Η δύσκολη ισορροπία έναντι του Ισραήλ και η στάση του ΠΑΣΟΚ

Ο εμβληματικός πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ διατήρησε στενές σχέσεις με την Παλαιστινιακή Οργάνωση, αναγνώρισε επίσημα την PLO και άσκησε σκληρή κριτική στο Ισραήλ, χαρακτηρίζοντας τις στρατιωτικές του επεμβάσεις ως εγκλήματα πολέμου. Αυτό είχε ως συνέπεια η στάση αυτή να δημιουργήσει σοβαρή ψυχρότητα στις ελληνοϊσραηλινές σχέσεις για αρκετά χρόνια.

Η αλλαγή πορείας ήρθε το 1990, όταν ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ως πρωθυπουργός της χώρας αναγνώρισε επισήμως το κράτος του Ισραήλ, ολοκληρώνοντας μια κίνηση που είχαν ήδη κάνει όλες οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Η ενέργεια αυτή σηματοδότησε την απαρχή μιας νέας, πιο ώριμης και ισορροπημένης σχέσης ανάμεσα στις δύο χώρες.

Σήμερα οι ελληνοϊσραηλινές σχέσεις έχουν εξελιχθεί ραγδαία, με σημαντικές συνεργασίες σε στρατιωτικό, ενεργειακό και τεχνολογικό επίπεδο. Αθήνα και Τελ Αβίβ ξεκίνησαν να συνεργάζονται στενά σε θέματα ασφάλειας, ανταλλάσσουν τεχνογνωσία και συμμετέχουν σε κοινές στρατιωτικές ασκήσεις. Παράλληλα, έχουν αναπτύξει ενεργειακές συνέργειες, όπως ο σχεδιασμός αγωγών φυσικού αερίου και διασυνδέσεων ηλεκτρικής ενέργειας.

Σε αυτό συνέβαλλε κατά κύριο λόγο αρχικά η κυβέρνηση Γιώργου Παπανδρέου το 2010, θέτοντας γερές και στέρεες βάσεις για το μέλλον. Η συνέχεια δόθηκε με τον ίδιο ρυθμό, τόσο από τη κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου, όσο και από τον κυβέρνηση Τσίπρα-Καμμένου. Άλλωστε το Ισραήλ, έπειτα από το ξεκίνημα της “δυναστείας” Ερντογάν στην Τουρκία, χάλασε εντελώς τη σχέση του με την Άγκυρα, δημιουργώντας νέες ισορροπίες στις ελληνοϊσραηλινές επαφές.

Οι σχέσεις Ελλάδας-Ισραήλ σήμερα

Από την πρώτη στιγμή που πέρασε την πόρτα του Μεγάρου Μαξίμου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έδειξε ότι επιλέγει να ευθυγραμμίσει την εξωτερική πολιτική της χώρας με το Ισραήλ, αντιμετωπίζοντάς το ως έναν από τους ισχυρότερους στρατηγικούς συμμάχους της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο. Ρόλο στην απόφαση αυτή διαδραμάτισαν κάποιο συγκεκριμένοι παράγοντες. Ο πρώτος αφορά τη διάθεση της Αθήνας να δείξει την εικόνα του “καλού μαθητή” στη κυβέρνηση Μπάιντεν, η οποία αντιμετώπισε το Τελ Αβίβ ως ίσως τον πιο αξιόπιστο σύμμαχό της. Ο δεύτερος λόγος σχετίζεται με την διαχρονική “βεντέτα” μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας.

Η στήριξη όμως της ελληνικής κυβέρνησης έχει λάβει διαστάσεις σχεδόν “τυφλής” αποδοχής των επιλογών του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου, δίχως αυτό να περνά απαρατήρητο, ειδικά εν μέσω της κλιμακούμενης ανθρωπιστικής κρίσης στη Γάζα.

