Η παράλληλη “υπουργός Εξωτερικών” του Κυριάκου

Κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής περιοδείας του Κυριάκου Μητσοτάκη, μία γυναίκα δεν έλειψε λεπτό από το πλευρό του. Πρόκειται για την πρέσβειρα Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, τη διπλωματική σύμβουλο του πρωθυπουργού. Σε αντίθεση με τον προκάτοχό της Βαγγέλη Καλπαδάκη, ο οποίος ήταν χαμηλόβαθμος διπλωμάτης, εκείνη θεωρείται πλέον μία πεπειραμένη ανώτατη διπλωμάτης.

Με καταγωγή από τα Φιλιατρά, εισήλθε στη διπλωματική υπηρεσία το 1981 και το 2006 έγινε πρέσβειρα. Το βιογραφικό της είναι πλούσιο, όπως και οι σταθμοί της διπλωματικής της πορείας: Από το 2002 ως το 2007 διετέλεσε αναπληρώτρια Μόνιμη Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στον ΟΗΕ. Από το 2007 ως το 2012 υπήρξε επικεφαλής του γραφείου Συνδέσμου της Ελλάδας στα Σκόπια και το 2013 τοποθετήθηκε επικεφαλής της Γενικής Διεύθυνσης Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του υπουργείου Εξωτερικών, θέση από την οποία εργάστηκε για την ελληνική Προεδρία στην ΕΕ.

Σύμφωνα με τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, όμως, την περίοδο που στην ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών βρέθηκε ο Νίκος Κοτζιάς, η έμπειρη διπλωμάτης υπέστη έναν προσωπικό διωγμό. Ήταν τότε η Μόνιμη Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στην ΕΕ, όταν αμέσως μετά την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία κατηγορήθηκε ότι δεν στήριξε από τη θέση της τη διαπραγμάτευση της περιόδου Βαρουφάκη.

Κάποιοι εντός της τότε κυβέρνησης ισχυρίζονταν ότι ενημέρωνε μυστικά την ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας, που ήταν τότε αξιωματική αντιπολίτευση, πριν από την κυβέρνηση. «Μιλάς πρώτα με τον Αντώνη Σαμαρά και μετά με εμάς», της διαμηνύθηκε πριν λάβει μετάθεση ή για το μακρινό Μοντεβιδέο ή για το Σεράγεβο ή για την Κινσάσα. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που συνέδεσαν την στοχοποίησή της με τη θητεία της δίπλα στην Ντόρα Μπακογιάνη, όταν εκείνη ήταν υπουργός Εξωτερικών.

Τότε, η Ντόρα Μπακογιάνη είχε δηλώσει: «Αυτό που συμβαίνει σήμερα, ο κ. Κότζιας να διώκει πρέσβεις του επιπέδου της κυρίας Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου στη μόνιμη αντιπροσωπεία της Ε.Ε. και να της προσφέρει θέση στο Ζαΐρ, αποδεικνύει ότι είναι μια πολιτική με εμπάθεια. Πυροβολούμε την άσκηση εξωτερικής πολιτικής. Ελπίζω να συνέλθει το υπουργείο Εξωτερικών».

“Υπόθεση Παπαδοπούλου”

Όπως προαναφέραμε, πριν αναλάβει τη θέση της Μόνιμης Αντιπροσώπου της Ελλάδας στην ΕΕ, είχε προηγηθεί η θητεία της ως επικεφαλής της Γ’ Γενικής Διευθύνσεως για ευρωπαϊκά θέματα. Από εκείνη τη θέση είχε σηκώσει το βάρος της οργάνωσης της ελληνικής προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κατά το πρώτο εξάμηνο του 2014. Υπενθυμίζουμε ότι η αυταρχική και συχνά εμπαθής πρακτική του Νίκου Κοτζιά είχε προκαλέσει παραιτήσεις στην διπλωματική υπηρεσία και σίγουρα είχε δημιουργήσει ένα κλίμα φόβου στο υπουργείο Εξωτερικών.

Εξάλλου, η “υπόθεση Παπαδοπούλου” έγινε κατά κάποιον τρόπο εμβληματική αφενός λόγω της ακραίας συμπεριφοράς του τότε υπουργού Εξωτερικών, αφετέρου, λόγω της δημοσιότητας που δόθηκε, δεδομένου ότι η Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου είχε την στήριξη της Νέας Δημοκρατίας. Η θητεία της στα Σκόπια είχε κριθεί θετική, αλλά όταν πήρε μετάθεση για τις Βρυξέλλες, βρέθηκε στο στόχαστρο δύο εμπειρογνωμόνων, οι οποίοι ήθελαν να παρακάμψουν την επικεφαλής της Μόνιμης Αντιπροσώπου κατά την διάρκεια των διαπραγματεύσεων, προκειμένου να ενισχύσουν τον δικό τους ρόλο και να προωθήσουν έναν πιο βολικό πρέσβη στην θέση του Μονίμου Αντιπροσώπου.

