Η “καλή” Μέρκελ και οι “κακοί” παρατρεχάμενοι

Διχασμένη εμφανίζεται και πάλι η Ευρώπη, αυτή τη φορά για το σχέδιο που κατέθεσαν η Μέρκελ και ο Μακρόν σχετικά με το “Ταμείο Ανάκαμψης” για τις χώρες που έχουν πληγεί από την πανδημία. Το σχέδιο, με το οποίο για πρώτη φορά μετακινείται το Βερολίνο από την πάγια αρνητική θέση του στην “αμοιβαιοποίηση χρέους”, συσπείρωσε τους υπέρμαχους της σκληρής δημοσιονομικής πολιτικής, παρότι αναμένεται νέα πρόταση από την Κομισιόν, η οποία παραδοσιακά θα είναι συμβιβαστική.

Η καγκελαρία της Αυστρίας έδωσε στην δημοσιότητα την εναλλακτική πρόταση Κουρτς, τα βασικά σημεία της οποίας ήταν ήδη γνωστά, όπως η αντίθεση στην όποια “κοινοτικοποίηση” χρέους, αλλά και σε μια σημαντική επέκταση του κοινοτικού προϋπολογισμού. Απορρίπτει δηλαδή και επισήμως το γαλλογερμανικό σχέδιο για το “Ταμείο Ανάκαμψης” των Μακρόν-Μέρκελ.

Το ουσιαστικό της υπόθεσης είναι, ωστόσο, ότι η αντιπρόταση Κουρτς ανακοινώθηκε ως «έγγραφο κοινής θέσης» της Αυστρίας, της Ολλανδίας, της Δανίας και της Σουηδίας. Τεσσάρων χωρών, που με απλά λόγια θα λέγαμε ότι είναι “ταμειακώς εντάξει”, αφού ανήκουν στις υγιείς δημοσιονομικά και “καθαρά συνεισφέρουσες” χώρες της ΕΕ.

Η “αντιπρόταση” Κουρτς

Η πρόταση του καγκελαρίου της Αυστρίας, η οποία έχει πάρει ήδη το προσωνύμιο “αντιπρόταση”, καθώς απορρίπτει τις βασικές αρχές του σχεδίου Μέρκελ-Μακρόν, προβλέπει ότι η επείγουσα βοήθεια για τις χώρες που έχουν πληγεί θα πρέπει να είναι εφάπαξ και να περιορίζεται σε δύο χρόνια.

Η βασική διαφορά της, ωστόσο, από την γαλλογερμανική πρόταση είναι ότι τα “ποσά βοηθείας” θα πρέπει να δοθούν ως δάνεια με ευνοϊκούς όρους και όχι ως επιδοτήσεις μέσω του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, όπως …πρότειναν η Μέρκελ και ο Μακρόν. Στο “έγγραφο κοινής θέσης”, το οποίο, εκτός από την Αυστρία, συνυπογράφουν η Ολλανδία, η Δανία και η Σουηδία, αναφέρεται, άλλωστε, ξεκάθαρα ότι οι τέσσερις χώρες πιστεύουν πως «ο σωστός δρόμος είναι τα δάνεια και όχι οι επιδοτήσεις».

Η “αντιπρόταση Κουρτς” προβλέπει και μια σειρά άλλες διατάξεις, οι οποίες αυστηροποιούν το πλαίσιο χορήγησης της “βοήθειας”. Ανάμεσά τους η «ρήτρα κατάσχεσης» για τη διασφάλιση της προσωρινότητας του πακέτου και της στοχευμένης διάθεσης των «ευνοϊκών δανείων». Προσδιορίζει μάλιστα ως τομείς χρηματοδότησης, πέρα από την ανοικοδόμηση της Υγείας και της Οικονομίας, την έρευνα και την καινοτομία, αλλά και την “πράσινη μετάβαση”. Έναν τομέα δηλαδή με έντονα γαλλογερμανικά συμφέροντα.

Η “λέσχη” των τεσσάρων

Η «κοινή θέση» των τεσσάρων δεν θυμίζει σε τίποτα την γαλλογερμανική πρόταση, η οποία προβλέπει να δανειστεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το ποσό αυτό να διατεθεί στη συνέχεια με τη μορφή επιχορήγησης προγραμμάτων στα κράτη μέλη που έχουν πληγεί περισσότερο από την πανδημία. Μια πρόταση που ξάφνιασε ευχάριστα τους “φτωχούς Ευρωπαίους”, καθώς για πρώτη φορά το Βερολίνο μετακινήθηκε από την αυστηρή και πάγια θέση του σε ό,τι αφορά οποιαδήποτε “κοινοτικοποίηση χρέους”.

Με την πρωτοβουλία αυτή, την οποία ανακοίνωσαν την περασμένη Δευτέρα η Γερμανίδα Καγκελάριος και ο Γάλλος πρόεδρος, εξωραΐστηκε το προφίλ της Μέρκελ και της Γερμανίας σε ό,τι αφορά την άρνησή τους για την έκδοση ευρωομολόγου. Το γαλλογερμανικό σχέδιο αποτελεί, άλλωστε, ένα είδος ευρωομολόγου και δεν είναι τυχαίο το γεγονός, ότι τα γερμανικά και τα γαλλικά συνδικάτα, αν και το κρίνουν ανεπαρκές, εξέφρασαν τη στήριξή τους σε αυτό, με μια κοινή έκκληση που δημοσιεύτηκε στη γερμανική εφημερίδα “Tagesspiegel” και στη γαλλική “Le Monde”.

