Η Χρυσή Αυγή βρήκε τον μάστορά της στον Βελόπουλο…

Η πιο δύσκολη εξίσωση για τις δημοσκοπήσεις, ήταν ο προσδιορισμός του εκλογικού ποσοστού που θα εξασφάλιζε η Χρυσή Αυγή. Το εξτρεμιστικό κόμμα συναγωνίζονταν την τρίτη θέση με το ΚΙΝΑΛ, με ποσοστό που έφτανε το 6%. Φυσικά υπήρχε πάντα το ενδεχόμενο της ‘κρυφής ψήφου’. Οι δημοσκοπήσεις δεν καταγράφουν τη δυναμική των ακροδεξιών κομμάτων, διότι οι ψηφοφόροι τους αποφεύγουν να εκδηλώνονται. Αυτό συνέβαινε, για παράδειγμα, με το Εθνικό Μέτωπο στην Γαλλία.

Οι εκτιμήσεις, πως θα είχαμε εκτίναξη των ποσοστών της Χρυσής Αυγής, δεν επιβεβαιώθηκαν από το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών. Στην πραγματικότητα, συνέβη το αντίθετο. Το ακροδεξιό κόμμα έχασε το 60% των ψηφοφόρων του, ακόμα και σε σχέση με τις τελευταίες εθνικές εκλογές. Με κάτι λιγότερο από το 5% των ψήφων, η Χρυσή Αυγή κατέλαβε την πέμπτη θέση, πίσω από το ΚΙΝΑΛ και το ΚΚΕ.

Το φαινόμενο μοιάζει παράδοξο. Οι ευρωεκλογές ευνοούν τη χαλαρή ψήφο, επομένως τα ακροδεξιά κόμματα συνηθίζουν να ανεβάζουν τα ποσοστά τους. Η οργάνωση δεν έκανε την έκπληξη στις αυτοδιοικητικές εκλογές, όπως πολλοί ανέμεναν. Το πιο προβεβλημένο στέλεχος της, ο Ηλίας Κασιδιάρης, τερμάτισε τέταρτος στον δήμο της Αθήνας, πίσω και από τον Παύλο Γερουλάνο.

Η Χρυσή Αυγή δεν πρέπει να συγκρίνεται με τα ακροδεξιά κόμματα της Μαρί Λεπέν ή του Ματέο Σαλβίνι. Λειτουργώντας ως ‘κόμμα-πολιτοφυλακή’, περισσότερο θυμίζει τα παλιά εθνικοσοσιαλιστικά κόμματα του Μεσοπολέμου. Η οργάνωση δεν είναι μόνο ρατσιστική. Σε αντίθεση με τα περισσότερα ευρωπαϊκά ακροδεξιά κόμματα, είναι ανοιχτά αντισημιτική με νεοναζιστικά στοιχεία.

Από το περιθώριο στο προσκήνιο

Εφάμιλλα της Χρυσής Αυγής είναι εξτρεμιστικά κόμματα στην Ανατολική Ευρώπη, όπως το Jobbik στην Ουγγαρία. Οι ιδεολογικές καταβολές του Jobbik βρίσκονται στο κόμμα “Σταυρωτά Βέλη”, ένα από τα μεγαλύτερα φασιστικά κόμματα του Μεσοπολέμου. Στην Ελλάδα ο φασισμός και ο εθνικοσοσιαλισμός δεν απέκτησε ποτέ μαζική συγκρότηση στον Μεσοπόλεμο, όπως στην Ουγγαρία ή την Ρουμανία.

Όταν ιδρύθηκε η Χρυσή Αυγή, μην έχοντας κάποια σημαντική εγχώρια ιδεολογική αναφορά, εμφανίστηκε ως μία απομίμηση του γερμανικού εθνικοσοσιαλισμού. Δεν είναι καθόλου παράξενο πως, κατά την δεκαετία του ’80, ήταν στο περιθώριο. Η οργάνωση ήρθε στο προσκήνιο τη δεκαετία του ’90, με τα μεγάλα συλλαλητήρια για το Μακεδονικό. Τότε ήταν που άρχισε να ομνύει περισσότερο στον δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά, παρά στον Αδόλφο Χίτλερ.

Ο ‘μεγάλος σεισμός’ έγινε με την εκλογική επιτυχία του κόμματος του Νίκου Μιχαλολιάκου το 2012. Τα οικονομικά μέτρα λιτότητας, η απαξίωση του πολιτικού συστήματος και το μεταναστευτικό ήταν οι παράγοντες που γιγάντωσαν την Χρυσή Αυγή. Οι συνεχείς προκλήσεις της στη Βουλή πρόσφεραν στην οργάνωση μία αυξανόμενη δημοφιλία, παρά την εμπλοκή οπαδών της σε μία σειρά από βίαια επεισόδια.

Η δολοφονία του Παύλου Φύσσα το 2013, δεν έφερε το τέλος της Χρυσής Αυγής, όπως πολλοί προσδοκούσαν. Το εξτρεμιστικό κόμμα κατέκτησε το 7% των ψήφων στις εκλογές του 2015, παρά τις δικαστικές διώξεις που προηγήθηκαν. Εν έτη 2019, δεν υπήρχε καλύτερο timing για να αποκομίσει περαιτέρω εκλογικά κέρδη. Και όμως δεν κατάφερε να ενισχύσει την επιρροή της, παρά τις ογκώδεις αντιδράσεις στην Βόρεια Ελλάδα για την Συμφωνία των Πρεσπών.

