H περιδίνηση της Ευρώπης και η επέλαση της Ακροδεξιάς

Πρόκειται για τα επίχειρα της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης που διέλυσε βιαίως τις μεταπολεμικές κοινωνικές κατακτήσεις, αύξησε δραματικά τις ανισότητες, γιγάντωσε τα μεταναστευτικά ρεύματα με τις οδυνηρές συνέπειες στο εσωτερικό των ευρωπαϊκών κοινωνιών και μέσω της επικράτησης του άκρατου δικαιωματισμούυπονόμευσε τις εθνικές ευαισθησίες και την ταυτότητα των ευρωπαϊκών λαών. Έναντι αυτών των οξύτατων προβλημάτων, αλλά και της ουσιαστικής ομοιομορφίας των πολιτικών από τα παραδοσιακά συντηρητικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα με σημαία την πλήρη ελευθερία των αγορών και της παγκοσμιοποίησης, τα πάσης φύσεως ακροδεξιά κόμματα με επιδερμικό και λαϊκίστικό λόγο ενισχύονται σημαντικά σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, σηκώνοντας τη σημαία της αντίθεσης στο κατεστημένο και τον επιβαλλόμενο αυταρχικό καθωσπρεπισμό των οικονομικών και πολιτικών ελίτ της νεοφιλελεύθερης καθαρότητας που είναι και αποκλειστικά υπεύθυνες αυτών των συνθηκών.

Ειδικότερα, η επιδειχθείσα αυτοκαταστροφική πολιτική του ευρωπαϊκού «ιερατείου», αλλά και η είσοδος του παγκόσμιου καπιταλισμού στη φάση που έχει καταστεί ανεξέλεγκτος και επικίνδυνος για την ανθρωπότητα, η «δαμόκλειος σπάθη» που επιβάλλεται στις ευρωπαϊκές κοινωνίες από τους διεθνείς κερδοσκόπους, που μετατρέπονται σε «κοινωνίες του 1/3», οδηγούν στην απονομιμοποίηση των πολιτικών συστημάτων και στη ριζοσπαστικοποίησή τους, η οποία όμως λόγω της ρευστότητας και της ιδεολογικής αδυναμίας της αριστεράς δεν οδηγείται πάντα προς προοδευτική κατεύθυνση.

Σε μια περίοδο κατά την οποία φθίνει η αμερικανική ισχύς και αναδύεται ένας πολυπολικός κόσμος με μείζονες συγκρούσεις σε όλο τον πλανήτη (κρίση Ουκρανίας, οικονομική σύγκρουση Ρωσίας και Δύσης, σινορωσική προσέγγιση, αντιπαράθεση Κίνας-Η.Π.Α., ισλαμική τρομοκρατία και πλήρης αποσταθεροποίηση της Μέσης Ανατολήςκ.λπ.), θα περίμενε κανείς την προσπάθεια γεωπολιτικής ισχυροποίησης της Ευρώπης. Πλην όμως, αυτή που αποτέλεσε το θέατρο παγκοσμίων πολέμων και ανταγωνισμών, και θα έπρεπε να είναι μια νησίδα ομαλότητας και σταθερότητας σ’ αυτόν τον νέο κόσμο που βρίσκεται υπό διαμόρφωση, αναλαμβάνοντας σχετικές πρωτοβουλίες, λόγω της στενόμυαλης μονεταριστικής οικονομικής πολιτικής και των στενών εθνικών επιδιώξεων των ισχυρών ευρωπαϊκών χωρών (βλ. Γερμανία), έχει καταστεί πλέον ένας από τους πιο αδύναμους παγκόσμιους κρίκους με έντονες εσωτερικές περιδινήσεις.

Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι η άνοδος του φασισμού οφείλεται κυρίως στις συνθήκες οικονομικής κρίσης, που οδηγούν βίαια μεγάλα τμήματα της κοινωνίας στην οικονομική εξαθλίωση. Η αντιμετώπιση αυτού δεν μπορεί να γίνει μόνο με την επίκληση συνθημάτων περί «Δημοκρατίας» και «ανθρωπίνων δικαιωμάτων», αλλά μόνο με ουσιαστική παρέμβαση και εξάλειψη των κοινωνικών αιτίων, που αποτελούν το «λίπασμα» στο φασιστικό φαινόμενο. Γιατί, όταν, λόγω σοβαρών κοινωνικών και οικονομικών κρίσεων, οδηγούνται μαζικά τα μεσαία και τα ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα σε βίαιη «προλεταριοποίηση», όπου, μάλιστα, λόγω αυτών των συνθηκών, κυριαρχεί το λούμπεν στοιχείο, τότε,ακόμαοι «δράκοι» της ναζιστικής και φασιστικής «καρικατούρας», λαμβάνουν πιο προσηνή και οικεία «προσωπεία».

