Η οκταετής Οδύσσεια των μνημονίων και η Ιθάκη

Η 20η Αυγούστου του 2018 είναι μια ημερομηνία σταθμός έτσι κι’ αλλιώς, αφού ολοκληρώθηκε ο κύκλος τριών μνημονίων που διήρκησε οκτώ χρόνια! Ήταν Παρασκευή 23 Απριλίου 2010, όταν ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας, Γιώργος Παπανδρέου με φόντο το ακριτικό Καστελόριζο, ανακοίνωσε την προσφυγή της Ελλάδας στον μηχανισμό στήριξης και έδεσε τη χώρα στη μέγγενη των μνημονίων.

Γιατί όμως η δική μας χώρα χρειάστηκε οκτώ χρόνια και τρία μνημόνια, σε αντίθεση με τρεις ακόμα χώρες (Ιρλανδία, Κύπρος και Πορτογαλία) που χρειάστηκαν μνημονιακό καθεστώς για να αντιμετωπίσουν την κρίση, από την οποία εξήλθαν χωρίς δεύτερη δόση μέτρων; Μια απάντηση αφορά στην έκταση της κρίσης στην Ελλάδα. Μια κρίση που άγγιζε όλους τους τομείς τη δημόσιας ζωής. Ένα φαύλο πελατειακό σύστημα που σπαταλούσε προκλητικά τα δανεικά και τον παραγόμενο εθνικό πλούτο, με τους εγχώριους τραπεζίτες να κανιβαλίζουν τα μαγαζιά τους.

Ένα σύστημα που σάπισε επί διακυβέρνησης Σημίτη, όπου μεγάλο μέρος και της πολιτικής εξουσίας είχε παραχωρηθεί στους κατά τον Κώστα Καραμανλή “νταβατζήδες”. Τον Κώστα Καραμανλή που όταν ανέλαβε, απάντησε στο ερώτημα ποιος θα σώσει την Ελλάδα. Και είπε: “όχι εγώ, ο επόμενος“! Και ο επόμενος που πέρα έβρεχε, φώναζε «λεφτά υπάρχουν» για να διαπιστώσει, όταν κέρδισε την εξουσία, ότι δεν υπάρχει σάλιο. Και μετά άρχισαν τα πειράματα.

Χωρίς ισχυρή πολιτική ηγεσία, η σωτηρία της χώρας παραδόθηκε στα χέρια του Βερολίνου και του ΔΝΤ. Ελάχιστοι από τους υπουργούς οικονομικών στο Eurogroup γνώριζαν και νοιάζονταν για τις καλύτερες δυνατές λύσεις στο πρόβλημα, όπως αποκάλυψε στο πρόσφατο άρθρο του στη Die Welt ο επίτροπος Μοσχοβισί.

Ό,τι πείτε κύριοι

Φώναζε ο Σαμαράς για τη «λάθος συνταγή» του πρώτου μνημονίου, αλλά μόλις έγινε πρωθυπουργός δέχτηκε και δεύτερη δόση «λάθος συνταγή», κάθισε φρόνιμα και επιπλέον, ζήτησε και συγγνώμη από τους Γερμανούς όταν ρωτήθηκε από την Bild, απαντώντας: «ουδείς αναμάρτητος».

Αφού οι «φρόνιμες» κυβερνήσεις δεν νοιάζονταν, το πείραμα αυτό τεντώθηκε μέχρι εκεί που δεν πήγαινε άλλο. Πέντε χρόνια αδιέξοδα. Ούτε ένα βήμα μπροστά. Πάνω από 25% του εθνικού εισοδήματος χάθηκε και η ανεργία εκτινάχτηκε στο 28%. Συντάξεις και μισθοί συρρικνώθηκαν κατά 40%. Και επιπλέον, οι εγχώριοι διαχειριστές συνέχιζαν το πάρτι με το δημόσιο χρήμα, όπως αποκαλύφθηκε στις υποθέσεις Novartis και ΚΕΕΛΠΝΟ.

