Η “Ανάπλαση Α.Ε.”, το πρόσωπο εγνωσμένου κύρους και η πολιτική δυσωδία

Ένα Πολίτευμα κρίνεται από τη σταθερότητά του, τη Δημοκρατική του λειτουργία, το κράτος δικαίου, και την ισότητα όλων απέναντι στο νόμο. Δύο παραδείγματα κι ένας νεολογισμός, καταδεικνύουν με τον πιο εύγλωττο τρόπο, γιατί αυτή η χώρα βρίσκεται σε νηπιακό στάδιο λειτουργίας της Δημοκρατίας, στην καλύτερη περίπτωση, και δεν θα ήταν υπερβολή να πει κανείς ότι στοιχεία του μεσαίωνα (με πάρα πολλά άλλα παραδείγματα) τα βιώνουμε ακόμα.

Τα παραδείγματα αφορούν τον “Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης” και την πρόσφατη τροπολογία για την “Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.”. Ο νεολογισμός αφορά το «πρόσωπο εγνωσμένου κύρους», κοινή αναφορά και στις δύο περιπτώσεις.

Με το Ν 3852/2010 εισήχθη ο θεσμός του “Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης” και αντίστοιχα αυτός του “Περιφερειακού Συμπαραστάτη του Πολίτη και της Επιχείρησης”. Η απροθυμία των αιρετών να υλοποιήσουν θεσμούς έξω από την πολιτική τους επιρροή, οδήγησαν στην απαξίωσή του, στην μερική του εφαρμογή και εν τέλει στην ανάγκη ριζικής τροποποίησής του.

Έτσι με το Ν 4555/2018 οι ανωτέρω θεσμοί, αντικαταστάθηκαν από τον Δημοτικό και Περιφερειακό Διαμεσολαβητή, αντίστοιχα. Η καινοτομία αυτής της νέας ρύθμισης, εκτός από την υποχρέωση ευρύτερης συναίνεσης (λόγω της απλής αναλογικής) για τον διορισμό του Διαμεσολαβητή, ήταν η θεσμοθέτηση (παράλληλα με τα προσόντα που απαιτούνται για διορισμό στο Δημόσιο) κριτηρίων και υποχρεωτικών (τυπικών) προσόντων, όπως κατοχή πτυχίου ή μεταπτυχιακού τίτλου στα αντικείμενα των νομικών, διοικητικών κ.α. επιστημών, επαγγελματική εμπειρία πέντε ετών κλπ.

Η ανωτέρω ρύθμιση παρά τις ατέλειές της (θα έπρεπε να θέτει μετρήσιμα κριτήρια (μόρια) για τα σχετικά προσόντα, σύμφωνα με τη διαδικασία του ΑΣΕΠ), έβαζε εντούτοις τα θεμέλια για μια πιο διαφανή διαδικασία επιλογής. Δυστυχώς με το Ν 4623/2019 καταργήθηκαν οι παραπάνω διατάξεις και διαδικασίες και επανήλθε με το άρθρο 7, η απόλυτα «αξιοκρατική και διαφανής» διαδικασία του «προσώπου εγνωσμένου κύρους», χωρίς πρόβλεψη προσόντων και προϋποθέσεων. Η ίδια ακριβώς φράση («ΠΡΟΣΩΠΟ ΕΓΝΩΣΜΕΝΟΥ ΚΥΡΟΥΣ»), χρησιμοποιείται και στο άρθρο 109 του ν. 5079/2023 που τροποποίησε το άρθρο 3 ΤΟΥ Ν 4539/ 2028 και αφορά την “ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΑΘΗΝΑΣ Α.Ε.”, νυν “ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΧΩΡΩΝ Α.Ε.”.

Πελατειακό κράτος με την “ΑΝΑΠΛΑΣΗ”

Δεν θα αναφερθώ τώρα στον τρόπο νομοθέτησης, στις παρασκηνιακές διαβουλεύσεις και τους λόγους προώθησης αυτής της τροπολογίας, αλλά θα εστιάσω για μια ακόμα φορά στον τρόπο επιλογής των ημετέρων στη βάση του πανίσχυρου πελατειακού κράτους για κάθε θέση, εκμεταλλευόμενοι γενικές διατάξεις και ακόμα γενικότερους όρους και ορισμούς, για να μην υπάρχει περίπτωση αμφισβήτησης του επιλεγόμενου προσώπου. Μια πρόταση (ανέφικτη προφανώς) που μπορεί να κάνει κανείς είναι να συσταθεί μια επιστημονική επιτροπή που θα προσδιορίσει επακριβώς την έννοια αυτού του όρου “εγνωσμένου κύρους”.

Αυτή είναι όμως η μαεστρία του “νομοθέτη” να εφευρίσκει τρόπους εξυπηρέτησης, χωρίς αμφισβητήσεις και δυνατότητες προσφυγών ή ενστάσεων. Να θυμίσω μόνο ότι έννοιες και αρχές όπως οι προαναφερόμενες (ισονομία και ισοπολιτεία) αξιοκρατία, ίσες ευκαιρίες, δικαιώματα του πολίτη, αρχή της νομιμότητας, της αμεροληψίας, της προηγούμενης ακρόασης, της διαφάνειας κ.α. καθορίζουν την ποιότητα της δημόσιας διοίκησης και διαχωρίζουν το σύγχρονο από το τριτοκοσμικό κράτος. Καλές γιορτές και καλά μυαλά στις πολιτικές ηγεσίες!