Νεοφιλελεύθερο λίπασμα στην Ακροδεξιά

Πρόκειται για πολιτικές που έχουν ως σημείο αναφοράς την εξυπηρέτηση του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου και οι οποίες δημιουργούν κοινωνικά ερείπια. Δίπλα στα αποτελέσματα αυτής της μονεταριστικής πολιτικής, που είναι η αύξηση της ανεργίας, η μεγέθυνση των αποκλεισμένων κοινωνικών στρωμάτων, η φτώχεια και η απόγνωση των ανθρώπων, παραμονεύει ο νεοφασισμός.

Ο βασικός συνεπώς αιμοδότης και το λίπασμα για την ισχυρή άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων αποτελεί η εφαρμογή της νεοφιλελεύθερης δημοσιονομικής πειθαρχίας που έχουν ακυρώσει και έχουν μετατρέψει σε στάχτες το κράτος πρόνοιας και δικαίου που κατακτήθηκε στην Ευρώπη με τις ισχυρές κευνσιανές πολιτικές που ακολουθήθηκαν για την ανασυγκρότηση των ευρωπαϊκών κοινωνιών πάνω στις μεταπολεμικές στάχτες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και από τις φρικώδεις πράξεις του ναζιστικού θηρίου.

Οτιδήποτε σχεδόν κατακτήθηκε από τους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες του ευρωπαικούλαικού κινήματος και στοιχειοθετήθκε ως ευρωπαϊκό κράτος πρόνοιας μέσω της εφαρμοσμένης πολιτικής της δυτικής σοσιαλδημοκρατίας  γκρεμίζεται στο όνομα της νεοφιλελεύθερης οικονομικής πειθαρχίας. Έτσι οι σημερινές πολιτικές και οικονομικές ελίτ, που ενώ ομνύουν στον ευρωπαϊσμό, με την πολιτικήτους είναι αυτές  που ασκούν δημιουργούν τρομακτικές κοινωνικές ανισότητες, πολιτικές ανισορροπίες και εθνικές αντιθέσεις, «πριονίζοντας» συστηματικά το «δέντρο» της Ευρώπης. Σύμφωνα με τον Γάλλο οικονομολόγο ΤομάΠικετί, οι ευρωπαϊκές κοινωνίες έχουν επανέλθει στα προ του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου επίπεδα ανισότητας: «Ο 20ος αιώνας σημαδεύτηκε αρχικά από τη μείωση των ανισοτήτων. Οι πόλεμοι προκάλεσαν μια χωρίς προηγούμενο ανακατανομή του συσσωρευμένου πλούτου. Η ανάπτυξη, όμως, σε συνθήκες ειρήνης οδήγησε στην αύξηση των ανισοτήτων, καθώς η απόδοση του κεφαλαίου είναι μεγαλύτερη από τον ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης.

Ταυτόχρονα, ένα νέο φαινόμενο επιτείνει τις ανισότητες: η εκτόξευση, πέρα από κάθε λογική, των αμοιβών της ελίτ των μάνατζερ. Επιπροσθέτως, οι μεγάλες περιουσίες εξασφαλίζουν τόσο υψηλότερες αποδόσεις όσο μεγαλύτερη είναι αρχικά η συσσώρευση πλούτου. Το αποτέλεσμα είναι μια συνεχής διεύρυνση των ανισοτήτων, που ξαναφέρνει τον κόσμο μας στο ακραίο σημείο που βρισκόταν πριν ξεσπάσει ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Οι αρχές της αξιοκρατίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης υποχωρούν». Μεγάλα τμήματα των δυτικών κοινωνιών ζουν σε απόλυτη οικονομική και κοινωνική ένδεια, τη στιγμή που τα πλούσια στρώματα συγκεντρώνουν στα χέρια τους πλούτο που είχαμε να δούμε πριν το 1914. Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται και όλοι οι κομματικοί σχηματισμοί εξουσίας, που ανεξαρτήτως των τυπικών ιδεολογικών προταγμάτων τους εφαρμόζουν την τοξική νεοφιλελεύθερη πολιτική.

