Γιατί η ΕΕ υπέκυψε στον Τραμπ

Έχουμε συνηθίσει να χαρακτηρίζουμε την ΕΕ – δικαίως – γεωπολιτικό νάνο. Ωστόσο, κανένας δεν θα διαφωνούσε με το ότι η ΕΕ είναι ένας οικονομικός και εμπορικός γίγαντας. Για αυτό άλλωστε τα κράτη-μέλη έχουν μεταφέρει μέρος της εθνικής τους κυριαρχίας στην Ένωση. Η ισχύς εν τη ενώσει μπορεί να προωθήσει καλύτερα τα εμπορικά συμφέροντα όλων των Ευρωπαίων, από τις αυτοκινητοβιομήχανους της Βαυαρίας μέχρι τους ελαιοπαραγωγούς της Καλαμάτας.

Πράγματι οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: Mία τεράστια εσωτερική αγορά 450 εκατομμυρίων καταναλωτών. Μία αχανής οικονομία σχεδόν 17 τρισ. ευρώ στην οποία αναλογούν 15% των παγκόσμιων εξαγωγών (έναντι 10% για τις ΗΠΑ). Τι μπορεί να πήγε τόσο λάθος και τώρα οι ευρωπαϊκές εξαγωγές στις ΗΠΑ υπόκεινται σε γενικό δασμό 15% έναντι 0% για τις αμερικανικές εξαγωγές; Πώς κατέληξε η Ευρώπη να δεσμευθεί να αγοράσει αμερικανικά ενεργειακά προϊόντα αξίας 750 δισ. (!) σε μόλις τρία χρόνια;

Οι ψευδαισθήσεις της ΕΕ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέπεσε σε σωρεία λανθασμένων εκτιμήσεων και κινήσεων από την αρχή της δεύτερης θητείας Τραμπ. Οι αξιωματούχοι της Κομισιόν είχαν τα mainstream εγχειρίδια οικονομολόγων και αναλυτών σχεδόν σαν Ευαγγέλιο. Η συμβατική άποψη έλεγε πως το δολάριο θα ανέβαινε με την πρώτη υποψία υψηλότερων δασμών. Το ανατιμημένο δολάριο θα έβαζε φρένο στον Τραμπ και θα αντιστάθμιζε το όποιο κόστος των δασμών, κάνοντας τα ευρωπαϊκά προϊόντα πιο ανταγωνιστικά. Αυτό είχε γίνει άλλωστε και στην πρώτη θητεία Τραμπ, το 2018-2019. 

Και όμως, έγινε ακριβώς το αντίθετο και μάλιστα με θεαματικό τρόπο. Παρά το γεγονός ότι ο Τραμπ εξαπέλυσε ένα δασμολογικό blitzkrieg, το δολάριο έπεσε 10%, σημειώνοντας το χειρότερο πρώτο εξάμηνο οποιουδήποτε έτους από το 1973 και την εποχή που ο Νίξον τίναζε στον αέρα το σύστημα Μπρέτον Γουντς. Οι Ευρωπαίοι δεν μπόρεσαν να αντιληφθούν ότι στην νέα εποχή της μεγάλης αναταραχής, τα συμβατικά εγχειρίδια δεν είναι καλός σύμβουλος.

Η ΕΕ και η φοβική της διαπραγμάτευση

Εάν η Ευρώπη είχε μία μεγάλη ευκαιρία να δείξει τα δόντια της στον Αμερικανό πρόεδρο, αυτή ήταν τον περασμένο Απρίλιο. Οι δασμοί που ανακοίνωσε ο Τραμπ την ‘Ημέρα Απελευθέρωσης’ σόκαραν τις αγορές και δημιούργησαν μεγάλη αναταραχή στο μαλακό υπογάστριο των ΗΠΑ που δεν είναι άλλο από την αγορά των Treasuries – των αμερικανικών κρατικών ομολόγων. 

Εκεί η Ευρώπη έπρεπε να είχε ακολουθήσει τον κινεζικό δρόμο των σκληρών αντίμετρων. Αυτό θα μεγέθυνε την αναταραχή στις αγορές και την πίεση στον Λευκό Οίκο. Αντ’ αυτού, οι Ευρωπαίοι επέλεξαν έναν αναβλητικό κατευνασμό και άφησαν τον χρόνο να περνάει. Την ίδια ώρα, οι αγορές σιγά σιγά ανέκαμπταν και η αμερικανική οικονομία έδειχνε ανθεκτικότητα, δίνοντας στον Αμερικανό πρόεδρο την επιβεβαίωση που χρειαζόταν. 

Ο Τραμπ φυσικά μύρισε την αδυναμία της ΕΕ. Πριν λίγες εβδομάδες, ο Επίτροπος Εμπορίου Μάρος Σέφτσοβιτς έκλεισε με τους Αμερικανούς αξιωματούχους μία συμφωνία για αμοιβαίους δασμούς στο 10%, μόνο για να βγει ο Τραμπ να την απορρίψει δημόσια και να απειλήσει την ΕΕ με δασμούς 30%! Η κατάληξη ήταν να συρθεί η ΕΕ σε μία πολύ χειρότερη συμφωνία μετά από λίγες μέρες.

Η ΕΕ σε μακάριο λήθαργο

Τα λάθη που γίνανε κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων δεν είναι απλά συγκυριακά. Αντανακλούν την αδυναμία των ευρωπαϊκών ελίτ να σκεφτούν και να δράσουν με γεωοικονομικούς όρους, όπως απαιτούν οι νέες συνθήκες. Και φυσικά είναι απόρροια της απουσίας ενιαίου μετώπου εντός της ΕΕ. Οι Γερμανοί πίεζαν για ένα γρήγορο deal ώστε να γλιτώσει η αυτοκινητοβιομηχανία τους τα χειρότερα, η Μελόνι έδωσε προτεραιότητα στην προνομιακή της σχέση με τον Λευκό Οίκο, ενώ οι Γάλλοι μπλόκαραν συνεχώς τα όποια αντίμετρα για να γλιτώσουν τα τυριά τους και τα κρασιά τους…

Η γενεσιουργός αιτία αυτής της αποτυχίας είναι, όμως, μία: η απόλυτη εξάρτηση της Ευρώπης από την αμυντική ομπρέλα και το χρηματοπιστωτικό σύστημα των Ηνωμένων Πολιτειών. Όσο καθυστερεί η ΕΕ να πάρει τις δύσκολες αποφάσεις για να σπάσει αυτήν την εξάρτηση, η οικονομική της ισχύς θα παραμένει χωρίς αντίκρισμα με κόστος για όλους μας. Μέχρι τότε θα συνεχίσουμε να αναρωτιόμαστε: τι περιμένει η Ευρώπη για να βγει από αυτόν τον καταστροφικό λήθαργο;