Ισπανικά διδάγματα για τα φωνασκούντα ελληνικά κόμματα

Οι “κακές γλώσσες” στην Ισπανία λένε πως ο Πέδρο Σάντσεθ έγινε επικεφαλής του Σοσιαλιστικού Κόμματος (PSOE), αποκλειστικά χάρη στην εξωτερική του εμφάνιση. Όντως ο γοητευτικός Ισπανός πολιτικός, δεν φημίζονταν για τις πολιτικές του ικανότητες. Όλα όμως αλλάζουν μετά το εκλογικό αποτέλεσμα της περασμένης Κυριακής. Αποτέλεσμα για το οποίο ο Πέδρο Σάντσεθ μπορεί να πανηγυρίζει, όχι όμως και ελληνικά πολιτικά κόμματα.

Το 2016 ο Ισπανός πολιτικός αντιμετώπισε μία σφοδρή εσωκομματική αμφισβήτηση από τους “βαρόνους” του PSOE. Κορυφαία στελέχη των Σοσιαλιστών, όπως οι πρώην πρωθυπουργοί Γκονζάλες και Θαπατέρο, πίεζαν τον Σάντσεθ σε μία εκλογική συνεργασία με το δεξιό Λαϊκό Κόμμα (ΡΡ). Φοβούμενος ότι το PSOE θα είχε την τύχη του ΠΑΣΟΚ, ο Σάντσεθ δεν ενέδωσε στις πιέσεις.

Το αποτέλεσμα τον δικαίωσε. Οι Ισπανοί Σοσιαλιστές είναι οι μεγάλοι νικητές των εκλογών, παρόλο που δεν κατέκτησαν την αυτοδυναμία. Το PSOE κατέκτησε το 30% των ψήφων, κερδίζοντας δύο εκατομμύρια ψήφους παραπάνω, σε σχέση με την τελευταία αναμέτρηση. Στον αντίποδα, ο βασικός εκπρόσωπος της ισπανικής Δεξιάς περιορίστηκε στο 16% των ψήφων. Το Λαϊκό Κόμμα σημείωσε το χειρότερο ποσοστό στην ιστορία του.

Μπορεί το ΚΙΝΑΛ να πανηγύρισε την επιτυχία του “συντρόφου” Σάντσεθ, αλλά η περίπτωση του ήταν παράδειγμα προς αποφυγή για τον ηγέτη του PSOE. Η επιλογή του ΠΑΣΟΚ να συγκυβερνήσει με την ΝΔ έβλαψε εκλογικά το άλλοτε κραταιό κόμμα. Το σημερινό ΚΙΝΑΛ μπορεί να ελπίζει σε ένα ποσοστό της τάξης του 10%, στην καλύτερη περίπτωση. Δεν μοιάζει να αποφέρει ιδιαίτερα κέρδη ο διμέτωπος που έχει κηρύξει η Φώφη Γεννηματά εις βάρος της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ.

“Πασοκοποίηση” της κεντροδεξιάς

Η μεγάλη επιτυχία του PSOE είναι πως περιόρισε τις διαρροές του προς το αριστερό κόμμα Podemos. Το κόμμα του Ινγκλέσιας έχασε 29 βουλευτές, σε σχέση με τις εκλογές του 2016. Ο Σάντσεθ μπορεί να υπολογίζει βασίμως ότι μπορεί σε ενδεχόμενη επαναληπτική εκλογική αναμέτρηση να αποσπάσει ψήφους από τους Podemos. Ευρισκόμενοι σε θέση αδυναμίας, αυτοί δεν μοιάζει να έχουν πολλές εναλλακτικές. Η μετεκλογική συνεργασία με το PSOE μοιάζει μονόδρομος, ειδικά μετά την θεαματική άνοδο του ακροδεξιού κόμματος VOX.