Διαρροές σε Βελόπουλο

Παραδόξως, η Χρυσή Αυγή σημείωσε πτώση, τη στιγμή που παρατηρείται γενική άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη. Όντως είναι τρίτο κόμμα στους νέους μέχρι 24 ετών, αλλά η συμπεριφορά του συγκεκριμένου εκλογικού σώματος είναι ευμετάβλητη. Ο Νίκος Μιχαλολιάκος απέδωσε την πτώση του κόμματος στον πόλεμο των καναλιών, αναφερόμενος στον μιντιακό αποκλεισμό της Χρυσής Αυγής. Όμως, η Χρυσή Αυγή ήταν αποκλεισμένη από τα μέσα ενημέρωσης και το 2014.

Ουδόλως την εμπόδισε να σημειώσει επιτυχία στις εθνικές εκλογές που ακολούθησαν. Το μεγάλο πρόβλημα της οργάνωσης είναι άλλο. Παρά τις φιλοδοξίες του Νίκου Μιχαλολιάκου, δεν κατάφερε να αποκτήσει ισχυρή μαζική συγκρότηση. Ακόμα και όταν μεσορανούσε στις δημοσκοπήσεις, πριν τη δολοφονία Φύσσα, η οργάνωση είχε κυρίως συμπαθούντες, όχι όμως ενεργούς ακτιβιστές. Μπορεί να ήταν τρίτο κόμμα, αλλά σε οργανωτικό επίπεδο υπολείπονταν κατά πολύ π.χ. από το ΚΚΕ.

Δεν είναι τυχαίο πως μόλις ξεκίνησαν οι δικαστικές διώξεις, μετά την δολοφονία Φύσσα, η οργάνωση άρχισε να φυλλορροεί. Δεν είναι υπερβολή να ισχυριστούμε πως τα ‘λεβεντόπαιδα’ με τις μαύρες μπλούζες εξαφανίστηκαν από τους δρόμους. Είδαμε πως το μεταναστευτικό δεν είναι πλέον προνομιακό πεδίο δράσης της Χρυσής Αυγής, όπως τα προηγούμενα χρόνια. Για παράδειγμα, η οργάνωση έκλεισε τα γραφεία της στη Μυτιλήνη, παρά την μεγάλη παρουσία μεταναστών στο νησί.

Εν τέλει, το κόμμα έμεινε μόνο με ψηφοφόρους, χωρίς οργανωμένους οπαδούς. Όμως, σε συνθήκες πολιτικής ρευστότητας, οι ψηφοφόροι ενδέχεται να μετακινηθούν και σε άλλα κόμματα. Η βασική αιτία που συρρικνώθηκε εκλογικά η Χρυσή Αυγή είναι το γεγονός ότι απέκτησε νέο ανταγωνιστή, την Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου. Το κόμμα αυτό ‘πούλησε’ στο ίδιο ακροατήριο μία πιο ελκυστική πολιτική πραγμάτεια: Ρωσία, Ορθοδοξία και εθνικισμό και αντιμεταναστευτική πολιτική, χωρίς όμως τη βία που χαρακτηρίζει τη Χρυσή Αυγή.

Η θεωρία της ‘ανίερης συμμαχίας’

Σύμφωνα με τα στοιχεία από τα exit polls, η Χρυσή Αυγή είχε και μία σημαντική διαρροή ψήφων προς την ΝΔ. Η στάση της αξιωματικής αντιπολίτευσης όσον αφορά τη Συμφωνία των Πρεσπών την διευκόλυνε πολύ να συσπειρώσει ψηφοφόρους από τον ευρύτερο δεξιό χώρο. Μπορεί η κυβέρνηση Τσίπρα με μετατράπηκε σε ‘χορηγό’ της Ακροδεξιάς, όταν αποκάλεσε συλλήβδην “ακροδεξιούς” όσους διαμαρτύρονταν για τις ‘Πρέσπες’, αλλά οι υβριζόμενοι ψηφοφόροι κατευθύνθηκαν κυρίως προς τη ΝΔ.

Ανεπισήμως, κύκλοι της ΝΔ διακίνησαν τη θεωρία πως η κυβέρνηση Τσίπρα εμμέσως ευνοούσε τη Χρυσή Αυγή για να κόψει ψήφους από την αξιωματική αντιπολίτευση. Κατά τη συνωμοσιολογική αυτή θεωρία, η δίκη παρατείνεται για να είναι η ηγεσία της Χρυσής Αυγής όμηρος της κυβέρνησης. Στο Διαδίκτυο κυκλοφορεί ευρέως η θεωρία περί μίας ‘ανίερης συμμαχίας’ του ΣΥΡΙΖΑ και της Χρυσής Αυγής.

Είναι γεγονός, πάντως, πως η Χρυσή Αυγή υποχρεώθηκε σε αυτοσυγκράτηση, λόγω των σοβαρών δικαστικών εκκρεμοτήτων της. Υποχρεώθηκε να περιορίσει τον τραμπούκικο ακτιβισμό της, που την έκανε ξεχωριστή σε σημαντική μερίδα του εκλογικού σώματος. Το κενό αποπειράθηκαν να καλύψουν άλλες εξτρεμιστικές ομάδες, όπως ο Ιερός Λόχος. Αν, λοιπόν, παραφράσουμε τον τίτλο βιβλίου ενός μεταμεληθέντος μέλους της οργάνωσης, μπορούμε να ισχυριστούμε πως γκρεμίστηκε ο ‘αντισυστημικός μύθος’ της Χρυσής Αυγής.