Ανασχηματισμός: Η “προεδρική φρουρά” και το σύνδρομο της μικροφυλής

Η περαιτέρω αναβάθμιση της “προεδρικής φρουράς” κατά τρόπο που να ελέγχει τον σκληρό πυρήνα της κυβέρνησης είναι το βασικό στοιχείο του ανασχηματισμού. Σκοπός του νέου σχήματος, άλλωστε, είναι να δώσει τη μάχη των επόμενων εκλογών. Το εάν αυτή η επιλογή θα αποδώσει εκλογικά θα το δείξουν τα γεγονότα. Προς το παρόν, ο ανασχηματισμός έδειξε ότι ο Τσίπρας, αντί να προχωρήσει σε ουσιαστική πολιτική διεύρυνση, με σκοπό να διευρύνει τη συρρικνούμενη εκλογική επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ, εκδηλώνει ολοένα και περισσότερο μία τάση εσωστρέφειας, με την έννοια της επιλογής προσώπων, τα οποία του δημιουργούν αίσθημα ασφάλειας.

Είναι ενδεικτικό ότι το επιτελείο του Μαξίμου παραμένει αναλλοίωτο. Οι Τζανακόπουλος, Φλαμπουράρης, Βερναρδάκης και Λιάκος παραμένουν στους ίδιους ρόλους. Ο Γενικός Γραμματέας της Κυβέρνησης Μιχάλης Καλογήρου, μάλιστα, προήχθη, αναλαμβάνοντας το κρίσιμο χαρτοφυλάκιο της Δικαιοσύνης. Στη θέση του έμεινε ο Παππάς με το δεξί χέρι του τον Κρέτσο στον ίδιο ρόλο, αλλά αναβαθμισμένο, από γενικό γραμματέα σε υφυπουργό. Το ίδιο και ο Σπίρτζης, ο οποίος θεωρείται όχι μόνο από το Μαξίμου, αλλά και από την αγορά πρακτικός και αποτελεσματικός.

Πολιτικά σημαντική είναι η τοποθέτηση της Γεροβασίλη στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Η θέση ήταν ουσιαστικά κενή μετά την παραίτηση του Τόσκα. Σωστά στο Μαξίμου θεώρησαν πως δεν είχαν πολλές επιλογές για την ευαίσθητη αυτή θέση. Αν και γέννημα θρέμμα του ΣΥΡΙΖΑ, η Γεροβασίλη χαρακτηρίζεται για τον ρεαλισμό και τη μετριοπάθειά της. Δεν πάσχει από κομματίτιδα.

Ήταν πάντα κοινωνικό στέλεχος στην Άρτα και όταν βρέθηκε στο δύσκολο πόστο της κυβερνητικής εκπροσώπου κατά γενική ομολογία τα πήγε πολύ καλά. Το ίδιο και στο υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης. Έχοντας δώσει αυτά τα δείγματα γραφής κρίθηκε πως ήταν ίσως η μοναδική παραγωγική επιλογή για ένα “ένστολο” υπουργείο, το οποίο έχει παραδοσιακά ισχυρή ιεραρχία.

Πολιτικά σημαντική είναι και η αναβάθμιση του Χαρίτση. Από αναπληρωτής υπουργός Οικονομίας αναλαμβάνει το υπουργείο Εσωτερικών, το οποίο καθίσταται κρίσιμο, λόγω του γεγονότος ότι εισερχόμαστε σε άτυπη προεκλογική περίοδο. Ο Χαρίτσης δεν ανήκει στον στενό κύκλο του πρωθυπουργού, αλλά είχε τις προδιαγραφές:

• Πρώτον, στο Μαξίμου τον θεωρούν ιδιαιτέρως αποτελεσματικό.
• Δεύτερον, ο Τσίπρας τον εμπιστεύεται και δεν φοβάται ότι μπορεί να παίξει εσωκομματικά παιχνίδια.
• Τρίτον, είναι πρόσωπο με δυνατότητα να διαλέγεται και να επιτυγχάνει συναινέσεις. Αυτό είναι απολύτως αναγκαίο για τον υπουργό Εσωτερικών, ο οποίος οφείλει να διαπραγματεύεται με δημάρχους και περιφερειάρχες, ειδικά ενόψει των εκλογών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, όπου ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δυσαναλόγως λίγα ερείσματα συγκριτικά με τη δύναμή του στο Κοινοβούλιο.

Στο ίδιο πλαίσιο εγγράφεται και η προαγωγή της νεαρής Νοτοπούλου, η οποία αποτελεί, επίσης προσωπική επιλογή του Τσίπρα. Η μέχρι πρότινος διευθύντρια του πρωθυπουργικού γραφείου στη Θεσσαλονίκη ορίσθηκε υφυπουργός αρμόδια για τη Μακεδονία-Θράκη. Έτσι κι αλλιώς αυτό τον ρόλο έπαιζε, ερχόμενη συνεχώς σε τριβές με την μέχρι τώρα προερχόμενη εκ των ΑΝΕΛ υφυπουργό Κόλλια-Τσαρουχά. Γι’ αυτήν βρέθηκε θέση υφυπουργού στο υπουργείο Άμυνας, δίπλα στον αρχηγό της Καμμένο.

