Η “Ελπίς”, η ασφάλεια και οι Ένοπλες Δυνάμεις

Στο αμέσως προηγούμενο σχόλιο, είχαμε υπογραμμίσει ότι ο όρος ασφάλεια είναι κάτι πολύ ευρύτερο από τη στρατιωτική του διάσταση και ότι οι επιδόσεις της Ελλάδας σε όλους αυτούς τους τομείς μπορούν να επηρεάσουν την εικόνα του αντιπάλου για την ικανότητα της χώρας μας να διαχειριστεί κρίσεις. Συμβάλει έτσι εμμέσως, στους υπολογισμούς του αντιπάλου πότε να κινηθεί εναντίον μας, ανοίγοντας θεωρητικά ένα “παράθυρο τρωτότητας” (window of vulnerability).

Παράλληλα, εάν η αδυναμία αποδειχθεί στην πράξη, θα μπορούσε να καθορίσει ακόμα και το αποτέλεσμα μιας στρατιωτικής σύγκρουσης. Η κρίση όμως απέδειξε κάτι περισσότερο, το οποίο αμβλύνει τις αρνητικές επιπτώσεις του προφανούς συμπεράσματος και θα άλλαζε όλη την εικόνα, εάν η Ελλάδα ακολουθήσει την οδό της λογικής… Το όνομα που δόθηκε στον χιονιά (“Ελπίς”) τελικά αποδεικνύεται αντιπροσωπευτικό της πραγματικότητας. Διότι πέραν των παθογενειών που αναδείχθηκαν για μια ακόμη φορά, εμφανίστηκαν για μια ακόμη φορά οι θύλακοι ελπίδας ότι τελικά μπορεί κάτι να αλλάξει.

Με το που διατάχθηκαν οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, αναπτύχθηκαν ταχύτατα στα σημεία της κρίσης και με πειθαρχία και μεθοδικότητα κατάφεραν να συνδράμουν τον απλό πολίτη που υπέφερε εγκλωβισμένος. Δεν είναι η πρώτη φορά που οι Ένοπλες Δυνάμεις περνούν “εξετάσεις” με άριστα. Χωρίς επικοινωνιακές υπερβολές, απλά δέχονται διαταγές και αντιδρούν γρήγορα, επιδεικνύοντας αποτελεσματικότητα. Αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία για μια χώρα όπως η Ελλάδα, όπου –για λόγους ιστορικής διαδρομής– στην κοινωνία κυριαρχεί ο ατομισμός.

Ο ευνουχισμός των Ενόπλων Δυνάμεων, λόγω της δικτατορίας και της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, έχει εδώ και καιρό αρχίσει να γίνεται παρελθόν. Η επανάκτηση τους ρόλου τους στο πλαίσιο του δημοκρατικού πλαισίου, όμως, δυσχεραίνεται από κατεστημένα συμφέροντα, από τις γνωστές ιδεοληψίες και από την ξένη εξάρτηση, η οποία ουσιαστικά μεταγγίζεται και νομιμοποιείται από το πολιτικό σύστημα.

Ασφάλεια και πολιτική εξουσία

Ο τρόπος που παρενέβησαν οι Ένοπλες Δυνάμεις στη διαχείριση της κακοκαιρίας είναι θετικό μήνυμα προς την ελληνική κοινωνία, η οποία τις ανταμείβει με τις κορυφαίες θέσεις στις σφυγμομετρήσεις για τον θεσμό στον οποίον έχουν οι πολίτες μεγαλύτερη εμπιστοσύνη. Αυτό δε σημαίνει ότι στον χώρο των Ενόπλων Δυνάμεων δεν υπάρχουν παθογένειες. Υπάρχουν και μάλιστα πολλές.

Μία εξ αυτών είναι ότι –στο πλαίσιο της υπερβολής που συναντάται πολύ συχνά στην Ελλάδα– η στρατιωτική ηγεσία είναι υποταγμένη στην πολιτική εξουσία ακόμα και για ζητήματα, στα οποία οφείλει να έχει από τη φύση της τον πρώτο ρόλο, όπως π.χ. ποια οπλικά συστήματα είναι καταλληλότερα για την ελληνική αποτρεπτική στρατηγική. Είναι κοινός τόπος ότι η στρατιωτική ηγεσία τείνει να υποτάσσεται στην πολιτική εξουσία ακόμα κι όταν διαφωνεί για αμιγώς στρατιωτικά ζητήματα. Με άλλα λόγια, να μην έχει το θάρρος της γνώμης των Επιτελείων και να μην υψώνει το ανάστημά της ακόμα και με την υποβολή παραίτησης όταν πρόκειται για κρίσιμο ζήτημα.

Όπως έχει αποδείξει και η πρόσφατη ιστορία, ενίοτε η πολιτική εξουσία κάνει στρατιωτικές επιλογές ακόμα και με ιδιοτελή κριτήρια. Αλλά κι όταν απουσιάζει η ιδιοτέλεια περισσεύει η στενή πολιτική-κομματική σκοπιμότητα και το σύνδρομο της εξάρτησης. Κι αυτά κατά κανόνα αλλοιώνουν-υποβιβάζουν τις επιχειρησιακές αξιολογήσεις. Αυτός είναι και ο λόγος του κλίματος μυστικοπάθειας για ζητήματα που δεν υπάρχει πραγματικός λόγος για εμπιστευτικότητα. Με άλλα λόγια, η απουσία ενημέρωσης προστατεύει κυρίως τις πολιτικού-κομματικού χαρακτήρα κυβερνητικές παρεμβάσεις. Και ταυτόχρονα συγκαλύπτει και το φαινόμενο της κομματικοποίησης ανωτάτων αξιωματικών. Προκειμένου να εξασφαλίσουν με τον καλύτερο τρόπο την προσωπική τους καριέρα.