Απελπισία! Οι απελπισμένοι πολίτες κοίταξαν αριστερά και τόλμησαν να επιλέξουν ένα άπειρο σχήμα, όπως ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ, ελκυόμενοι από την εντιμότητα του χώρου και την πολιτική αύρα του νεαρού ηγέτη Αλέξη Τσίπρα. Του παραδόθηκαν άδεια ταμεία, χωρίς ρευστότητα ασφαλείας και δανεισμό που αρκούσε για δύο μόλις μήνες.

Οι ευρωπαϊκές ελίτ δεν γούσταραν πολιτικά πειράματα και υποδείγματα, ειδικά από τα αριστερά και ήθελαν να κλείσουν αυτήν την παρένθεση. Έσφιξαν την μέγγενη, ζήτησαν τα αζήτητα και έτσι φτάσαμε στο δημοψήφισμα. Το συγκλονιστικό αποτέλεσμα (62%-38%) έστειλε το καθοριστικό μήνυμα. Ο συμβιβασμός και από τις δύο πλευρές ήταν αναπόφευκτος για μια χώρα που λειτουργεί στο ευρωπαϊκό σύστημα και θα ήταν καταστροφικό να εξέλθει διαλυμένη και χρεοκοπημένη από αυτό.

Η αλλαγή των συσχετισμών

Στις Βρυξέλες αποφάσισαν να αποδεχτούν την κυβέρνηση Τσίπρα, θεωρώντας την αξιόπιστη, σε ότι αφορά την έντιμη διαχείριση των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων. Οι συσχετισμοί του 2015, όταν ήμασταν μόνοι εναντίον 18 χωρών άλλαξαν. Οι χώρες του Νότου μαζεύτηκαν και ένωσαν τις ευρωπαϊκές μετοχές τους απέναντι στο Βερολίνο, με τον Αλέξη Τσίπρα να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο.

Που βρισκόμαστε σήμερα; Η ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε -για πέμπτο συνεχόμενο τρίμηνο- κατά το πρώτο τρίμηνο του 2018 και με ταχύτερο ρυθμό από το προηγούμενο, με τη βοήθεια των ισχυρών εξαγωγών, αναφέρει δημοσίευμα του Reuters για τα στοιχεία του ΑΕΠ που ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ. Τα εποχικά προσαρμοσμένα στοιχεία έδειξαν ότι το ΑΕΠ αυξήθηκε 0,8% στο πρώτο τρίμηνο του έτους έναντι αύξησης 0,2% στο τελευταίο τρίμηνο του 2017. Σε ετήσια βάση (σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο του 2017), η ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε με ρυθμό 2,3% έναντι 2% στο τέταρτο τρίμηνο του 2017.

Τελειώσαμε; Όχι, τώρα αρχίζουμε. Η χώρα χρειάζεται κυριολεκτικά επανίδρυση, όπως τραγικά αποκαλύφθηκε στις φυσικές καταστροφές τόσο στο Μάτι, όσο και στη Μάνδρα. Οι δικαιολογίες ότι πρώτιστο καθήκον ήταν η έξοδος από τα μνημόνια, τέλειωσαν. Τώρα η χώρα έχει έναν καθαρό διάδρομο 15 ετών χωρίς δανειακά βάρη. Χρονικό διάστημα υπεραρκετό για εκσυγχρονισμό, για τα αναπτυξιακά άλματα που απαιτούνται, ώστε από θέση ισχύος να ρυθμίσει μετά, οριστικά τις δανειακές της εκκρεμότητες.

Στο ερώτημα, αν συνολικά το πολιτικό σύστημα βρίσκεται στην ίδια κατεύθυνση, συντονισμένο για τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούντα και τα εργαλεία που χρειάζονται για να επιτευχθούν, σήμερα δεν υπάρχει απάντηση. Η αντιπολίτευση έχασε την ευκαιρία να δείξει προγραμματικά την υπεροχή της σε σχέση με τους κυβερνητικούς χειρισμούς και αυτό δημιουργεί αμφιβολίες.