Φρίντριχ Μερτς: Νικητής αλλά με μέτρο…

Ο Φρίντριχ Μερτς εκλέχτηκε αρχηγός του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος στη Γερμανία στα τέλη του 2021. Μετά από ψηφοφορία των μελών του κόμματος επικράτησε από τον πρώτο γύρο, με ποσοστό 62,1% και πήρε επισήμως το χρίσμα στο Συνέδριο του κόμματος που ακολούθησε. Ο ιδιαίτερα επιτυχημένος δικηγόρος στο επάγγελμα Μερτς, εκλέχθηκε αρχικά ευρωβουλευτής το 1989.

Ήταν μέλος του Κοινοβουλίου από το 1994 ως το 2009 και εκλέχθηκε ξανά το 2021. Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί, ότι η εκλογή του στην προεδρία των Χριστιανοδημοκρατών είχε λάβει χώρα με 19 χρόνια διαφορά. Το 2000, σε ηλικία μόλις 45 ετών, ο Μερτς είχε διαδεχτεί τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ως επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας (ήταν δηλαδή ο επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης στη Βουλή). Όλα δείχνανε ότι είχε μεγάλη πιθανότητα να ήταν ο επόμενος υποψήφιος καγκελάριος με τους Χριστιανοδημοκράτες.

Δεν ήταν, άλλωστε, αμελητέος πολιτικός. Κάθε άλλο. Απαράμιλλος ρήτορας, με καθαρές αν και συχνά συγκρουσιακές θέσεις σε όλα τα θέματα, φάνταζε ως ο ιδανικός υποψήφιος μετά την αποτυχία του υποψηφίου καγκελαρίου Έντμουντ Στόιμπερ στις εκλογές του 2002, ιδιαίτερα για το πιο συντηρητικό κομμάτι της γερμανικής κοινωνίας. Είχε τεράστια αποδοχή στη βάση του κόμματος, αλλά και στην τότε Κοινοβουλευτική Ομάδα.

Λογάριαζε όμως χωρίς τον ξενοδόχο, εν προκειμένω χωρίς την Άγκελα Μέρκελ. Η τότε πρόεδρος των Χριστιανοδημοκρατών, βλέποντας την δημοφιλία του και θέλοντας να διασφαλίσει την υποψηφιότητά της για την Καγκελαρία στις επόμενες εκλογές, είχε απαιτήσει (μετά την ήττα στις εκλογές του 2002) η ίδια να ηγηθεί της Κοινοβουλευτικής Ομάδας. Υποχρέωσε τον Μερτς να συμβιβαστεί με την θέση του αναπληρωτή και τον είχε εξωθήσει ουσιαστικά σε παραίτηση από την θέση αυτή το 2004, καθιστώντας τον άσπονδο εχθρό της έκτοτε, ίσως δε τον μεγαλύτερο πολέμιο της στο Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα.

Ο Μερτς είχε προσπαθήσει δύο φορές ανεπιτυχώς να εκλεγεί πρόεδρος του κόμματος. Το 2018 είχε χάσει από την εκλεκτή της καγκελαρίου Κάρεν Κραμπενμπάουερ, το δε 2020 από τον εκλεκτό των κομματικών μηχανισμών Άρμιν Λάσετ. Το 2021 όμως, μετά από την εκλογική πανωλεθρία των Χριστιανοδημοκρατών, είχε καταφέρει να επιβάλλει την συμμετοχή όλων των μελών του κόμματος στη διαδικασία εκλογής αρχηγού και όχι μόνο των κομματικών “μανδαρίνων”-εκλεκτόρων, όπως είχε γίνει στις άλλες δυο πρότερες χαμένες εκλογές γι’ αυτόν. Και δικαιώθηκε πανηγυρικά, αφού εξελέγη με συντριπτική πλειοψηφία.

Η βάση του κόμματος βλέπει στο πρόσωπο του έναν συντηρητικό πολιτικό παλαιάς κοπής: Χαρισματικό και σπάνιο ομιλητή, με κατασταλαγμένες πολιτικές θέσεις, δίχως “θολές” προσεγγίσεις, ή προσπάθεια “στρογγυλέματος”, δίχως φόβους έντονης σύγκρουσης σε πολιτικό επίπεδο, όταν χρειάζεται. Είναι ένας πολιτικός, ο οποίος θα επιμείνει στις θέσεις του με πάθος όταν χρειαστεί και δεν θα προσπαθήσει να ικανοποιήσει τους πάντες.

Μερτς και AfD

Πάντως, παρόλο που έστριψε το τιμόνι των Χριστιανοδημοκρατών δεξιά, ο Φρίντριχ Μερτς δεν κατάφερε να αποσπάσει ψηφοφόρους από το κόμμα της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AFD) που τοποθετείται δεξιότερα των Χριστιανοδημοκρατών και με βάση τα exit poll διπλασιάζει τα ποσοστά της. Η δε αντιπαράθεση Μερτς-Μέρκελ ξέσπασε και κατά την προεκλογική περίοδο: Η πρόθεση του να περάσει ένα νομοσχέδιο με σκληρά μέτρα για το μεταναστευτικό, με τις ψήφους του AfD, προκάλεσε τις αντιδράσεις της εσωκομματικής αντιπολίτευσης, τις οποίες ενορχήστρωσε η πρώην καγκελάριος Μέρκελ, με αποτέλεσμα η σχετική πρόταση νόμου να μην περάσει και να δεχτεί καίριο πλήγμα το προφίλ του Μερτς.

Παρά την δεξιά στροφή του δε, δεν έχει την υποστήριξη της νέας αμερικανικής κυβέρνησης, η οποία δια του Ίλον Μασκ στηρίζει απροκάλυπτα το AfD. Δεν αποκλείεται, ειδικά αν οι Χριστιανοδημοκράτες πέσουν όντως κάτω από το ψυχολογικό όριο του 30%, να αντιμετωπίσει επικρίσεις ότι λόγω των συντηρητικών του θέσεων, της συχνά υπέρμετρης διάθεσης για σύγκρουση και του ανοίγματος του στο AfD, το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα απώλεσε κεντρώους ψηφοφόρους (πάντως προεκλογικά ο Μερτς εξακολουθούσε να αποκλείει την μετεκλογική συνεργασία με το AfD).

Ένα είναι σίγουρο. Όντας το CDU πρώτο κόμμα θα είναι ο επόμενος καγκελάριος, όπως φιλοδοξούσε, έστω και με “ψαλιδισμένα” τα “φτερά” του, αν πάντα επιβεβαιωθούν τα exit poll. Ο Μερτς δεν ήθελε πιθανότατα ουδέποτε να γίνει υπουργός της Μέρκελ, θεωρώντας εαυτόν σαφώς ικανότερό της. Αλλά και η Μέρκελ σίγουρα δεν ήθελε ουδέποτε να τον κάνει υπουργό της, πριμοδοτώντας έναν πιθανό διάδοχό της.

Ίσως δικαίως θεωρεί ότι του άξιζε εδώ και 19 χρόνια να έχει εκλεγεί αρχικά πρόεδρος των Χριστιανοδημοκρατών και μετέπειτα καγκελάριος. Το “σύστημα Μέρκελ” τον είχε αποτρέψει πολλάκις, αλλά δεν τα παράτησε ούτε μια στιγμή. Η γερμανική πολιτική σκηνή απέκτησε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η εποχή Μερτς δεν θα είναι σίγουρα βαρετή. Μένει να δούμε αν θα είναι και επιτυχημένη, καθώς αντιμετωπίζει, μεταξύ άλλων και μία άκρως υπολογίσιμη απειλή στα δεξιά του.