Η ΝΔ δεν πρέπει να αρκεστεί στους πανηγυρισμούς για το εκλογικό ξεφούσκωμα των Podemos. Οφείλει να προσέξει περισσότερο την συντριπτική ήττα του Λαϊκού Κόμματος. Η ισπανική Δεξιά επλήγη από τα δεκάδες οικονομικά σκάνδαλα, στα οποία εμπλέκονταν ακόμα και ο πρώην πρωθυπουργός Ραχόι. Είναι κι αυτός ένας λόγος που ο ΣΥΡΙΖΑ παίζει προεκλογικά το χαρτί των σκανδάλων.

Μία ενδεχόμενη εμπλοκή πρωτοκλασάτων στελεχών της ΝΔ σε οικονομικά σκάνδαλα θα πλήξει την εικόνα της και ενδεχομένως την εκλογική επίδοσή της. Είναι αλήθεια πως η υπόθεση Novartis δεν έφερε τα αναμενόμενα κέρδη στο κυβερνητικό στρατόπεδο. Τα στοιχεία εις βάρος πολιτικών προσώπων βασίζονται, τουλάχιστον για την ώρα, σε αμφιλεγόμενες καταθέσεις προστατευόμενων μαρτύρων. Στην περίπτωση της Ισπανίας υπήρξαν καταδικαστικές αποφάσεις εις βάρος στελεχών του Λαϊκού Κόμματος.

Οι προσδοκίες του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να επαληθευτούν μόνο στο σενάριο ενός “γαλάζιου Τζοχατζόπουλου”. Σε αυτή την περίπτωση η ΝΔ θα παρουσιάσει απώλειες, οι οποίες δύσκολα θα περιοριστούν από την στάση που κράτησε στο Μακεδονικό. Όπως είδαμε η σκληρή στάση που κράτησε ο Ραχόι στις αυτονομιστικές τάσεις των Καταλανών, δεν επιβραβεύτηκε τελικά από τους Ισπανούς ψηφοφόρους.

To εθνικιστικό “Ποτάμι”

Το Λαϊκό Κόμμα είχε πολλαπλές απώλειες τόσο προς το ακροδεξιό VOX, όσο και προς το (νεο)φιλελεύθερο κόμμα Ciudadanos. Η ισπανική Ακροδεξιά αποτελείται από νοσταλγούς της δικτατορίας του Φράνκο, οι οποίοι τα προηγούμενα χρόνια ήταν “μαντρωμένοι” στο Λαϊκό Κόμμα. Το VOX εμφανίζεται ως ο “υπερασπιστής της παραδοσιακής Ισπανίας”, έναντι των “επικίνδυνων νεωτερισμών” της Αριστεράς. Ψηλά στην ατζέντα του είναι ζητήματα όπως η απαγόρευση των αμβλώσεων και του γάμου των ομοφυλόφιλων, καθώς και η υπεράσπιση των ταυρομαχιών.

Λαϊκό Κόμμα και Cuidadanos συνεργάστηκαν με το ακροδεξιό Vox σε περιφερειακό επίπεδο, στην Ανδαλουσία. Το ζήτημα της Καταλωνίας έφερε κοντά τα τρία κόμματα της ισπανικής Δεξιάς, παρά τις επιμέρους διαφορές τους. Οι ηγέτες τους προκρίνουν την σκληρή αντιμετώπιση των Καταλανών εθνικιστών, υιοθετώντας μία εμφυλιοπολεμική ρητορική. Από κοινού κατηγόρησαν τον Σάντσεθ σαν “προδότη”, επειδή υποστήριξε τον διάλογο με τους Καταλανούς αυτονομιστές.

