Η “εξημέρωση” της ιστορικής Αριστεράς

Θέλω, επίσης, να επισημάνω, ότι το κείμενο αυτό πρόκειται να ασχοληθεί με την πορεία  απαξίωσης μειζόνων τμημάτων της Αριστεράς και όχι με την Αριστερά ως όλον, όπου, προφανώς, η έρευνα οφείλει να καταγράψει όλες τις περιπτώσεις της δηλαδή όχι μόνον τις αρνητικές αλλά και τις θετικές της.

Ως εκ τούτου, το γεγονός ότι καταγράφω την παρακμή της στις πραγματικές της διαστάσεις δεν με κάνει ούτε κατ’ ελάχιστον να παραβλέπω τα θετικά της στοιχεία. Τις αξίες, τις αρετές και τα επιτεύγματά της σε όλα τα κοινωνικά και πολιτιστικά πεδία. Είναι, λοιπόν, σαφές ότι η κατάθεση αυτή αφήνει έξω τις θετικές πλευρές, πολλώ μάλλον την αντιστασιακή εκείνη,  που αρκετούς από εμάς της “ημετέρας αριστερής παιδεύσεως μετέχοντας”, τους κάνει υπερήφανους.

Διότι άνθρωποι σαν τον Ναπολέοντα Σουκατζίδη, τον Νίκο Μπελογιάννη, τον Γρηγόρη Λαμπράκη και το πλήθος των επωνύμων και των ανωνύμων που έπεσαν μαχόμενοι, όρθιοι και με αξιοπρέπεια, είναι αυτοί που και σήμερα ακόμα «στα χρόνια τα δικά μας τα σακάτικα», κατά Εγγονόπουλο, μας βοηθούν να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα.

Διεθνείς εξελίξεις και μεταλλάξεις

Προφανές, επίσης, είναι ότι βρίσκεται έξω από τις φιλοδοξίες του κειμένου αυτού η εξίσου σημαντική παράμετρος των διεθνών εξελίξεων στον χώρο της Αριστεράς. Οφείλω όμως να τονίσω ότι η κρίση μεταμορφισμού-ενσωμάτωσης-περιθωριοποίησης-εξαφάνισης, δεν αφορά, φυσικά, μόνον την Ελληνική Αριστερά.

Είναι αρκετοί πλέον αυτοί που συνειδητοποιούν, έστω και αργά, ότι το κακό ήρθε από μακριά. Το χρονικό μιας πλήρους μετάλλαξης δεν διαμορφώνεται από την μια στιγμή στην άλλη. Δεν χρειάζονται ιδιαίτερα εφόδια ή ικανότητες για να αντιληφθείς ότι το χρονικό της πορείας προς την πλήρη αποκοινωνικοποίηση – αποεθνικοποίηση – αποϊδεολογικοποίηση της Αριστεράς, ξεκινάει από καιρό και κανένα περιθώριο διαφυγής δεν υπάρχει σε όσους ισχυρίζονται ότι δεν υπήρξαν σταθερές, διαρκείς και επίμονες προειδοποιήσεις για την έλευση και το μέγεθος του κινδύνου.

Σήμερα δεν είναι πια λίγοι όσοι ισχυρίζονται ότι ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρθηκε η κοινωνία μας ως όλον από το 1974 και εντεύθεν, είχε εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις, λειτουργώντας αποδομητικά σε όλες τις εκφάνσεις του δημόσιου και του ιδιωτικού βίου. Προσωπικά ανήκω σε αυτούς που πιστεύουν  ότι ο συβαριτισμός της μεταπολίτευσης έπληξε κυρίως και καίρια την ιστορική Αριστερά.

Η υποτίμηση της πραγματικότητας αυτής μας καθιστά αδύναμους στο να αντιμετωπίσουμε ουσιαστικά το φαινόμενο του κοινωνικο-πολιτικού μεταμορφισμού. Καθόλου ευθύγραμμα, με ασυνέχειες, διακοπές και συνεχείς αντιφάσεις διαμορφώθηκαν, λοιπόν, οι όροι μετάλλαξης ενός σημαντικού τμήματος της Αριστεράς με προεξάρχουσα την διανόησή της.

Ο πολιτιστικός ιμπεριαλισμός

Η ιστορία λ.χ. της παρέμβασης του Ιδρύματος Φορντ στα πολιτικοπολιτιστικά δρώμενα, την περίοδο της δικτατορίας, μέσω μιας ομπρέλας χορηγιών, αποδέκτης της οποίας ήταν πλείστα όσα σημαντικά ονόματα του κόσμου της Αριστεράς, που στην συνέχεια πρωτοστάτησαν στην “μεγάλη στροφή”, είναι ένα μικρό δείγμα της αποτελεσματικότητας που έχουν οι “σφαίρες από ζάχαρη”. Αποτελεί, ως εκ τούτου, θανάσιμη αφέλεια, στην καλύτερη περίπτωση, η υποτίμηση του σημαίνοντος ρόλου στην υπόσκαψη των θεμελίων μιας κοινωνίας που έχει ο πολιτιστικός ιμπεριαλισμός.