Πρέπει να υπάρχει όμως και ένας “κακός”, ειδικά όταν την Τετάρτη αναμένεται να ανακοινωθεί το σχέδιο της Κομισιόν, για το οποίο ήδη γνωρίζουμε ότι δεν θα υιοθετεί πλήρως την πρόταση Μακρόν-Μέρκελ. Και ο “κακός” αυτή τη φορά είναι ο Κούρτς, αφού οι Ολλανδοί “κάηκαν” τον περασμένο μήνα μαζί με τα ευρωο-ομόλογα. Άλλωστε ο Αυστριακός καγκελάριος ήταν ήδη αντίθετος σε αυτά και συντάχθηκε τότε με την Ολλανδία και τη Δανία.

Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι οι τέσσερις χώρες, ακόμη και πριν την πανδημία, είχαν εναντιωθεί σε μία αύξηση του πολυετούς κοινοτικού προϋπολογισμού μεγαλύτερη από το 1% του ΑΕΠ και είχαν απορρίψει τις προτάσεις της Κομισιόν και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για ένα υψηλότερο ποσοστό.

Το γερμανικό παράδοξο

Η αλήθεια είναι ότι την τελευταία εβδομάδα ζούμε “παράδοξες καταστάσεις”. Η Μέρκελ δείχνει σαν να μην γνώρισε ποτέ τον Σόιμπλε και τάσσεται υπέρ λύσεων που προσομοιάζουν με τις προτάσεις που υπέβαλαν στο παρελθόν “αιρετικοί αριστεροί” και “σοσιαλίζοντες” του ευρωπαϊκού νότου. Την ίδια ώρα, Γερμανοί πολιτικοί υπερασπίζονται τις ίδιες λύσεις και στρέφονται ακόμη και κατά της Κομισιόν!

Έφτασε μάλιστα ο Πρωθυπουργός της Βαυαρίας, Μάρκους Σέντερ, να πει στον καλεσμένο του στο συνέδριο των Χριστιανοκοινωνιστών, Σεμπάστιαν Κουρτς, πως «όποιος θέλει να ενδυναμώσει την Ευρώπη, πρέπει να συμμετέχει, ακόμη και με “πόνο στο στομάχι”». Παραλλήλως, ο Ζεεχόφερ τα έβαλε με τις Βρυξέλλες, επειδή ολιγωρούν σε πολλούς τομείς και ανέφερε χαρακτηριστικά, ότι «ακόμη και  η τελευταία πρωτοβουλία για ένα ευρωπαϊκό επενδυτικό πρόγραμμα δεν προήλθε από την Κομισιόν, αλλά από το Βερολίνο και το Παρίσι».

Οι Βρυξέλλες όμως αναμένεται να ανακοινώσουν την Τετάρτη τη δική τους πρόταση για το “Ταμείο Ανάκαμψης” και, όπως έχουν πει κοινοτικοί αξιωματούχοι δεν θα είναι ακριβώς το ίδιο με το σχέδιο Μέρκελ-Μακρόν. Θα είναι σίγουρα μια σύνθεση των φαινομενικά δύο συγκρουόμενων στρατοπέδων. Η Κομισιόν, άλλωστε, έχει αναγάγει σε επιστήμη την στρογγυλοποίηση και τον συμβιβασμό.

Θα δώσουν λύση οι Βρυξέλλες

Στις Βρυξέλλες αρχίζουν να προσβλέπουν όμως και άλλοι, όπως ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Λεμέρ (η κοινή πρωτοβουλία του με τον Σολτς έκαψε τα ευρο-ομόλογα), ο οποίος εξέφρασε ελπίδες για αναστολή των δημοσιονομικών κανόνων και το 2021. Βελτιώσεις στο γαλλογερμανικό σχέδιο περιμένει από την Κομισιόν και ο Ιταλός πρωθυπουργός, παρότι το χαρακτηρίζει «ιστορική στροφή».

Ο Κόντε έχει κάνει, άλλωστε, τον λογαριασμό και αρνείται να πάει στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, καθώς του δίνει περίπου 37 δισεκατομμύρια ευρώ, σε αντίθεση με το “Ταμείο Ανάκαμψης”, από το οποίο οι ιταλικές περιφέρειες μπορεί να λάβουν επιδοτήσεις που θα αγγίζουν τα εκατό δισεκατομμύρια ευρώ. Ακόμη και αν “κόψει” κάτι η Κομισιόν, πάλι κερδισμένος θα είναι.

Και ο καγκελάριος Κουρτς όμως, παρότι “βροντοφωνάζει” ότι η ΕΕ δεν πρέπει να μετατραπεί σε «ένωση χρέους», δικαιολογώντας την αντίθεσή του στο γαλλογερμανικό σχέδιο ανέφερε ότι είναι μέσα στο πλαίσιο των διαφωνιών που υπάρχουν στο τραπέζι των 27 χωρών μελών. «Υπάρχει μια διαδικασία συζήτησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η οποία νομίζω ότι έχει σχεδιαστεί σωστά υπό την καθοδήγηση της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν» είπε στην συνέντευξή του στην Bild, σημειώνοντας παραλλήλως με νόημα: «Δεν νομίζω ότι έχω εξοργίσει πάρα πολύ την κυρία Μέρκελ».