Η γεωπολιτική θα σώσει την οικονομία

του Μένιου Τασιόπουλου  –

Ήταν για πολλά χρόνια κυρίαρχο στερεότυπο ότι η ελληνική οικονομία και η ιδιότητα του κράτους-μέλους της Ευρωζώνης θα διασφάλιζαν τα εθνικά μας συμφέροντα. Διαψεύσθηκαν από την πραγματικότητα που οι ίδιοι δημιούργησαν στο διάστημα 1996-2009. Η Ελλάδα ουσιαστικά χρεοκόπησε. Στα «χρόνια της καταστροφής» (2010-17), η χώρα έχει τεθεί υπό πλήρη έλεγχο από τους δανειστές στο επίπεδο της οικονομίας και της κοινωνίας.

Στο γεωπολιτικό επίπεδο, όμως, η εικόνα είναι πολύ θετικότερη. Από  τα χρόνια ακόμη του Γιώργου Παπανδρέου, με μεγαλύτερες ταχύτητες επί πρωθυπουργίας Σαμαρά (παρά το «φρένο» του συγκυβερνώντος Ευάγγελου Βενιζέλου) και πολύ πιο επιθετικά επί πρωθυπουργίας Τσίπρα, η Ελλάδα έχει αλλάξει προσανατολισμό. Άφησε σε δεύτερο επίπεδο την εμπλοκή στα «λασποχώρια» των Βαλκανίων, υποβάθμισε τον  «μονοφυσιτισμό» της ελληνοτουρκικής προσέγγισης και ανοίχθηκε στη Ανατολική Μεσόγειο.

Η νέα στρατηγική σχέση που δομήθηκε και προωθήθηκε σε περιφερειακό επίπεδο με τα περιβόητα τρίγωνα Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ και Ελλάδα-Κύπρος-Αίγυπτος, έχει αποφέρει καρπούς. Όχι μόνον στον ενεργειακό τομέα, λόγω της ανεύρεσης κοιτασμάτων φυσικού αερίου, αλλά και σε αυτόν της άμυνας, της  ασφάλειας και της οικονομίας. Στην πραγματικότητα, έχει αλλάξει τα γεωπολιτικά δεδομένα. Το δίκτυο αυτών των τριγωνικών συνεργασιών αναμένεται να ενισχυθεί περισσότερο όταν θα προστεθεί στην εικόνα και η Ιορδανία.

Με τον Νίκο Κοτζιά στο υπουργείο Εξωτερικών η Ελλάδα αναβάθμισε την σχέση της με τον Λίβανο, οργάνωσε συνδιασκέψεις με χώρες της Βορείου Αφρικής, αλλά η βάση της στρατηγικής του στη Μεσόγειο είναι οι τριγωνικές συνεργασίες που στην πραγματικότητα είναι άτυπη πενταμερής συνεργασία.

Τα μεσογειακά τρίγωνα και η θέση της Ελλάδας

Αυτά τα χρόνια οι πόλεμοι στο Ιράκ και στη Συρία μπορεί να είχαν στο κέντρο τους τη δυναμική εισβολή στο γεωπολιτικό προσκήνιο των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους, αλλά αντανακλούσαν και ευρύτερες γεωπολιτικές σκοπιμότητες και στο επίπεδο ΗΠΑ-Ρωσία και στο επίπεδο των τοπικών δυνάμεων. Το αποτέλεσμα, ωστόσο, ήταν να αναδυθεί δυναμικά ο κουρδικός παράγοντας και πιο συγκεκριμένα η προοπτική ίδρυσης κουρδικού κράτους όχι μόνο στο Ιράκ, αλλά και στη Συρία.

Οι εξελίξεις αυτές έχουν φέρει  σε πολύ δυσχερή θέση την Τουρκία. Η αλήθεια είναι ότι ο Ερντογάν έστρωσε τον δρόμο για να φθάσουν τα πράγματα εδώ. Αρχικά συγκρούσθηκε εμφαντικά με το Ισραήλ και στη συνέχεια απομακρύνθηκε από τη Δύση. Οι επιλογές αυτές του Τούρκου προέδρου και νομιμοποίησαν και επιτάχυναν την «Αντάντ» της Μεσογείου. Η στρατηγική αυτή σύγκλιση δεν έχει στόχο την διάλυση της Τουρκίας, αλλά την διάρθρωση ενός άξονα αποκατάστασης και επιβολής της σταθερότητας σε ένα  άναρχο και συγκρουσιακό περιβάλλον, όπως  είναι η Εγγύς και Μέση Ανατολή και η βόρειος Αφρική.

Τα μεσογειακά τρίγωνα έχουν τις ευλογίες της Δύσης. Οι ΗΠΑ, μάλιστα, ολοένα και περισσότερο εκδηλώνουν τη θετική στάση τους, ουσιαστικά προσθέτοντας ατύπως το ειδικό βάρος τους σ’ αυτό το πλαίσιο. Η τοποθέτηση παρουσία του κ. Τζέφρυ Πάιατ ως Αμερικανού πρέσβη στην Αθήνα σηματοδοτεί προθέσεις της Ουάσιγκτον. Κι αυτή η ένδειξη επιβεβαιώθηκε από τον τρόπο που η εδώ αμερικανική πρεσβεία οργάνωσε την επίσκεψη Τσίπρα στις ΗΠΑ.