Γεγονός παραμένει  ότι ένα μεγάλο τμήμα της κυρίαρχης ελίτ, ιδιαίτερα στον χώρο της διανόησης, αποτελείται από μεταλλαγμένους αριστερούς, στους οποίους τα αριστερά ράκη του παρελθόντος δεν μπορούν πλέον να επικαλύψουν την καινούργια πραγματικότητα που συνιστά ο νέος τύπος του επαρχιώτη μικροευρωπαίου, μεταστάντος κοινωνικά και σταδιακά μεταλλαγμένου συνειδησιακά, πρώην αριστερού.

Προφανές ότι το πρόβλημα δεν ανάγεται στην μεταφυσική. Το μεγαλύτερο τμήμα της Αριστεράς είχε όχι απλώς αποδεχθεί την ήττα (γεγονός ρεαλιστικό όσον αφορά την διάγνωση), αλλά και είχε προσχωρήσει στην ευρύτερη λογική του αντιπάλου. Σε αυτό συνετέλεσε ιδιαίτερα ο διαχρονικός μεταπρατισμός της ιστορικής Αριστεράς, ως η άλλη όψη του κυρίαρχου δυτικοφέρνοντος μεταπρατισμού, και ο λανθάνων αναθεωρητισμός μεγάλου τμήματός της, που είχε δώσει δείγματα γραφής από τα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης (Λίβανος, Βάρκιζα).

Βρήκε λοιπόν την καλύτερη ευκαιρία μετά τις “προσαρμογές” στο πείραμα Μαρκεζίνη του 1973, όπου η στήριξη του εγχειρήματος και από κύκλους της Αριστεράς και κυρίως από το ΚΚΕ εσ., έχει πλέον  ιστορικά καταγραφεί. Είναι και αυτή η “προϋπηρεσία” που ανοίγει τον δρόμο στην “περίφημη ΕΑΔΕ” (Εθνική Αντιδικτατορική Ενότητα του τότε ΚΚΕ εσωτερικού), οδηγώντας τον σχηματισμό αυτό να απλώσει το χέρι στον ήλιο της προσώρας καπιταλιστικής, “αλλά με ανθρώπινο πρόσωπο”, σιγουριάς.

Ενσωμάτωση στη συστημική εξουσία

Το πρόβλημα στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι ότι προσπάθησαν (και καλώς), να ξεπεράσουν τον δογματισμό-αναχρονισμό τους. Το πρόβλημα είναι ότι «μαζί με το βρόμικο νερό πέταξαν και το μωρό», το όραμα δηλαδή για έναν καλύτερο κόσμο,  μετατρεπόμενοι σε αριστερή πτέρυγα του ίδιου του κυρίαρχου συγκροτήματος εξουσίας.

Την όλη εικόνα αποτύπωνε ο Λεωνίδας Κύρκος και η περί αυτόν συγκροτηθείσα ομάδα, που με τον πλέον γλαφυρό τρόπο κατέγραψαν την “εξημέρωση”-αστικοποίηση μεγάλου τμήματος της ιστορικής Αριστεράς, που από το Βουκουρέστι και την Πιονγιάνγκ της Βόρειας Κορέας, κατέληξε ικέτης στις Βρυξέλλες. Αργόσυρτα και αντιφατικά, όπως σημείωσα, οι συγκεκριμένοι άνθρωποι της Αριστεράς δημιούργησαν γέφυρες με το κυρίαρχο συγκρότημα εξουσίας, λειτουργώντας πάντα ως αντιπολίτευση αλλά συστημική πλέον.

Μέσα στα πλαίσια μιας οικονομίας που προωθούσε με κάθε τρόπο το καταναλωτικό μοντέλο, και μάλιστα στην χειρότερη, την κλεπτοκρατική του μορφή, οι πάλαι ποτέ παρίες της κοινωνικής και πολιτικής ζωής βρήκαν έναν ρόλο. Στην κοινωνία, την οικονομία, τον πολιτισμό, το κράτος. Ανήλθαν, με δυο λόγια, οικονομικά και κοινωνικά και παρενέβησαν με ιδιαίτερα χαρακτηριστικό τρόπο στον χώρο της παιδείας, της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά και του ευρύτερου δημόσιου τομέα.

Έτσι ανεξάρτητα από το ότι συνέχιζαν να εκφέρουν έναν πολιτικό λόγο που σχετικά αντιστοιχούσε στο αγωνιστικό τους παρελθόν, οι άνθρωποι αυτοί έχοντας κοινωνικά μετατοπιστεί, ήταν αναγκασμένοι να διαμορφώσουν ένα καινούργιο πλαίσιο, μια “καινούργια ιδεολογία” που να συστοιχιζόταν με την κοινωνική τους άνοδο και τον εξακολουθητικά αντιπολιτευτικό, πλην ολοένα και βαθύτερα συστημικό τους ρόλο. Το βαθύτερο πλέον πρόβλημά τους ήταν ότι ενώ κατόρθωσαν να ενταχθούν στην “κοινωνική Δεξιά”, εξακολουθούσαν, τάχα μου, να υπηρετούν την πολιτική Αριστερά.