Γιατί οι Έλληνες είναι δύσπιστοι απέναντι σε Δικαιοσύνη, πολιτικό σύστημα και ΜΜΕ;
20/05/2025
Παρακολούθησα, προσφάτως, μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση με θέμα την δυσπιστία των πολιτών έναντι της Δικαιοσύνης, του πολιτικού συστήματος και των μέσων μαζικής ενημερώσεως. Η συζήτηση διεξήχθη στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών και συμμετείχαν μια εκπρόσωπος ενώσεως δικαστών, ένας ομότιμος καθηγητής πολιτικής επιστήμης, ένας πρώην βουλευτής του ΠΑΣΟΚ και νυν αρχηγός εξωκοινοβουλευτικού κόμματος, καθώς και ένας απόμαχος δημοσιογράφος, ιδιαιτέρως γνωστός τόσο ως αρθρογράφος, όσο και από τις τηλεοπτικές του εκπομπές.
Προφανώς, μια τέτοια σύνθεση ομιλητών δεν μπορούσε παρά να έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, πολλώ δε μάλλον όταν συζητούν για το πλέον σημαντικό ζήτημα της εποχής μας. Πλην, όμως, το αποτέλεσμα υπήρξε μάλλον απογοητευτικό. Παρά το ιδιαιτέρως ενδιαφέρον περιεχόμενο των εισηγήσεων, ιδίως μάλιστα αυτής του παλαίμαχου δημοσιογράφου, ουδεμία σαφής απάντηση δόθηκε σχετικώς με τους πιθανούς τρόπους υπέρβασης του φαινομένου.
Επισημαίνω ότι το ζήτημα δεν είναι μόνον η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην Δικαιοσύνη, το πολιτικό σύστημα και τα ΜΜΕ, αλλά -κυρίως- η διασφάλιση της πολιτικής σταθερότητας και μάλιστα από ένα πολιτικό σύστημα που να δίνει κυβερνήσεις ικανές να ανταπεξέλθουν στις αυξημένες απαιτήσεις της διεθνούς συγκυρίας. Ίσως, μάλιστα, η λέξη “απαιτήσεις” να μην είναι η πλέον κατάλληλη, αν σκεφθούμε ότι οι εξελίξεις μπορούν να συμπεριλαμβάνουν την εμπλοκή μας σε πολεμική σύγκρουση…
Περί εκλογικού συστήματος
Το ζήτημα της πολιτικής σταθερότητας έθιξε ο -εκ των εισηγητών- καθηγητής πολιτικής επιστήμης, περιοριζόμενος, όμως, στον τρόπο εκλογής των βουλευτών και προκρίνοντας μονοεδρικές περιφέρειες με αξιόπιστες εσωκομματικές διαδικασίες επιλογής των βουλευτών, όπως γίνεται στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Όμως, οι μονοεδρικές περιφέρειες (άρα πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα) συστήματα των χωρών αυτών δεν απέτρεψαν τις πρόσφατες πολιτικές κρίσεις, οι οποίες μάλιστα δεν έχουν ακόμη εκτονωθεί και είναι μάλλον αδύνατη η πρόβλεψη της τελικής καταλήξεώς των…
Περαιτέρω, τα συστήματα των χωρών αυτών απεικονίζουν την μακρά πολιτική τους παράδοση, που διαφέρει αρκετά από την δική μας. Οι ΗΠΑ είναι Ομοσπονδία και τα εκλογικά συστήματα ορίζονται από τις Πολιτείες ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ακριβώς αυτό: Βασίλειο, το οποίο μπορεί να έχει μόνον κοινοβουλευτική κυβέρνηση άρα η πολιτική σταθερότητα διασφαλίζεται μόνον από πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα!
Αντιθέτως, τίποτα δεν εμποδίζει την χώρα μας να υιοθετήσει προεδρικό σύστημα διακυβερνήσεως, όπως αυτό των ΗΠΑ (το οποίο διασφαλίζει πολιτική σταθερότητα & αποτελεσματική διακυβέρνηση) και, ταυτοχρόνως, η Βουλή να εκλέγεται με απλή αναλογική σε ευρεία περιφέρεια (ώστε να εκπροσωπούνται όλες οι πολιτικές τάσεις). Είναι προφανές ότι το προεδρικό σύστημα υπερέχει του υφισταμένου κοινοβουλευτικού.
Δεν είναι μόνον η πολιτική σταθερότητα και η αποτελεσματικότητα διακυβερνήσεως. Είναι, πρωτίστως, ότι η απλή αναλογική λειτουργεί ως αντι-πολωτικό φάρμακο, δηλαδή καταπραϋνει τα πολιτικά ήθη αφού άπαντες θα έχουν την πραγματική δυνατότητα εκπροσωπήσεως στο Κοινοβούλιο, υπό την εύλογη & δίκαιη προϋπόθεση της εξασφαλίσεως του εκλογικού μέτρου σε μία τουλάχιστον περιφέρεια! Αντιθέτως, σήμερα ένα πολύ μεγάλο φάσμα πολιτικών απόψεων δεν εκπροσωπείται, τα αντιπολιτευόμενα κοινοβουλευτικά κόμματα υποεκπροσωπούνται ενώ το κυβερνόν κόμμα διαθέτει περίπου 40 βουλευτικές έδρες περισσότερες από αυτές που αληθώς του αναλογούν!