Απόρροια αυτών των πολιτικών είναι η άνοδος των πάσης φύσεως ναζιστικών και λαϊκίστικών κινημάτων. Τα κινήματα αυτά ενισχύουν συνεχώς τη δύναμή τους στις ευρωπαϊκές κοινωνίες που βρίσκονται σε αγωνία και σύγχυση. Πρόκειται για τον λεγόμενο «ύστερο λαϊκισμό», που λιπαίνεται πέραν της παραδοσιακής αντίθεσης κατεστημένου-λαού από τις έντονες ανισότητες στις ευρωπαϊκές κοινωνίες μεταξύ των κερδισμένων της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και των χαμένων κοινωνικών πλειοψηφιών, καθώς και τις συνέπειες των έντονων προσφυγικών-μεταναστευτικών ρευμάτων που δημιουργούν παράλληλα και ζητήματα ταυτότητας στα «νεοπληβειακά» στρώματα. Η εξέλιξη αυτή έχει διαφοροποιήσει και διευρύνει την παραδοσιακή αντίθεση μεταξύ αστικής και εργατικής τάξης, που κυριαρχεί στο μαρξιστικό αφήγημα, ακόμα και στις γνήσιες βιομηχανικές χώρες όπως Γερμανία και Γαλλία.

Οι διαχωριστικές κοινωνικές γραμμές σε όλο το εύρος των καταπιεζόμενων τάξεων πλέον είναι πολλαπλές και αλληλοεφαπτόμενες: μεταξύ εργαζομένων και ανέργων, νέων και ηλικιωμένων, κατοίκων των πόλεων και της υπαίθρου, μορφωμένων και ανειδίκευτων κ.λπ. Τα χάσματα αυτά ενισχύουν τον κατακερματισμένο κοινωνικό ιστό με συνέπεια σε πολιτικό επίπεδο να ευδοκιμεί το επιφανειακό επικοινωνιακό σχήμα «λαός κατά ελίτ», που είναι το πολιτικό όχημα όλων των σημερινών λαϊκίστικων κινημάτων και των ηγετών τους (Τραμπ, Λεπέν, Μελόνι, Σαλβίνι, Ορμπάν, Μιλέι κ.λπ.).

Οι ψηφοφόροι της Ακροδεξιάς στη Γαλλία

Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία έρευνας της εταιρείας IPSOS για την κοινωνιολογία της ψήφου στις βουλευτικές εκλογές της Γαλλίας μεταξύ των συνασπισμών της Λεπέν και του Λαϊκού Μετώπου. Η Εθνική Συσπείρωση (Λεπέν) έλαβε τα καλύτερα ποσοστά της στους χειρώνακτες εργάτες (57%), στους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα (40%), τους ανέργους (40%), αυτούς που δεν τελείωσαν το λύκειο (49%), αυτούς με απολυτήριο λυκείου (38%), αυτούς με μηνιαίο εισόδημα κάτω 1.250 ευρώ (38%), εκείνους που δεν είναι καθόλου ικανοποιημένοι από τη ζωή τους (61%) και στις ηλικίες 35-49 (36%) και 50-59 (40%).

Αντιθέτως, το Νέο Λαϊκό Μέτωπο πήρε τα καλύτερα ποσοστά του στα στελέχη (34%) και ενδιάμεσα στελέχη (35%) επιχειρήσεων, στους δημοσίους υπαλλήλους (35%), στους ανέργους (37%), στους αποφοίτους πανεπιστημίου (37%), σε αυτούς με εισόδημα κάτω των 1250 ευρώ (35%), σε αυτούς με εισόδημα 1.250-2.000 ευρώ (33%), σε όσους δηλώνουν πολύ ικανοποιημένοι από τη ζωή τους (32%) και στους νέους 18-24 (48%).Το Λαϊκό Μέτωπο κινήθηκε χαμηλότερα από το εθνικό ποσοστό του στους χειρώνακτες εργάτες (21%), στους συνταξιούχους (20%), στους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα (27%), σε αυτούς που δεν έχουν τελειώσει το λύκειο (17%) και σε εκείνους με απολυτήριο λυκείου (26%). Από τη σύγκριση αυτή επιβεβαιώνεται ότι οι διαχωριστικές γραμμές είναι πολύ ευρύτερες και απρόβλεπτες και ότι η διειίδυση της ακροδεξιάς στις λαϊκές τάξεις είναι καταλυτική.

