Γιατί ζητούν αποπομπή της Τρας – Τι προβλέπει το Καταστατικό των Συντηρητικών

Η Λιζ Τρας βρίσκεται στο στόχαστρο σημαντικής μερίδας της Κοινοβουλευτικής Ομάδας των Συντηρητικών, αν και με εντολή της ξηλώθηκε ο λεγόμενος “μίνι προϋπολογισμός” που προκάλεσε τεράστια οικονομική και πολιτική αναστάτωση. Δεν έχουν καν περάσει πέντε βδομάδες από τότε που η Τρας ανέλαβε την εξουσία κα ήδη μεγάλος αριθμός βουλευτών ζητάει την αποπομπή της. Ωστόσο για την ώρα αυτό δεν είναι εφικτό λόγω των προβλέψεων που υπάρχουν στο Καταστατικό του Συντηρητικού Κόμματος.

Ο νέος Υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας Τζέρεμι Χάντ καταργεί σχεδόν ολόκληρο τον “μίνι προϋπολογισμό” της κυβέρνησης της Λιζ Τρας.  Επίσης, προανήγγειλε σημαντική περικοπή του πακέτου στήριξης των νοικοκυριών κατά της ενεργειακής ακρίβειας, πακέτο που είχε γίνει “σημαία” της Λιζ Τρας.  Σε δήλωσή του για τα οικονομικά μέτρα ο Χαντ τόνισε πως θα διατηρηθούν μόνο οι φορολογικές περικοπές που έχουν μπει ήδη σε νομοθετική διαδικασία, δηλαδή τα εξής δύο μέτρα: κατάργηση της αύξησης των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και η μείωση στο τέλος χαρτοσήμου για την αγορά πρώτης κατοικίας.

Το σύνολο των υπόλοιπων μέτρων που είχαν εξαγγελθεί από τον προκάτοχο του κ. Χαντ, Κουάσι Κουάρτενγκ καταργούνται. Κύριο εξ αυτών η επ’ αόριστον αναβολή μείωσης του βασικού συντελεστή φόρου εισοδήματος από 20% σε 19%. Ακυρώνονται, ακόμα, οι αλλαγές στο φόρο μερίσματος και η δημιουργία ζωνών αγορών χωρίς ΦΠΑ. Συνολικά η κυβέρνηση εξασφαλίζει με την ακύρωση των φορολογικών περικοπών λίγο παραπάνω από 32 δισεκατομμύρια λίρες το χρόνο.

Σε ό,τι αφορά το άλλο σκέλος του μίνι προϋπολογισμού, τα πακέτα στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων κατά της ενεργειακής ακρίβειας, ο Χαντ είπε ότι θα διατηρηθούν μεν αλλά θα εξεταστεί πώς μπορούν να γίνουν πιο στοχευμένα από τον Απρίλιο, με μικρότερο κόστος για το κράτος. Πάντως, προανήγγειλε και νέες «δύσκολες αποφάσεις» αναφορικά με φόρους και κρατικές δαπάνες, οι οποίες όπως είπε για πρώτη φορά, θα χρειαστεί να μειωθούν σε κάποιους τομείς, παρά τις επανειλημμένες περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις της κ. Τρας.

Ωστόσο δεν έχει τέλος η πολιτική κρίση στην Βρετανία. Αν και έχουν περάσει μόλις πέντε εβδομάδες από τότε που η Λιζ Τρας ανέλαβε την εξουσία, ήδη τρεις βουλευτές των Συντηρητικών δήλωσαν δημόσια χθες, Κυριακή, ότι επιθυμούν την απομάκρυνση της από το πρωθυπουργικό θώκο. Σύμφωνα δε με βρετανικά δημοσιεύματα, υπολογίζονται σε 100 οι βουλευτές των Συντηρητικών που παρασκηνιακά συζητούν την καθαίρεση της, εξετάζοντας πιθανά σενάρια αντικατάστασης της.

Το Καταστατικό

Πρακτικά, αν η κ. Τρας δεν παραιτηθεί από μόνη της, τότε θα πρέπει να αλλάξει το κατάστικτο του Συντηρητικού Κόμματος για να απομακρυνθεί από τη θέση της. Και αυτό διότι το καταστατικό των Τόρις προβλέπει ότι δεν επιτρέπεται η εσωκομματική διαδικασία μομφής κατά του ηγέτη τους, αν δεν έχουν περάσει 12 μήνες από τότε που ανέλαβε την εξουσία. Στο πλαίσιο αυτό, ο σερ Γκρέιαμ Μπρέιντι, ο πρόεδρος της επιτροπής 1922 που είναι υπεύθυνος για την εν λόγω διαδικασία, θα συναντηθεί σήμερα με την κα Τρας για να της εκφράσει την έντονη δυσαρέσκεια των Συντηρητικών βουλευτών.