Το Μαξίμου απέφυγε σταθερά, έως ενός σημείου, να καταδικάσει ανοιχτά τις σκληρές στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ, ακόμα και όταν αυτές προκαλούν παγκόσμιο αποτροπιασμό. Από το βομβαρδισμό νοσοκομείων μέχρι την επιβολή αποκλεισμών που στερούν στον άμαχο πληθυσμό ακόμα και βασικά αγαθά, η Αθήνα επιλέγει να σιωπά ή να διατυπώνει ήπιες, γενικόλογες εκκλήσεις για «αυτοσυγκράτηση».

Πρόκειται για μια πολιτική που λειτουργεί με λογική 100-0 υπέρ του Ισραήλ, χωρίς ουσιαστικά περιθώρια κριτικής ή διαφοροποίησης, ακόμα και όταν παραβιάζονται θεμελιώδεις αρχές του Διεθνούς Δικαίου. Η κυβέρνηση θεωρεί πως η γεωπολιτική εγγύτητα και η στρατιωτική συνεργασία με το Ισραήλ ενισχύουν την ασφάλεια της χώρας μας, ιδιαίτερα σε μια περίοδο αναταραχών στην ευρύτερη περιοχή και με φόντο την τουρκική απειλή. Ωστόσο, η πλήρης αποδοχή των επιλογών του Ισραήλ χωρίς αντίλογο δημιουργεί σοβαρά ηθικά και διπλωματικά ερωτήματα.

‘Αδωνις και Ισραήλ

Χαρακτηριστικό παράδειγμα κυβερνητικής τακτικής σε ό,τι αφορά το Ισραήλ, αποτελεί η στάση που διατηρεί ο Άδωνις Γεωργιάδης. Μπορεί οι θέσεις του στο παρελθόν να διέφεραν, επί του παρόντος όμως αποτελεί εντός της κυβέρνησης τον μεγαλύτερο υπερασπιστή του Τελ Αβίβ. Άμεση υπήρξε άλλωστε η τοποθέτησή του για όσα συνέβησαν προ ολίγων ημερών στη Σύρο, όπου διαδηλωτές δεν άφησαν σε Ισραηλινούς τουρίστες από κρουαζιερόπλοιο να αποβιβαστούν στο νησί. Είναι «αδιανόητα και προσβλητικά για την Ελλάδα», τόνισε ο υπουργός Υγείας.

Να σημειωθεί πως παλαιότερα, το 2017, ο Άδωνις έχει κάνει retweet βίντεο με ακραίες-εμφυλιοπολεμικές δηλώσεις του εξτρεμιστή ραβίνου Φριζή, εγγονού του πρώτου πεσόντα αξιωματικού στο Αλβανικό Μέτωπο, το οποίο αργότερα κατέβασε. Είναι χαρακτηριστικό πως το Κεντρικό Ισραηλίτικο Συμβούλιο Ελλάδος είχε καταδικάσει και τις εμφυλιοπολεμικές δηλώσεις του Φριζή του 2017 και τωρινές, όπου ο ραβίνος ανέφερε για τους διαδηλωτές στα ελληνικά λιμάνια πως «θα ζείτε με τον τρόμο μας»!

Όλα αυτά την ώρα που οι διαπραγματεύσεις για μια συμφωνία ομήρων και κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα έχουν φτάσει σε αδιέξοδο, με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπεντζαμίν Νετανιάχου να προτίθεται να συνεχίσει τις πολεμικές επιχειρήσεις για την πλήρη «κατάκτηση της Λωρίδας της Γάζας», σύμφωνα με δημοσιεύματα ισραηλινών μέσων ενημέρωσης.

Η κόντρα Δούκα με τον πρέσβη του Ισραήλ

Την τελευταία εβδομάδα ξέσπασε έντονη δημόσια αντιπαράθεση μεταξύ του δημάρχου Αθηναίων Χάρη Δούκα και του πρέσβη του Ισραήλ, Νόαμ Κατς. Αφορμή αποτέλεσαν δηλώσεις του πρέσβη, ο οποίος επέκρινε την δημοτική αρχή για «αδυναμία προστασίας της πόλης από οργανωμένες μειονότητες» και επισήμανε ότι οι Ισραηλινοί τουρίστες αισθάνονται άβολα στην Αθήνα, ενώ έκανε ειδική μνεία σε γκραφίτι υπέρ της Παλαιστίνης που εμφανίστηκαν στην πόλη.

