πως το παιγνίδι της γάτας και του ποντικού πρέπει να σταματήσει».

«Οι κυρώσεις είναι ένα ζήτημα που εναπόκειται στα κράτη μέλη» είπε ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοσέπ Μπορέλ. Καλυπτόμενος μάλιστα πίσω από το ρόλο του τεχνοκράτη σημείωσε ότι δεν μπορεί να προκαταλάβει τις αποφάσεις της συζήτησης και ότι δουλεία του είναι «να την προετοιμάζει και να προτείνει εναλλακτικές επιλογές». Σημειώνεται, ότι ήδη από τη Σύνοδο του Οκτωβρίου, η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είχε προειδοποιήσει ότι “αν” η Άγκυρα συνεχίσει τις παράνομες ενέργειες «θα χρησιμοποιήσουμε όλα τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας».

Όπως είναι γνωστό, τον Οκτώβριο, η ΕΕ έκανε ένα άνοιγμα στην Τουρκία, συνοδευόμενο όμως από την απειλή κυρώσεων, “αν” δεν σταματούσε τις ενέργειές της που είχε καταδικάσει ήδη η Ευρώπη. Στην Κομισιόν είχε ανατεθεί τότε να επεξεργασθεί τις οικονομικές κυρώσεις και, όπως είχε διευκρινίσει η πρόεδρός της, αυτές είναι έτοιμες «να χρησιμοποιηθούν άμεσα». Το “αν” φαίνεται όμως, ότι παραμένει στο τραπέζι, παρότι ο Σαρλ Μισέλ ανέφερε ότι «το λιγότερο που μπορούμε να πούμε είναι πως δεν υπήρξαν πολλά θετικά σημάδια από την πλευρά της Τουρκίας».

Τι λέει ο Μητσοτάκης 

Για την επιβολή των κυρώσεων είναι γνωστό ότι απαιτείται ομοφωνία. Όμως, εκτός από το γερμανικό μπλόκο, το οποίο μέχρι πρότινος το Βερολίνο κάλυπτε με το πρόσχημα ότι είναι παράλληλα διαμεσολαβητής ανάμεσα στην Αθήνα και την Άγκυρα, φαίνεται ότι υπάρχουν και άλλες αντιρρήσεις. «Θα υπάρξουν αποφάσεις» στη Σύνοδο Κορυφής ανέφεραν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, τονίζοντας όμως ότι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε το βεληνεκές τους. Περισσότερο επιφυλακτικός, ένας υπουργός χώρας της ΕΕ ανέφερε ότι «πρέπει να δούμε ποιες θέσεις θα πάρουν η Γερμανία και η Πολωνία».

Η Μέρκελ πάντως ξεκίνησε ήδη μια διαδικασία εξωραϊσμού της Άγκυρας, τονίζοντας, με την ομιλία της σε ευρωβουλευτές, την σημαντική συμβολή της Τουρκίας στην αντιμετώπιση του προσφυγικού. Η καγκελάριος της Γερμανίας ξέχασε, ωστόσο, την εργαλειοποίηση των προσφύγων από τον Ερντογάν, αλλά και τις ευθύνες της Άγκυρας, η επεκτατική πολιτική της οποίας είναι πλέον η μόνη αιτία εκτοπισμού κατοίκων, κυρίως στη Συρία, αλλά όχι μόνον εκεί.

Την ίδια ώρα, η Αθήνα δείχνει να πιέζει λίγο περισσότερο αυτή τη φορά για την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία. Αυτό έγινε εμφανές με τις δηλώσεις του Νίκου Δένδια τις προηγούμενες ημέρες, ενώ σήμερα και ο πρωθυπουργός χαρακτήρισε αδιανόητο το να μην υπάρξουν συνέπειες για την Άγκυρα. Μιλώντας στο Politico, στο πλαίσιο του διεθνούς συνεδρίου τεχνολογίας και καινοτομίας “Web Summit 2020” της Λισαβόνας που φέτος γίνεται διαδικτυακά, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισήμανε ότι «δεν νοείται να μην βρεθεί η Τουρκία αντιμέτωπη με συνέπειες, εάν συνεχίσει τις προκλητικές ενέργειες».

Αφού τόνισε ότι τα προβλήματα ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία «αφορούν την Ευρώπη» και «σχετίζονται με το ΝΑΤΟ», ο πρωθυπουργός σημείωσε ότι «τα λόγια δεν αρκούν πλέον» και ότι «θα πρέπει να δούμε ξεκάθαρες πράξεις από την τουρκική πλευρά». Κάτι που, όπως εξήγησε, σημαίνει μια πραγματική αλλαγή σε ό,τι αφορά την πολιτική της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.