Σε μια ύστατη προσπάθεια να σώσει ό,τι μπορεί να σωθεί, σήμερα το πρωί ο νέος υπουργός Οικονομικών Τζέρεμι Χαντ, που ανέλαβε το υπουργείο μόλις την Παρασκευή, δήλωσε ότι σχεδόν όλες οι φοροαπαλλαγές, που ανακοίνωσε η κυβέρνηση στο πλαίσιο του λεγόμενου μίνι προϋπολογισμού, αποσύρονται. «Η κυβέρνηση αποφάσισε σήμερα να προβεί σε επιπλέον αλλαγές στον μίνι προϋπολογισμό. Αποφασίσαμε να τις ανακοινώσουμε πριν από το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πρόγραμμα, το οποίο θα έρθει στη βουλή σε δύο εβδομάδες (31 Οκτωβρίου), για να ελαχιστοποιήσουμε τις μη χρήσιμες εικασίες», δήλωσε ο κ. Χαντ. Παράλληλα, όπως τόνισε, στόχος του είναι να αποκαταστήσει «την εμπιστοσύνη και την σταθερότητα» στα δημόσια οικονομικά της χώρας.

Αίσθηση έχει προκαλέσει το γεγονός ότι η κυβερνητική εγγύηση για τις τιμές της ενέργειας θα είναι καθολική τελικά μέχρι τον Απρίλιο και όχι για δύο χρόνια, όπως αρχικά είχε προγραμματιστεί. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Λιζ Τρας, με το που ανέλαβε την εξουσία στις αρχές του Σεπτέμβρη, το πρώτο μέτρο που ανακοίνωσε για την αντιμετώπιση της ραγδαίας αύξησης του κόστους ζωής ήταν το πάγωμα στις τιμές ενέργειας. Μετά τον Απρίλιο, το σχέδιο θα είναι πιο στοχευμένο και δεν θα αφορά όλα τα νοικοκυριά στην Βρετανία, ανακοίνωσε ο Τζέρεμι Χάντ.

Τα σενάρια

Τα σενάρια της επόμενης μέρας είναι πολλά. Κάποιοι από τους λεγόμενους «αντάρτες» επιθυμούν τα ηνία της χώρας να αναλάβουν από κοινού ο Ρίσι Σούνακ και η Πένι Μόρντοντ οι δύο δηλαδή υποψήφιοι που ήρθαν δεύτερος και τρίτη αντίστοιχα στην πρόσφατη εκλογική αναμέτρηση για την ηγεσία του Συντηρητικού Κόμματος. Η Πένι Μόρντοντ πάντως, σε σημερινό της άρθρο στην εφημερίδα Daily Telegraph, δηλώνει ότι θα εξακολουθήσει να στηρίζει την βρετανίδα πρωθυπουργό, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων ότι «η χώρα χρειάζεται σταθερότητα και όχι σαπουνόπερα».

Ένα δεύτερο σενάριο είναι να αναλάβει ο Υπουργός Άμυνας Μπεν Γουάλας, ο οποίος είναι εξαιρετικά δημοφιλής, όχι μόνο μέσα στο κόμμα, αλλά και ευρύτερα. Το υψηλά ποσοστά δημοτικότητάς του οφείλονται κυρίως στον τρόπο με τον οποίο χειρίζεται τον πόλεμο στην Ουκρανία. Μάλιστα, σύμφωνα με δημοσιεύματα, γύρω από τον Γουάλας συσπειρώνονται πολλοί βουλευτές των Συντηρητικών, κυρίως του κεντρώου χώρου. Ο ίδιος πάντως εξακολουθεί να δηλώνει ότι η προσοχή του είναι στραμμένη στην υποστήριξη της Ουκρανίας, προτάσσοντας την ανάγκη για συσπείρωση εντός του κόμματος.

Ψηλά στη λίστα των υποψήφιων διαδόχων βρίσκεται και ο νυν υπουργός Οικονομικών. Ο Τζέρεμι Χαντ θεωρείται εξαιρετικά μετριοπαθής και ούτως ή άλλως έχει διεκδικήσει την ηγεσία των Συντηρητικών δυο φορές τα τελευταία χρόνια. Ο ίδιος πάντως με δηλώσεις του μέσα στο σαββατοκύριακο ξεκαθάρισε ότι στηρίζει την Λιζ Τρας επισημαίνοντας ότι η αντικατάσταση της θα επιδείνωνε το κλίμα αστάθειας. «Έχει αλλάξει. Θέλει να κάνει κάτι που είναι πολύ δύσκολο στην πολιτική: να αλλάξει κατεύθυνση», είπε ο κ. Χαντ μιλώντας χθες στην τηλεόραση του BBC, αναφερόμενος στην βρετανίδα πρωθυπουργό. Όπως και να έχει, οι επόμενες εβδομάδες, αν όχι οι επόμενες ημέρες, θα είναι εξαιρετικά δύσκολες για το πολιτικό μέλλον της Λιζ Τρας.