Για ποια Αριστερά μιλάμε σήμερα στην Κύπρο; – Το συστημικό ΑΚΕΛ

Το ΑΚΕΛ έχει ξεκινήσει μια εσωτερική συζήτηση για αποτίμηση του αποτελέσματος των τελευταίων βουλευτικών εκλογών, ενώ παράλληλα οδεύει προς εκλογικό συνέδριο. Το κόμμα το 2011 είχε 132.171 ψήφους, ενώ στις εκλογές της 30ής Μαΐου, 79.193. Έχασε σε μια δεκαετία 52.258 ψήφους. Τα αίτια είναι πολύ βαθύτερα από τα πρόσωπα. Aφορούν ζητήματα πολιτικών, που συνδέονται -μεταξύ άλλων- και με την κρίση ταυτότητας. Για να εξηγηθεί το φαινόμενο της βαθμηδόν μείωσης των ποσοστών του, πρέπει να απαντηθούν μια σειρά από ερωτήματα.

Θα πρέπει πρώτα να απαντηθεί το βασικό ερώτημα: Για ποια Αριστερά μιλάμε; Για εκείνη που για δεκαετίες μέσα από εκείνη την ομπρέλα των συνεργασιών των «δημοκρατικών πατριωτικών δυνάμεων» αποτελούσε δεκανίκι σε διάφορες εξουσίες; Για εκείνη, που όταν κυβέρνησε έσπευσε από την πρώτη στιγμή να δώσει διαπιστευτήρια στο τραπεζικό και οικονομικό κατεστημένο, διορίζοντας υπουργούς Οικονομικών από τη συγκεκριμένη ελίτ; Για εκείνη που έχασε προ πολλού το ηθικό πλεονέκτημα, καθώς ενεπλάκη σε σκάνδαλα;

Το ΑΚΕΛ έχασε επαφή με την κοινωνική πραγματικότητα, κι αυτό προκαλεί κρίση ταυτότητας. Η κομματική γραφειοκρατία είναι και η ηγεσία και οι πολιτειακοί αξιωματούχοι. Η σχέση με την κοινωνία δεν είναι όπως παλιά. Όταν εκείνοι που αποφασίζουν δεν έχουν σχέση με την παραγωγή, δύσκολα μπορούν να διαμορφώσουν θέσεις για τους πολίτες. Και το ΑΚΕΛ δεν είχε και δεν έχει πρόταση. Απλά κάνει σχόλια και απορρίπτει τις θέσεις των απέναντι. Το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης δεν μπορεί να μην έχει πρόταση για να κυβερνήσει. Πρόταση δεν έχει γιατί ταλανίζεται από κρίση ταυτότητας. Η ηγεσία πατά σε πολλές βάρκες, με κίνδυνο κάθε φορά να πέσει στη θάλασσα.

Συστημικό κόμμα

Πρόκειται για ένα συστημικό κόμμα, ένα κατεστημένο πολιτικό και οικονομικό. Στο παρελθόν είχε έντονη επιχειρηματική δραστηριότητα με δικές του εταιρίες, καθιστώντας το σε εργοδότη και δημιουργώντας πολλούς επαγγελματικά και οικονομικά εξαρτώμενους. Σιγά-σιγά οι πλείστες από αυτές τις εταιρείες χάθηκαν (γιατί άραγε;). Υπενθυμίζεται ότι το κόμμα έχει ευθύνες και για την υπαγωγή της χώρας σε μνημόνιο και την εκχώρηση κυριαρχίας στους χρεώστες. Κι αυτό προφανώς θα το κουβαλά για πάντα.

Αλλά και στο Κυπριακό, σαφώς και υπάρχει απόσταση μεταξύ αυτών που εκφράζει η ηγεσία και των απόψεων της βάσης, κυρίως των ψηφοφόρων. Η δογματική, σκληρή γραμμή στο Κυπριακό, που φλερτάρει συστηματικά με τους οπαδούς της όποιας λύσης, αποξενώνει την ηγεσία από το ισχυρό κοινωνικό ρεύμα. Φαίνεται η ηγεσία να μην μπορεί να ξεχωρίσει το πατριωτικό από το εθνικιστικό και το ταυτίζει.

