Η κρίση ηγεμονίας του διπόλου Κεντροδεξιά-Κεντροαριστερά

Η κεντροδεξιά και η κεντροαριστερά διεθνώς εδραίωσαν τη μακρόχρονη πολιτική ηγεμονία τους στο άρρητο κοινωνικό συμβόλαιο, με βάση το οποίο εξασφάλιζαν στα μικρομεσαία στρώματα ευημερία και Κοινωνικό Κράτος, ή ένα συνδυασμό των δύο. Από ένα χρονικό σημείο και πέρα, όμως, συνέκλιναν και λειτούργησαν σαν όχημα και για την παγκοσμιοποίηση και κατ’ επέκτασιν για την εφαρμογή της ατζέντας του (νεο)φιλελευθερισμού.

Με τον τρόπο αυτό, όμως, ροκάνισαν το κλαδί που στηρίζονται. Για μία περίοδο η ευημερία συντηρήθηκε με δημόσιο δανεισμό, αλλά πλέον η πραγματικότητα έρχεται με δύναμη στην επιφάνεια με τη μορφή της λιτότητας. Η πραγματικότητα είναι ότι με όργανο τις πολιτικές ελίτ η ολιγαρχία του χρήματος το έχει παραξηλώσει. Για την ακρίβεια, με κυνισμό αποδομεί τα αμορτισέρ που μεταπολεμικά όχι μόνο διατήρησαν την κοινωνική ειρήνη, αλλά και τροφοδότησαν μία πρωτοφανή οικονομική ανάπτυξη.

Η εκλογή Τραμπ δεν ήταν μία κλασική νίκη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Το κατεστημένο αυτής της παράταξης, άλλωστε, σε μεγάλο βαθμό είχε ταχθεί εναντίον όχι μόνο της υποψηφιότητάς του για το χρίσμα, αλλά και όταν βρέθηκε αντιμέτωπος με τη Χίλαρι Κλίντον. Στην πραγματικότητα, ο Τραμπ εξελέγη, επειδή εξέφρασε τη “βαθιά” μικρομεσαία λευκή Αμερική, η οποία έχει πληγεί από την παγκοσμιοποίηση και βλέπει τον εαυτό της να περιθωριοποιείται ολοένα και περισσότερο.

Η εκλογή του ιδιότυπου εκατομμυριούχου, ο οποίος έπαιξε προεκλογικά, αλλά εν μέρει και μετεκλογικά, το αντι-παγκοσμιοποίηση και αντι-μετανάστευση χαρτί, αναπόφευκτα φούσκωσε τα πανιά και των πολιτικών δυνάμεων στην Ευρώπη που έχουν υψώσει τις ίδιες σημαίες. Ο ενθουσιώδης τρόπος, με τον οποίο αυτές είχαν υποδεχθεί το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών είναι ενδεικτικός προθέσεων πολιτικής αξιοποίησης, αλλά και αντανακλά τη διάχυτη εντύπωση πως έχουν τον “καιρό μαζί τους”.

Το αντισυστημικό ρεύμα στην Ευρώπη

Το Brexit μπορεί να πάτησε στον παραδοσιακό βρετανικό ευρωσκεπτικισμό, αλλά τροφοδοτήθηκε στο επίπεδο της κοινωνικής βάσης από την ίδια αντισυστημική μήτρα που τροφοδοτεί ακροδεξιά και αριστερά κινήματα, τα οποία τείνουν να αλλάξουν τον πολιτικό χάρτη σ’ όλη τη Δύση.

Στην άλλοτε πρωταθλήτρια του ευρωπαϊσμού Ιταλία την πρώτη θέση στις πρόσφατες εκλογές κέρδισε το Κίνημα του Γκρίλο με έντονο ευρωσκεπτικιστικό πρόσημο. Αυτός είναι ο κοινός παρονομαστής και του έτερου νικητή των εκλογών, της Λέγκας του Βορρά. Στην Αυστρία με την ισχυρή σοσιαλδημοκρατική παράδοση παρ’ ολίγο να εκλεγεί Πρόεδρος Δημοκρατίας ακροδεξιός, ενώ σήμερα κυβερνά τη χώρα ένας συνασπισμός σκληρής Δεξιάς και Ακροδεξιάς.

Στην Ελλάδα των Μνημονίων η εκλογική επιρροή του άλλοτε πανίσχυρου ΠΑΣΟΚ συρρικνώθηκε σε μονοψήφιο ποσοστό, ενώ η ΝΔ αγωνίζεται να ξεπεράσει το 30%! Ο ΣΥΡΙΖΑ, που μια ζωή αγωνιζόταν να υπερβεί το 3% για να εισέλθει στη Βουλή, αναδείχθηκε πρώτο κόμμα και κυβερνά. Η Χρυσή Αυγή, που έπαιρνε 0,3%, σήμερα είναι σταθερά τρίτο κόμμα.

Από το πουθενά έχει γίνει κεντρικός πολιτικός παίκτης στην Ισπανία το αριστερό κίνημα Ποδέμος. Αλλά και και στη χώρα της Μέρκελ το ξενοφοβικό-ευρωφοβικό κόμμα “Εναλλακτική για τη Γερμανία”. Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε παραθέτοντας και άλλα παρόμοια.

Αυτό που έχει σημασία, όμως, είναι να υπογραμμισθεί το γεγονός ότι η παραδοσιακή πολιτική ηγεμονία του διδύμου Κεντροδεξιά-Κεντροαριστερά αμφισβητείται εντόνως, εάν δεν απειλείται με κατάρρευση. Για να σχηματισθεί κυβέρνηση στην κραταιά Γερμανία χρειάσθηκε για δεύτερη φορά να συνεργασθούν Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες, ακυρώνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο τον μηχανισμό εναλλαγής στην εξουσία.