Η δημοκρατία δεν αντέχει Πρόεδρο από το κάτω ράφι

Αυτό που δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να παγιωθεί με την επιλογή του επόμενου Προέδρου, είναι η εντύπωση πως ο πρωθυπουργός δεν μπορεί να συνυπάρξει με άλλες προσωπικότητες δίπλα του. Μπορεί η απουσία ισχυρών προσωπικοτήτων να βοήθησε τον Κυριάκο Μητσοτάκη να επιβληθεί με άνεση στο πολιτικό σκηνικό, συνετέλεσε όμως καθοριστικά και στη διάλυση του κομματικού συστήματος.

Η παγίωση μιας τέτοιας εντύπωσης δεν θα αποσυναρμολογήσει ακόμα περισσότερο μόνο το κομματικό σύστημα, αλλά και τη δική του φήμη. Εάν βεβαιωθούν οι αντίπαλοί του – εντός και εκτός Ελλάδας – ότι οι επιλογές του γίνονται με βασικό κριτήριο την προσωπική κυριαρχία και έχουν φοβικά χαρακτηριστικά, θα αρχίσουν να τον παίζουν αλλιώς.

Αυτή τη φορά, άλλωστε, δεν υπάρχουν δικαιολογίες για να επιλεγεί ένας ή μία Πρόεδρος με διακοσμητικό ρόλο. Πρώτα από όλα γιατί αυτός ο ρόλος έχει αποτύχει. Εξίσου, όμως, σημαντικό είναι ότι δεν απαιτούνται κομματικοί συμβιβασμοί για την επιλογή του προσώπου που θα επιλεγεί για το ανώτατο πολιτειακό αξίωμα. Ο νέος εκλογικός νόμος επιτρέπει στην κυβερνώσα παράταξη να εκλέξει στη θέση της ή του Προέδρου της Δημοκρατίας όποια ή όποιον θέλει. 

Τί λένε οι πολίτες

Ο επόμενος Πρόεδρος της Δημοκρατίας πρέπει να είναι από το “πάνω ράφι”. Πενήντα χρόνια μετά τη Μεταπολίτευση, η δημοκρατία δεν απειλείται πια από τα τανκς. Κινδυνεύει από την έλλειψη εμπιστοσύνης της κοινωνίας στους θεσμούς που έχουν καταρρακωθεί. Η αναβάθμιση αυτών των θεσμών είναι το πρώτο κριτήριο για την επιλογή του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας.

Η αποδοχή των θεσμών της Μεταπολίτευσης είναι, εδώ και χρόνια, μειοψηφική. Το 80% των πολιτών επιθυμεί την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας απευθείας από τους πολίτες, πιστεύει ότι το κράτος δεν λειτουργεί αποτελεσματικά στην Ελλάδα και θέλει τη συνταγματική κατοχύρωση ενός σταθερού εκλογικού συστήματος. Το 70% δεν είναι ικανοποιημένο από τον τρόπο που λειτουργεί η Δημοκρατία και δεν εμπιστεύεται τη Δικαιοσύνη. Το 75% δεν εμπιστεύεται το Κοινοβούλιο, το 85% δεν εμπιστεύεται τα πολιτικά κόμματα και το 90% τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Αυτά τα δεδομένα αποτυπώνονται στον κοινωνικό ιστό.

Τα θεμέλια του συστήματος της Μεταπολίτευσης έχουν σαπίσει. Μετά από 50 χρόνια, το αξιακό τρίπτυχο Πατρίς, Θρησκεία, Οικογένεια είναι περισσότερο αποδεκτό, όχι μόνο από το 20% των ψηφοφόρων που επέλεξαν δεξιά κόμματα στις τελευταίες εκλογές, αλλά από την πλειοψηφία της κοινωνίας. Γυρίζουμε πίσω γιατί δεν υπάρχει τίποτα μπροστά.

Ο “Κανένας” ως εναλλακτική πολιτική επιλογή

Η Μεταπολίτευση αποσυντίθεται. Σε περισσότερα κομμάτια από τα εξ ων συνετέθη. Όποιος δεν θέλει να το δει, κλείνει τα μάτια στην αλήθεια. Δεν έχει παρά να κοιτάξει την εικόνα του Εθνικού Κοινοβουλίου. Τα τρία κάποτε κόμματα της Μεταπολίτευσης – πράσινο, μπλε, κόκκινο – έχουν γίνει περισσότερα από τα χρώματα του ουράνιου τόξου. Τα κόμματα της Μεταπολίτευσης έχουν κλείσει τον ιστορικό τους κύκλο από τα τέλη του προηγούμενου αιώνα. Το πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα ζούμε τις επιπτώσεις από την παρακμή της.

Η εικόνα των κομμάτων στη Βουλή αποτυπώνει επακριβώς το αποτέλεσμα της καθυστέρησης ανανέωσης το πολιτικού συστήματος εδώ και 25 χρόνια. Αυτό πληρώνουμε τόσο καιρό. Το πρόβλημα, όμως, τώρα δεν είναι αυτό. Ο κίνδυνος τώρα είναι την ώρα που φυλλοροεί το καθεστώς της Μεταπολίτευσης, να κινδυνεύσει η δημοκρατία.

Σύμφωνα με το άρθρο 30 του Συντάγματος, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ρυθμιστής του πολιτεύματος. Ο ρόλος του δεν είναι καθόλου διακοσμητικός, όπως αφέθηκε να καταντήσει. Σε καθεστώς θεσμικής κρίσης, είναι επικίνδυνο να γίνει η επιλογή του από το “κάτω ράφι”. Σε μια εποχή όπου η απάντηση σε κάθε εναλλακτική επιλογή στην πολιτική είναι ο “Κανένας”, ο επόμενος Πρόεδρος δεν μπορεί να αντιπροσωπεύει το “τίποτα”.

Ο Καραμανλής, ο Βενιζέλος και η Αγγελοπούλου

Με ρεαλιστικούς όρους, τρεις προσωπικότητες έχουν το κύρος και την κοινοβουλευτική πλειοψηφία να διασώσουν το θεσμό της Προεδρίας από την παρακμή. Ο Κώστας Καραμανλής εκπροσωπεί μια  τεράστια αποδοχή από τον κόσμο της συντηρητικής παράταξης, ο Ευάγγελος Βενιζέλος εκπροσωπεί τη συνεργασία στο χώρο του Κέντρου και η Γιάννα Αγγελοπούλου συμβολίζει μία προοπτική  που μπορεί να δώσει στην Προεδρία παγκόσμια αναγνώριση. Δεν υπάρχει καμία λογική να μην επιλεγεί μία ή ένας από τους τρεις. Σε διαφορετική περίπτωση, ίσως ο επόμενος είναι ο τελευταίος Πρόεδρος της Μεταπολίτευσης.

Σε κάθε περίπτωση, αυτή η φοβικότητα για την αναφορά ονομάτων δεν έχει καμία δικαιολογία. Κάθε έκφραση της Δημοκρατίας θα έπρεπε να είναι γιορτή στην Ελλάδα. Και οι προτάσεις για την εκλογή του Προέδρου να είναι ανοικτές σε όλη την κοινωνία. Ο θεσμός δεν υποτιμάται με την αναφορά ονομάτων. Ούτε με τη συζήτηση για το ρόλο του. Ο θεσμός έχει υποτιμηθεί από το κομματικό σύστημα με τα πρόσωπα που έχουν επιβληθεί στην ύψιστη αυτή θέση για να είναι διακοσμητικά και επιβάλλεται άμεσα να αναβαθμιστεί.

Επιτέλους, μετά από χρόνια, η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας μπορεί να αποκτήσει πραγματικό ενδιαφέρον. Το πιθανότερο, βέβαια, είναι ότι η απόφαση αυτή έχει ήδη ληφθεί. Αυτά τα θέματα δεν λύνονται στα βουνά και στα λαγκάδια. Για λόγους τακτικής και επικοινωνίας δεν ανακοινώνεται. Συνήθως, έτσι γίνεται. Επιλέγεται η καλύτερη δυνατή χρονική συγκυρία. Ο πρωθυπουργός ήδη γνωρίζει το πρόσωπο με το οποίο επιλέγει να ταυτιστεί το πολιτικό του μέλλον και η υστεροφημία του.