Η βασική αιτία αυτού του αδυσώπητου κοινωνικού κατακερματισμού οφείλεται στη μετεξέλιξη του σύγχρονου καπιταλισμού από τη δεκαετία του ’80 και στις πολιτικές που επέφεραν ουσιαστική έλλειψη κοινωνικής προστασίας, όπως αυτή δομήθηκε μεταπολεμικά στην Ευρώπη με τη συναίνεση του κεφαλαίου και της εργατικής τάξης (κράτος πρόνοιας). Χωρίς πραγματική δημοκρατική αναμόρφωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με πρωταρχικά στοιχεία την κοινωνική αλληλεγγύη και την πολιτική ενοποίηση, με ισότητα στη λειτουργία των λαών, οι κίνδυνοι για επανεμφάνιση ενός πραγματικού ναζιστικού τέρατος δεν μπορεί να αποκλειστεί.

Στο εξαιρετικό βιβλίο του ο Paul Ham  «Ο νεαρός Χίτλερ» αναλύοντας τις συνθήκες και τους όρους μετατροπής ενός συνηθισμένου ανθρώπου με μειωμένες πνευματικά ικανότητες, του Αδόλφου Χίτλερ, σε «Φύρερ» και σφαγέα των ευρωπαϊκών κοινωνιών και τον κυνικό εξολοθρευτή ολόκληρων λαών και κοινωνικών ομάδων (Εβραίοι, τσιγγάνοι, ανάπηροι κλπ), καταλήγει στο εξής τελικό συμπέρασμα – κραυγή: «Η Ευρώπη και γενικά η Δύση θα εξακολουθήσει να ολισθαίνει προς ένα οιονεί προ-διαφωτιστικό ζόφο προκαταλήψεων, προς μια κατάσταση ’’τεχνικο-μεσαιωνισμού’’ με πυρηνικά όπλα, υπό την διακυβέρνηση αμόρφωτων ανδρών μέσα σε επίχρυσα σπίτια και πρώην τραπεζιτών, που ονειρεύονται ιερούς πολέμους. Σε τέτοιες συνθήκες, οι εξτρεμιστές μπορούν μια μέρα να βρουν έναν γνήσιο «Φύρερ» να τους ποδηγετήσει ανάμεσα στους νταήδες-καρικατούρες και τους παλαβούς ξανθούς, που κατείχαν μέχρι σήμερα το πόστο».

Το μείζον ζητούμενο αποτελεί η ενεργοποίηση των προοδευτικών δημοκρατικών δυνάμεων, έτσι ώστε να προκύψει ένα ισχυρό ευρωπαϊκό προοδευτικό λαϊκό κίνημα, το οποίο θα μπορούσε να πιέσει για την εφαρμογή της μοναδικήςπολιτικής που μπορεί να σώσει την ευρωπαϊκή πορεία και που είναι μια σύγχρονη ευρωπαϊκή «σεισάχθεια» υπό τις εξής προϋποθέσεις:

Τη διαγραφή όλων των σημερινών χρεών των ευρωπαϊκών χωρών με έκδοση αντίστοιχων ευρωομολόγων. Τη χορήγηση επιπλέον αντίστοιχων ποσών για στοχευμένες αναπτυξιακέςδράσεις στα κράτη-μέλη, με βάση τα συγκριτικά τους παραγωγικά πλεονεκτήματα. Τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού θεσμού πλήρους διαφάνειας που θα επιβλέπει τη χορήγηση αναπτυξιακών πόρων σε κάθε κράτος-μέλος και την επιβολή αυστηρών κυρώσεων στους υπεύθυνους για την εκτέλεση των προγραμματισμένων αναπτυξιακών δομών, σε περίπτωση διασπάθισης.

Είναι βέβαιο ότι μία τέτοια πρωτοπόρα, οραματική και ριζοσπαστική πολιτική θα μπορούσε ναανατρέψει τη σημερινή προδιαγεγραμμένη διαλυτική πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό όμως προϋποθέτει τη ριζική αλλαγή της σημερινής ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής με κύριους άξονες την πολιτική και οικονομική ενοποίηση, τον δημοκρατικό και λαϊκό έλεγχο όλων των οργάνων και την κοινή εξωτερική και αμυντική πολιτική βάσει των κοινών ευρωπαϊκών συμφερόντων και όχι των επιμέρους εθνικών στοχεύσεων των διαφόρων ισχυρών κρατών και της υπερατλαντικής προστάτιδος.