Στην έρευνα κοινής γνώμης του ΡΙΚ, που έγινε προεκλογικά, το 52% των ψηφοφόρων του ΑΚΕΛ παρουσιάζονταν να στηρίζουν λύση Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας και τούτο είναι αμφίβολο κατά πόσο όλοι εννοούν το ίδιο, όπως ισχύει και για τους ψηφοφόρους άλλων κομμάτων. Το ενδιαφέρον είναι πως ένα 43% επιλέγει άλλες μορφές λύσης. Τούτο είναι μήνυμα, που δεν αφορά μόνο το ΑΚΕΛ αλλά και τα άλλα κόμματα, στα οποία καταγράφεται τέτοια διάσταση απόψεων μεταξύ ηγεσίας και ψηφοφόρων.

Το ερώτημα είναι τι θα κάνει το κόμμα εφεξής. Κάποιοι κάνουν λόγο για επανίδρυση. Όχι υπό την έννοια να ξηλωθούν τα πάντα, αλλά να γίνουν ανατροπές. Να αλλάξει αφήγημα, να υπάρξει αλλαγή παραδείγματος. Να ξεκαθαρίσει πρωτίστως τι κόμμα είναι. Πού στέκει πολιτικά και ιδεολογικά, γιατί τούτο δεν είναι ξεκάθαρο. Είναι ένα κόμμα, που παρουσιάζεται ως εργατικό αλλά, για παράδειγμα, στη Βουλή δεν υπάρχει ένας συνδικαλιστής προερχόμενος από την ΠΕΟ. Και τούτο δεν είναι σημερινό.

Δεν αρκεί η αλλαγή ηγεσίας

Οι αλλαγές δεν θα επέλθουν μόνο με την αλλαγή ηγεσίας. Αυτό δεν θα γίνει, ασφαλώς, εάν μόνο αποχωρήσει ο Άντρος Κυπριανού. Η δραστική μείωση των ποσοστών του τα τελευταία δέκα χρόνια δεν μπορεί να είναι ευθύνη ενός ανθρώπου. Αν και σοβαρές είναι και οι δικές του ευθύνες, καθώς αυτό-εγκλωβίστηκε σε μια μικρή ομάδα της ηγεσίας και απέφευγε επιμελώς να αφουγκραστεί την κοινωνία. Αλλά και η αλλαγή ηγεσίας είναι ένα θέμα, που θα δείξει προς τα πού θα κατευθυνθεί το κόμμα. Θα δοθεί το μήνυμα της συνέχειας ή της αλλαγής;

Υπενθυμίζεται πως ο Εζεκίας Παπαϊωάννου αποχωρώντας από Γενικός Γραμματέας επέλεξε ως διάδοχο, όχι κάποιον από την πρώτη γραμμή, αλλά από το “κάτω ράφι”. Υπήρχαν ισχυροί παράγοντες στην ηγεσία, “ιερά τέρατα”, αλλά ηγέτης αναδείχθηκε ο προερχόμενος από την ΕΔΟΝ, Δημήτρης Χριστόφιας. Στην Κύπρο, υπάρχει ένα συνωστισμός δυνάμεων από το κέντρο και προς τα δεξιά. Σαφώς και υπάρχει κενό από το κέντρο προς τα αριστερά. Οι πολίτες αυτοκαθορίζονται πολιτικά και ιδεολογικά, οι περισσότεροι ωστόσο δεν βρίσκουν στέγη για να εκφραστούν ή έστω να ψηφίσουν.

Ιστορικά ο χώρος υπάρχει. Πολιτικά και ιδεολογικά υπάρχει κενό. Και επειδή ακούγονται πολλά δογματικά και παρωχημένα, αυτό που χρειάζεται είναι ένα κόμμα προσαρμοσμένο στην εποχή, αλλά με πολιτικό και ιδεολογικό στίγμα. Εάν η ηγεσία του ΑΚΕΛ επιμένει σε μια “αριστερή” ρητορική χωρίς πολιτική πρόταση προς την κοινωνία, τα ποσοστά θα μειώνονται και κάποιος άλλος θα βρεθεί να καλύψει το κενό.