Απάντηση ήρθε άμεσα από τον Χάρη Δούκα, ο οποίος μέσω ανάρτησης στο X (πρώην Twitter) τόνισε: «Δεν δεχόμαστε μαθήματα δημοκρατίας από όσους σκοτώνουν αμάχους… έχουμε αποδείξει έμπρακτα την αντίθεσή μας στη βία και τον ρατσισμό». Ο δήμαρχος χαρακτήρισε αποτρόπαια την εστίαση του πρέσβη σε γκραφίτι που, όπως είπε, σβήνονται, την ώρα που στη Γάζα εξελίσσεται μία ανθρωπιστική τραγωδία με θύματα εκατοντάδες αμάχους. Ανέφερε δε ότι: «Προκαλεί αποτροπιασμό η επικέντρωση του πρέσβη μόνο σε αυτά τα σύμβολα, την ώρα που στη Γάζα συντελείται μία πρωτοφανής γενοκτονία».

Στην ίδια ανάρτηση, ο Δήμαρχος σημείωσε πως εντός του προηγούμενου έτους υπήρξε αύξηση κατά πάνω από 90% του αριθμού των Ισραηλινών στους οποίους χορηγήθηκε χρυσή βίζα (Golden Visa), υπογραμμίζοντας πως η Ελλάδα παραμένει φιλοξενούσα χώρα, χωρίς να σιωπά απέναντι σε όσα συμβαίνουν πέρα από τα σύνορά της. Θυμίζουμε πως ο Δούκας είχε γίνει δέκτης πολλών επιθέσεων στα social media, ακόμα και από στελέχη της ΝΔ (για παράδειγμα τον Θάνο Πλεύρη) για την πρωτοχρονιάτικη εορτή στο Σύνταγμα του 204, επειδή παρευρισκόμενοι ύψωναν παλαιστινιακές σημαίες.

“Στροφή” από το ΠΑΣΟΚ

Η εν λόγω αντιπαράθεση μεταξύ του Δημάρχου Αθηναίων Χάρη Δούκα και του Ισραηλινού πρέσβη δεν αποτελεί μόνο ένα τοπικό ή διπλωματικό επεισόδιο· για το ΠΑΣΟΚ έχει και πολιτικό βάθος αλλά και υψηλό συμβολισμό. Η Χαριλάου Τρικούπη επιχειρεί να διαχειριστεί το ζήτημα της κρίσης στη Μέση Ανατολή με ψυχραιμία, αποφεύγοντας τόσο τη “γραμμή Μητσοτάκη”, όσο και τον πλήρη εναγκαλισμό των κομμάτων της Αριστεράς με την Παλαιστίνη, παίρνοντας διακριτές αποστάσεις από την Χαμάς.

Η στάση του Δημάρχου Αθηναίων εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική η οποία συνειδητά περιλαμβάνει την επιλογή ίσων αποστάσεων, όπως την υιοθετούν και αρκετές χώρες της Δύσης που αρνούνται να δώσουν “λευκή επιταγή” στο Τελ Αβίβ, χωρίς ωστόσο να αμφισβητούν το δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμα και η Γαλλία βρίσκεται ένα βήμα πριν την αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους, ενώ στο ευρωπαϊκό πολιτικό σκηνικό πληθαίνουν οι φωνές για μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση.

Το ΠΑΣΟΚ επιχειρεί έτσι να ξεχωρίσει τόσο από την “τυφλή” υποστήριξη της κυβέρνησης ΝΔ προς το Ισραήλ, η οποία λειτουργεί σχεδόν με λογική “100-0”, όσο και από την απόλυτη ευθυγράμμιση της Αριστεράς με το παλαιστινιακό αφήγημα. Αντιθέτως, θέλει να εκπέμψει το μήνυμα πως σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη διεθνή νομιμότητα και τον ανθρωπισμό, χωρίς να υιοθετεί εθνικές ή θρησκευτικές μονομέρειες.