Μπορεί η δεξιά στροφή να μην ευνόησε το Λαϊκό Κόμμα, αλλά ευνόησε τους Cuidadanos, το ισπανικό “Ποτάμι”. Το (νεο)φιλελεύθερο κόμμα της Ισπανίας κατάφερε να συγκρατήσει τις δυνάμεις του. Ο ηγέτης τους Αλβέρ Ριβιέρα φιλοδοξεί να αναλάβει τον ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης, έναντι του παραπαίοντος Λαϊκού Κόμματος. Δύσκολο να επιδιώξει συνεργασία με το PSOE, μιας και αποτελεί κόκκινο πανί για τους ψηφοφόρους των Σοσιαλιστών.

Αυτός που δεν μπορεί να πανηγυρίσει για την επιτυχία των Cuidadanos είναι ο επικεφαλής του Ποταμιού στην Ελλάδα. Στο ζήτημα του Μακεδονικού, είδαμε πως η εναπομείνασα κοινοβουλευτική ομάδα του Ποταμιού, διευκόλυνε με την ψήφο της την κυβέρνηση. Ο Σταύρος Θεοδωράκης υποτιμάει τις ευαισθησίες των ψηφοφόρων στα εθνικά θέματα, ερχόμενος σε αντίθεση με τον Ισπανό ομοϊδεάτη του.

Μπορεί να πανηγυρίζει ο ΣΥΡΙΖΑ;

Προφανώς, ούτε το κυβερνών κόμμα δικαιούται να πανηγυρίζει από το εκλογικό αποτέλεσμα. Δεν αναφερόμαστε μόνο στις εκλογικές απώλειες των Podemos, στους οποίους είχε επενδύσει πολλά ο Έλληνας πρωθυπουργός. Ούτε στην χαμένη γοητεία της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, την οποία ανακαλύπτει ο ΣΥΡΙΖΑ. Όντως μοιάζει με την επιτομή του πολιτικού οπορτουνισμού, η συμμαχία που επιδιώκει ο Αλέξης Τσίπρας με την παραπαίουσα ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία.

Η συναίνεση των ιδεολογικά αντιτιθέμενων κομμάτων εμφανίζονταν σαν πανάκεια για κάθε πρόβλημα της μνημονιακής Ελλάδας. Πλέον την επιδιώκει ανοιχτά και ο ΣΥΡΙΖΑ. Όμως, η συναίνεση εγκυμονεί κινδύνους. Δίνει ζωτικό χώρο σε κόμματα διαμαρτυρίας, τα οποία προέρχονται συχνά από την άκρα Δεξιά. Αυτό έδειξαν τα εκλογικά αποτελέσματα σε Αυστρία και Γερμανία, δύο χώρες όπου η πολιτική συναίνεση αποτελεί παράδοση.

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ψηφίσει την απλή αναλογική, η οποία προβλέπεται να εφαρμοστεί στις μεθεπόμενες εκλογές. Υποστηρίζει την συνταγματική κατοχύρωση της, ως πάγιου εκλογικού συστήματος. Για να υπάρξει σταθερή κυβέρνηση με την εφαρμογή της απλής αναλογικής, θα χρειαστεί η συνεργασία της ΝΔ με τον ΣΥΡΙΖΑ. Με δεδομένη την πολεμική ρητορική των δύο κομμάτων, το συγκεκριμένο σενάριο μοιάζει με υπόθεση επιστημονικής φαντασίας.

Όμως και το 2014 έμοιαζε αδιανόητη η σκέψη πως ο ΣΥΡΙΖΑ θα συνεργάζονταν π.χ. με τον Θάνο Μωραΐτη. Ο Σάντσεθ διέγνωσε σωστά την πολιτική πραγματικότητα της Ισπανίας, αρνούμενος να συνεργαστεί το 2016 με το Λαϊκό Κόμμα. Το παράδοξο είναι πως ο ΣΥΡΙΖΑ επιδιώκει ένα εκλογικό σύστημα που προκρίνει τις συνεργασίες, σε μία χώρα με παράδοση πολωτικών εκλογικών αναμετρήσεων. Σε μία χώρα σαν την Ελλάδα, η απλή αναλογική οδηγεί σε ακυβερνησία.