Οι τρεις αμετακίνητοι

Όπως ήταν εξαρχής σαφές δεν ετέθη ζήτημα αλλαγής σε τρία κορυφαία υπουργεία:

• Πρώτον, στο Άμυνας για προφανείς λόγους. Ο Καμμένος είναι κυβερνητικός εταίρος και ως εκ τούτου η θέση του δεν εξαρτάται από τη βούληση του πρωθυπουργού, αλλά από τη μεταξύ τους συμφωνία.
• Δεύτερον, στο υπουργείο Οικονομικών. Μπορεί τυπικώς να μην ισχύει για τον Τσακαλώτο ό,τι για τον Καμμένο, αλλά ακόμα και εάν ήθελε, ο πρωθυπουργός δεν μπορούσε ούτε αυτόν να αλλάξει. Ουσιαστικά το απαγορεύει αφενός η δεσπόζουσα θέση του Τσακαλώτου στον ΣΥΡΙΖΑ (για χρόνια έπαιζε τον ρόλο του άτυπου ηγέτη της “ομάδας των 53”), αφετέρου η προνομιακή σχέση του με τους δανειστές, έτσι όπως αυτή οικοδομήθηκε με την εφαρμογή του 3ου Μνημονίου.
• Τρίτον, στο υπουργείο Εξωτερικών. Στο Μαξίμου δεν πολυσυμπαθούν τον Κοτζιά, αλλά τον φοβούνται, με την έννοια ότι τον θεωρούν απρόβλεπτο στις αντιδράσεις του. Ο άλλος λόγος που δεν τον αγγίζουν είναι ότι έχει ανοίξει θέματα, τα οποία εκ των πραγμάτων καθιστούν πολιτικά αδύνατη την απομάκρυνσή του.

Ο πρωθυπουργός απέφυγε και αλλαγές που θα μπορούσε να κάνει, αλλά θεώρησε πως θα διασάλευαν και την κυβερνητική λειτουργία και τις εσωκομματικές ισορροπίες. Ο Δραγασάκης παρέμεινε και αντιπρόεδρος και υπουργός Οικονομίας, με τον Πιτσιόρλα να ανεβαίνει ένα σκαλί, από υφυπουργός έγινε αναπληρωτής υπουργός. Στις θέσεις τους παρέμειναν και οι Σταθάκης και Βίτσας, ενώ απομακρύνθηκαν οι συνεργαζόμενοι Οικολόγοι από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης.

Λόγω της αδυναμίας συνύπαρξης, ο Κουβέλης μετακινήθηκε από το Άμυνας στο Ναυτιλίας για να μην τσαλακωθεί το κύρος του. Στη θέση ως αναπληρωτής υπουργός τοποθετήθηκε ο Ρήγας. Από τη στιγμή που ελήφθη η απόφαση για την αντικατάστασή του από τον Σκουρλέτη στη θέση του γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ, ήταν δεδομένο πως θα έμπαινε σε καλή θέση στην κυβέρνηση.

Είναι εμφανής η προσπάθεια του πρωθυπουργού να ενισχύσει την παρουσία βουλευτών από τη βόρεια Ελλάδα στην κυβέρνηση, προφανώς σε μία προσπάθεια να εξισορροπήσει τη δυσαρέσκεια που επικρατεί εκεί για τη Συμφωνία των Πρεσπών. Πολύ χαρακτηριστική είναι η τοποθέτηση προερχόμενου από το ΠΑΣΟΚ και με πολύ καλό όνομα Μακεδόνα βουλευτή στη θέση του υφυπουργού Εξωτερικών. Ο Μπόλαρης ανήκει στους λίγους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ που είχε εξαρχής διαμηνύσει στο Μαξίμου τη διαφωνία του με τη Συμφωνία των Πρεσπών.

Η χλωμή διεύρυνση

Αν και πάντα υπάρχει η τάση να πέφτουν οι προβολείς στα νέα πρόσωπα και πολύ περισσότερο σε πρόσωπα, τα οποία προέρχονται από άλλους πολιτικούς χώρους, η διεύρυνση που επιχειρήθηκε με αυτόν τον ανασχηματισμό είναι μάλλον χλωμή. Η προερχόμενη από το ΠΑΣΟΚ αξιοπρεπής Ξενογιαννακοπούλου, που αναλαμβάνει το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης, είναι εδώ και χρόνια στον “πάγκο” του ΣΥΡΙΖΑ, περιμένοντας υπομονετικά να της ανατεθεί κυβερνητικός ρόλος. Αφενός λόγω της δεδηλωμένης πολιτικής του Τσίπρα να κάνει άνοιγμα προς τον χώρο της Κεντροαριστεράς, αφετέρου λόγω της απομάκρυνσης του Κουρουμπλή από το κυβερνητικό σχήμα, η υπουργοποίηση της Ξενογιαννακοπούλου ήταν αναπόφευκτη.

Η περίπτωση της Ζορμπά είναι διαφορετική. Προέρχεται από την πάλαι ποτέ ανανεωτική Αριστερά και είχε προσκολληθεί πολιτικά στον “εκσυγχρονιστικό” κύκλο του Σημίτη. Δεν έχει και το καλύτερο όνομα στην πολιτική αγορά, αλλά προφανώς το Μαξίμου έκρινε ότι μέσω αυτής της μετεγγραφής μπορεί να προσελκύσει την ιδεολογικοπολιτική κατηγορία των εθνομηδενιστών.

Είναι τέλος και η προερχόμενη από τη ΝΔ Παπακώστα, η οποία εισέρχεται στο κυβερνητικό σχήμα ως υφυπουργός και με πρόσημο ΑΝΕΛ.

Και οι τρεις αυτές υπουργοποιήσεις έχουν τη σημασία τους, αλλά σε καμία περίπτωση δεν συγκροτούν μία άξια λόγου πρωτοβουλία πολιτικής διεύρυνσης. Για μία ακόμα φορά αποδεικνύεται ότι το σύνδρομο της μικροφυλής ζει και βασιλεύει όχι μόνο στην Κουμουνδούρου, αλλά και στο Μαξίμου.