Γιατί το δίλημμα περί φράχτη στον Έβρο είναι λαθεμένο

Το ναυάγιο στην Πύλο, μαζί με τη συζήτηση του πως γίνεται η έρευνα και διάσωση για ένα πλοίο με 500 ανθρώπους (στέλνεις μόνον πλοιάριο με ένα σχοινί σε αυτές τις περιπτώσεις; Αυτό θα έκανες για ένα πλοίο με 500 μαθητές από την ΕΕ;) επανέφερε ξανά και το ερώτημα: Τι ρόλο παίζει ο φράχτης στον Έβρο στην αύξηση των θαλάσσιων μεταναστευτικών ροών και αν πρέπει να έχει θέση στην μεταναστευτική πολιτική μιας χώρας.

Αυτό που αναπτύσσεται στο κείμενο, είναι ότι το δίλημμα περί φράχτη δεν ισοδυναμεί με το δίλημμα μεταξύ μιας ανεξέλεγκτης πρόσβασης στον ελληνικό χώρο και μιας πλήρους άρνησης πρόσβασης σε αυτόν του τύπου “πέστε στη θάλασσα και όπου βγείτε”. Σε ένα τέτοιο δίλημμα, είναι πολύ πιθανό πως οι πιο πολλοί σε κάθε κοινωνία θα απαντούσαν δημόσια “να κάνουμε κάτι ανθρωπιστικό”, αλλά στην πράξη θα σήκωναν πιο ψηλά το ντουβάρι!

Ο λόγος είναι ότι οι άνθρωποι φοβούνται πολύ περισσότερο και πιο ζωηρά για τα παιδιά τους και το μέλλον της κοινότητάς τους, από ότι για ένα ναυάγιο με 500 ανθρώπους πνιγμένους μέσα στα αμπάρια. Το όλο δίλημμα όμως, σε αυτό το πλαίσιο, είναι απάνθρωπο, τόσο για όσους καλούνται να απαντήσουν (τους πολίτες χωρών υποδοχής, που γνωρίζουν τα αχανή προβλήματα της ενσωμάτωσης, ειδικά όταν αυτές καταρρέουν δημογραφικά), όσο και για τους πρόσφυγες.

Το μόνο δίλημμα που μπορεί να τεθεί, χωρίς να είναι απάνθρωπο, είναι μεταξύ της άρνησης πρόσβασης και άρα “αν θέλετε πηδήξτε στη θάλασσα, τραβάτε να πνιγείτε μαζί με τα παιδιά σας” και μεταξύ μιας εξαιρετικής επιτήρησης των συνόρων, με στόχο τη διευκόλυνση όσων έχουν διεθνώς αναγνωρισμένη δυνατότητα να λάβουν άσυλο, ή νόμιμη εργασία στην Ευρώπη και την ταχεία επάνοδο των άλλων στις πατρίδες τους.

Δηλαδή μια υπερσύγχρονη επιτήρηση με την οποία θα εντοπίζονται αμέσως όσοι φτάσουν μέχρι τα σύνορα και θα εξετάζεται το αίτημα τους με ταχύτατες – αλλά νόμιμες και δίκαιες – διαδικασίες. Αυτό όμως το δίλημμα είναι ανεξάρτητο από το αν υπάρχει φράχτης: Είτε έχεις φράχτη, είτε μια εξαιρετική αστυνόμευση, μπορείς άνετα να καταγράψεις αυτόν που θα έρθει στην πόρτα σου (η ανθρωπιστική απάντηση) ή να τον αφήσεις να πεθάνει στην ουδέτερη ζώνη ή να τον οδηγήσεις στη θάλασσα (η απάνθρωπη λύση). Το ερώτημα είναι πιο πρακτικό: Τι θα κάνεις με αυτούς που θα έρθουν από τη στεριά, αν αποφασίσεις να τους φιλοξενήσεις; Που θα τους βάλεις και για πόσο;

Η σωστή μεταναστευτική πολιτική

Εδώ υπάρχει λύση. Καταρχήν θα χρειαστεί να προσλάβεις πέντε φορές περισσότερους υπαλλήλους στους σχετικούς τομείς των υπουργείων Μετανάστευσης και Δικαιοσύνης, ώστε η πρώτη και δεύτερη αίτηση για άσυλο να εξετάζονται μέσα σε δύο μήνες και κατόπιν να δρομολογείται η επιστροφή των προσφύγων. Στην πραγματικότητα, το ελληνικό κράτος προτιμά μια παχυλή ανάθεση της κατασκευής ενός φράχτη σε ιδιώτη, από το να κάνει αυτή τη διαδικασία, η οποία θα κοστίσει το ίδιο περίπου.

Πέραν αυτού, επειδή πάρα πολλοί μπαίνουν και ξαναμπαίνουν, θα χρειαστεί να κρατήσεις βάση δεδομένων με τα δακτυλικά τους αποτυπώματα και τα βιομετρικά τους χαρακτηριστικά. Αν απορριφθούν οι αιτήσεις τους, θα γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να μπουν ξανά με άλλη ταυτότητα (διότι εσύ έχεις τα δακτυλικά τους αποτυπώματα και τα βιομετρικά τους χαρακτηριστικά) και θα γυρίσουν πίσω στη χώρα τους. Αυτό θα ισχύει για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ήπειρο, σε κοινές βάσεις δεδομένων και θα υπάρξει μέριμνα να φτάσει σε κάθε άνθρωπο σε όλες τις χώρες αποστολής μεταναστών. Με τον ίδιο τρόπο, η διαδικασία επαναπροώθησης, θα χρηματοδοτείται από τα λοιπά κράτη της ΕΕ.

Για όσους φτάνουν στα σύνορα, θα τους κρατήσεις σε ποιοτικά στρατόπεδα προσφύγων (σε όλη την Ευρώπη, όχι μόνο στην Ελλάδα: Κατανομή δεν πρέπει να γίνεται μόνο για όσους λάβουν άσυλο, αλλά και για όσους φιλοξενηθούν προσωρινά). Στη διάρκεια της παραμονής τους, μεταξύ όσων θα απορρίπτεται η πρώτη αίτηση για άσυλο και θα κάνουν και δεύτερη, μπορεί να επιλέγεται περιορισμένος αριθμός ατόμων, που δεν θα έχουν δείξει σημεία αντικοινωνικής συμπεριφοράς, για να μπορούν να εργάζονται και να πληρώνονται προσωρινά σε έργα υποδομής σε νησιά του Αιγαίου: Σημεία από όπου θα μειώνεται ο πειρασμός να περάσουν στην παρανομία και θα μπορούν να φιλοξενηθούν και από την τοπική κοινωνία. Η τοπική κοινωνία, θα μπορεί να παρακάμψει τη διαδικασία παροχής ασύλου και να κρατήσει όσους θέλουν πράγματι να ενταχθούν στους κόλπους της.

Αυτή είναι απλώς μία ενδεικτική άποψη, από κάποιον που έχει βοηθήσει να λάβουν άσυλο άνθρωποι και γνωρίζει επίσης και τα τεράστια προβλήματα που υπάρχουν. Υπάρχουν πολλοί (και επιπλέον) τρόποι να κάνεις μία μεταναστευτική πολιτική προσαρμοσμένη στους φόβους και στις ανάγκες της κοινωνίας σου, συγχρόνως χωρίς να αυξήσεις τα θύματα και τα κέρδη των δουλεμπόρων. Όταν το καταλάβουμε αυτό θα έχουμε κάνει κάποια βήματα μπροστά.

Ως τότε, θα συνεχίζεται η διαμάχη “φράχτης-όχι φράχτης” μεταξύ όσων θεωρούν στην πράξη “στατιστική” και “ατομική ευθύνη” το ναυάγιο στην Πύλο. Μία ενοχλητική “στατιστική”, ανάξια μιας σοβαρής επιχείρησης διάσωσης (και μιας σοβαρής επιτήρησης των συνόρων για να ξέρουμε ποιο κομμάτι λάσπης στον Έβρο μας ανήκει). Μια ενοχλητική “στατιστική” ανάμεσα σε όσους δεν έχουν το θάρρος να δηλώσουν ότι υπάρχουν όρια και έχουν σκοπό να τα εφαρμόσουν μια κι έξω, ως άνθρωποι…