Η επάνοδός της σηματοδοτήθηκε από τον διορισμό της ως επικεφαλής της ευρωπαϊκής μη στρατιωτικής αποστολής της ΕΕ στο Κόσοβο (EULEX Κόσοβο). Ο βασικός σκοπός της αποστολής είναι να βοηθήσει τις αρχές του Κοσόβου κυρίως όσον αφορά την εγκαθίδρυση κράτους δικαίου, με την παροχή τεχνογνωσίας στους τομείς της Δικαιοσύνης, της Αστυνομίας και των τελωνείων. Ήταν η πρώτη φορά που Έλληνας έγινε επικεφαλής σε αποστολή της ΕΕ. Η Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, άλλωστε, είχε ιδιαίτερη γνώση της ευρύτερης περιοχής.

Η προσωπική κόντρα με τον τέως υπουργό Εξωτερικών συνεχίζεται ακόμα και σήμερα. Αμέσως μετά την τοποθέτησή της στο πλευρό του Κυριάκου Μητσοτάκη, ο Νίκος Κοτζιάς δεν έκρυψε τη δυσαρέσκειά του. Δεν περιορίστηκε, μάλιστα, να την εκφράσει στο στενό περιβάλλον του, αλλά εμμέσως πλην σαφώς κατήγγειλε την Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου για δίωξη των συνεργατών του και όλων όσων συνέβαλαν στη Συμφωνία των Πρεσπών.

“Εκκαθαρίσεις” Κοτζιά

Στην πραγματικότητα η έλευση Κοτζιά το 2015 είχε συνοδευτεί με ένα πρωτόγνωρο κύμα τιμωρητικών μεταθέσεων, αλλά και άλλων αμφιλεγόμενων κινήσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα,  η πεντάμηνη απουσία Έλληνα πρεσβευτή από την Άγκυρα. Συγκεκριμένα το πόστο έμεινε ορφανό από τον Μάιο έως και τον Νοέμβριο του 2017. Αλλά και όταν συμπληρώθηκε, ο διπλωμάτης που εστάλη όχι μόνο ήταν ένα είδος “πραιτωριανού” του Νίκου Κοτζιά, αλλά και με αμφίβολες επαγγελματικές ικανότητες, για να το πούμε κομψά.

Τιμωρητικές μεταθέσεις έμπειρων πρέσβεων π.χ. από τον Καναδά στην Ζιμπάμπουε και άλλα αντίστοιχα είχαν τότε προκαλέσει έναν μικρό πανικό στο υπουργείο Εξωτερικών. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πριν το 2015 στη Διπλωματική Υπηρεσία υπήρχαν κραυγαλέα κρούσματα ευνοημένων και αντιθέτως εξίσου κραυγαλέα κρούσματα δυσμενούς μεταχείρισης. Παρ’ όλα αυτά, και σ’ αυτές τις περιπτώσεις τηρούνταν κάποια προσχήματα και ένα κάποιο μέτρο, έστω κι όχι κοντά στην αξιοκρατία.

Επί υπουργίας Κοτζιά, όμως, δεν υπήρξαν ούτε αυτά. Όπως και να έχει, ο πρώην υπουργός κατηγορεί την Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου για τσουνάμι μετακινήσεων, αμέσως μετά τις εκλογές και για κάποιες περιπτώσεις έχει δίκιο. Όχι μόνο επειδή ο διπλωματικός σύμβουλος του πρωθυπουργού δεν έχει τέτοια θεσμική αρμοδιότητα, αλλά και επειδή οι μεταθέσεις αυτής της εποχής έχουν σε κάποιες περιπτώσεις κομματικό ή παρεΐστικο χρώμα.

Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών επικαλείται το γεγονός ότι η Διπλωματική Υπηρεσία χρειαζόταν μία επανεκκίνηση, η οποία πράγματι φέρει την σφραγίδα της Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου και δεν έχει πάντα σχέση με την αξιοκρατία. Κατά γενική ομολογία ικανότατοι και με ήθος πρεσβευτές μετακινήθηκαν μόνο και μόνο, επειδή είχαν τοποθετηθεί από την προηγούμενη πολιτική ηγεσία. Οι ίδιοι, μάλιστα, δεν είχαν ποτέ συνδέσει το όνομά τους με κομματικές παρακάμερες.

Σε αντίθεση με τον χαμηλόβαθμο προκάτοχό της Ευάγγελο Καλπαδάκη, ο οποίος είχε πολλάκις παρακάμψει και ενίοτε υποκαταστήσει τον υπουργό Εξωτερικών, ειδικά την περίοδο που στον θώκο βρισκόταν ο Γιώργος Κατρούγκαλος, η Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου –τουλάχιστον προς το παρόν– τα πάει καλά με το Νίκο Δένδια. Η ίδια δηλώνει με κάθε ευκαιρία πως θα σεβαστεί τα όρια των ρόλων κι ότι στόχος της είναι να λειτουργεί ως σύνδεσμος του πρωθυπουργού με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών.