Γιατί το αμερικανικό κατεστημένο μισούσε τον Τζίμι Κάρτερ
30/12/2024
Όταν ο Τζίμι Κάρτερ ρωτήθηκε σε τηλεοπτική εκπομπή κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας Τραμπ, αν «η Αμερική επιθυμεί έναν μαλάκα για πρόεδρο», ο πρώην πρόεδρος απάντησε χαμογελώντας: «Προφανώς! Αν κρίνουμε από τις τελευταίες εκλογές…». Αλλά το πρόβλημα για τον Κάρτερ είναι ότι αυτή ακριβώς τη γνώμη έχει για τον ίδιο το σύνολο σχεδόν του αμερικανικού κατεστημένου.
Ιδιωτικώς και στους διαδρόμους εξουσίας των ΗΠΑ, η προεδρία Τζίμι Κάρτερ αξιολογείται ως η χειρότερη, τουλάχιστον μεταπολεμικά. Φαίνεται και από τις δημόσιες αξιολογήσεις. Πολύ καλός για όσα έκανε κυρίως… μετά την προεδρία, ενώ στη διάρκεια της προεδρίας “ήταν θεσμικός”, “λειτουργούσε με κανόνες” κλπ. Υποβαθμίζονται ακόμη και αναμφισβήτητες επιτυχίες για την αμερικανική πολιτική όπως η συμφωνία του Καμπ Ντέιβιντ. Γιατί τέτοιο μένος από το βαθύ αμερικανικό κράτος;
Ο Τζίμι Κάρτερ ανέλαβε σε μια περίοδο που η αμερικανική υπερδύναμη περνούσε αντικειμενικά σε μια αναδίπλωση μετά από τρεις δεκαετίες επέκτασης σε συνθήκες Ψυχρού Πολέμου (τρεισήμισι μαζί με την εκτόξευση στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου). Το Βιετνάμ ήταν μόνο η τελευταία και μεγαλύτερη από τις ήττες ή φιάσκο που πιστοποιούσαν όρια στην πολιτική που ακολουθούσαν μέχρι τότε οι ΗΠΑ.
Οι πετρελαϊκές κρίσεις του 1973 και 1979 (η δεύτερη έσκασε στα χέρια του) σηματοδοτούσαν το τέλος των τριάντα “ένδοξων χρόνων” μεταπολεμικής ανάπτυξης. Η ανατροπή του Σάχη στο Ιράν και η εισβολή της ΕΣΣΔ στο Αφγανιστάν, για να αναφέρουμε μόνο δύο από τις εξελίξεις επί Κάρτερ, έδιναν το σήμα κινδύνου παραπέρα επιδείνωσης των συσχετισμών για τις ΗΠΑ ή της ανάγκης να περάσουν από την αναδίπλωση σε μια νέα φυγή προς τα μπρος.
Ήταν αυτό το τελευταίο που δεν έκανε ο Κάρτερ, ο οποίος χρεώθηκε απλώς την αναδίπλωση (αλλά για την οποία δεν ευθύνεται ο ίδιος) και ήταν αυτό ακριβώς, η φυγή προς τα μπρος, που σηματοδότησε ο Ρήγκαν και ο ρηγκανισμός που ακολούθησαν. Εν τέλει με επιτυχία, από την άποψη του αμερικανικού κατεστημένου, ώστε η προεδρία Κάρτερ να μοιάζει με “χαζή” παρένθεση χωρίς πρόγραμμα…
Είναι όμως άξιο επισήμανσης και άκρως ενδεικτικό το γεγονός ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος που ήταν από τις πλέον “ήπιες” περιπτώσεις μεταπολεμικά (μέχρι και εξομάλυνση των σχέσεων με την Κούβα προώθησε), και χωρίς ο ίδιος να ευθύνεται για κάποια ήττα, αποτελεί για το βαθύ αμερικανικό κράτος και ιδίως για τα γεράκια, την πλέον δακτυλοδεικτούμενη περίπτωση προς αποφυγή. Οι διαρκώς επιθετικές πολιτικές διεθνώς, με τον ένα (Μπάιντεν) ή άλλο (Τραμπ) τρόπο, έχουν γίνει η δεύτερη φύση μιας υπερδύναμης που – σαν το ποδήλατο – αν δεν τρέχει θα πέσει…
Ο Γιώργος Τσίπρας είναι πρώην βουλευτής και πρώην Γενικός Γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων του υπουργείου Εξωτερικών.