Αυτό το εμφανώς άδικο εκλογικό σύστημα, πέραν του ότι καταστρατηγεί την συνταγματική αρχή της ισοπολιτείας, είναι βούτυρο στο ψωμί κάθε παρανοϊκού ή/και περιθωριακού που διακινεί θεωρίες συνωμοσίας και δηλητηριάζει το πολιτικό κλίμα. Κυρίως, όμως, είναι μια από τις βασικές αιτίες που μια μεγάλη σιωπηλή πλειοψηφία, ο κόσμος της αποχής, θεωρεί τις εκλογές παρωδία ανάξια συμμετοχής. Δυστυχώς, αυτές τις απλές και αυταπόδεικτες παραδοχές δεν τις άκουσα από τον εξαίρετο καθηγητή, πολλώ δε μάλλον από τον πρώην βουλευτή και νυν αρχηγό εξωκοινοβουλευτικού κόμματος.
Διαδίκτυο και πολιτική
Παρομοίως, ο έμπειρος απόμαχος της δημοσιογραφίας, περιορίσθηκε να περιγράψει με τα μελανότερα χρώματα την απαξίωση των παραδοσιακών ΜΜΕ της τηλεοράσεως συμπεριλαμβανομένης), θεωρώντας ως αιτία την επέλαση του διαδικτύου και, ιδίως, την δυνατότητα οιουδήποτε, επαγγελματία ή ερασιτέχνη, να διαδίδει οποιαδήποτε άποψη, λιγότερο ή περισσότερο παρανοϊκή και δηλητηριώδη.
Αναμφιβόλως, αυτό συμβαίνει. Όμως, ταυτοχρόνως, στο διαδίκτυο συνυπάρχουν άνευ περιορισμού όλες οι απόψεις κάτι που ουδέποτε συνέβη στις εφημερίδες και, πολύ περισσότερο, στην τηλεόραση, η οποία από όργανο της κυβερνητικής προπαγάνδας απλώς μετεβλήθη σε όργανο της διαπλοκής, αλλά ουδέποτε υπήρξε ελεύθερο βήμα πολιτικών και επιστημονικών απόψεων.
Όμως, το πραγματικό ερώτημα δεν είναι η ποσότητα κακών ιστοσελίδων και boots και η επίδρασή τους στην πολιτική. Το πραγματικό ερώτημα είναι πως φθάσαμε στο σημείο να αποδέχεται η κοινωνία μας τις διάφορες παρανοϊκές απόψεις και τις ανόητες θεωρίες συνωμοσίας χωρίς να τις υποβάλει σε στοιχειώδη κριτική αξιολόγηση. Μόνον μια εξήγηση υπάρχει για αυτή την παρακμή: Η έλλειψη παιδείας, η οποία είναι -κατά κύριο λόγο- αποτέλεσμα της απαξιώσεως του εκπαιδευτικού μας συστήματος τα τελευταία 50 χρόνια!
Και, βεβαίως, την ευθύνη γι’ αυτό έχουν οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, αλλά και η ιδεολογικώς κυρίαρχη Αριστερά, η οποία επέβαλε την κουλτούρα της ήσσονος προσπάθειας και μετέτρεψε τα πανεπιστήμια σε βιομηχανίες πτυχίων άνευ αντικρίσματος. Ο αξιότιμος πρώην βουλευτής αντέτεινε ότι την ίδια περίοδο εξαλείφθηκε ο αναλφαβητισμός, αλλά -προφανώς- επιλέγει να μην βλέπει πόσο διαδεδομένος είναι ο λειτουργικός αναλφαβητισμός, δηλαδή η πραγματική αιτία της κυριαρχίας της χυδαίας εκδοχής του διαδικτύου, δηλαδή του tik-tok και των ποικιλώνυμων εφαρμογών εικόνας μηδενικού περιεχομένου.
Συμπέρασμα: Μετά από μια συζήτηση περίπου 1,5 ώρας, παρά τα πολλά ενδιαφέροντα που ακούσαμε, δεν προέκυψε οποιαδήποτε πρόταση περί του πως θα αποκατασταθεί η αξιοπιστία της Δικαιοσύνης, του πολιτικού συστήματος και των ΜΜΕ. Βεβαίως, για να είμαι ειλικρινής, θα είχα εκπλαγεί αν συνέβαινε κάτι τέτοιο.
Ουδείς συστημικός ομιλητής, από όποιο πολιτικό χώρο και αν προέρχεται, όποια ιδιότητα και αν έχει (πολιτική, δικαστική, ακαδημαϊκή, δημοσιογραφική κλπ.) ενδιαφέρεται να προτείνει μια συντεταγμένη ριζική πολιτική μεταρρύθμιση, ώστε να υπερβούμε το αδιέξοδο πριν είναι αργά, δηλαδή πριν η υπέρβαση προκύψει ως αποτέλεσμα μιας νέας εθνικής καταστροφής! Και, αν η τραγωδία της Κύπρου είχε ως αποτέλεσμα την επιστροφή της δημοκρατίας στην Ελλάδα, δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι μια νέα καταστροφή θα έχει και ένα μεγάλο θετικό αποτέλεσμα ή, απλώς, θα οδηγηθούμε στην πολιτική & γεωπολιτική μας εξαφάνιση…