Και νέα σύγκρουση στην Ευρωζώνη – ΕΚΤ και οικονομικός εθνικισμός

Τον Μάιο “πιάσαμε πάτο” ομολόγησε η Λαγκάρντ, σε ό,τι αφορά την ύφεση στην Ευρωζώνη, εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων που επιβλήθηκαν για τον περιορισμό της πανδημίας. Δικαιολόγησε έτσι, με τον καλύτερο τρόπο την απόφαση της για ένα νέο πρόγραμμα μαμούθ αγοράς ομολόγων από την ΕΚΤ. Την ίδια ώρα πάντως, συνεχίζονται σε πολιτικό επίπεδο οι αντιδράσεις κρατών μελών της ΕΕ στο σχέδιο για το Ταμείο Ανάκαμψης που παρουσίασε η Κομισιόν.

Η ύφεση στην Ευρωζώνη είναι πρωτοφανής και αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αποφάσισε να αυξήσει κατά 600 δισ. ευρώ το έκτακτο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων, εξαιτίας του κορονοϊού, γνωστό ως PEPP. Οι αγορές αυτές, οι οποίες θα συνεχίσουν να γίνονται με ευέλικτο τρόπο, ώστε να συγκρατούν το κόστος δανεισμού των κρατών της Ευρωζώνης, ανεβάζουν το συνολικό ποσό του προγράμματος στα 1,35 τρισ. ευρώ.

Η αύξηση του ποσού δεν είναι, ωστόσο, το μοναδικό νέο παρεμβατικό μέτρο που ανακοίνωσε σήμερα η πρόεδρος της ΕΚΤ. Σύμφωνα με την Λαγκάρντ, το έκτακτο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων PEPP, το οποίο θα έληγε κανονικά στα τέλη Δεκεμβρίου του 2020, παρατείνεται τουλάχιστον έως τα τέλη του Ιουνίου 2021. Δεδομένη είναι επίσης η θέση του ΔΣ της ΕΚΤ, ότι η κεντρική τράπεζα θα προχωρά σε καθαρές αγορές, στο πλαίσιο του ίδιου προγράμματος, έως ότου κρίνει ότι παρήλθε η οικονομική κρίση που προκάλεσε η πανδημία. Η Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε επίσης ότι θα επανεπενδύει, τουλάχιστον έως το τέλος του 2022, τα έσοδα που θα έχει από τις αποπληρωμές ομολόγων που έχει αγοράσει στο πλαίσιο του προγράμματος.

Δεν κολλάει στην Καρλσρούη 

Πρόκειται, όντως, για ένα τολμηρό πακέτο αγοράς ομολόγων, το οποίο θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν εμπίπτει στις όποιες επιπτώσεις μπορεί να έχει η απόφαση του γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου της Καρλσρούης, το οποίο έκρινε αντισυνταγματική τη συμμετοχή της Bundesbank, σε παλαιότερες αγορές. Η πρόεδρος της ΕΚΤ ρωτήθηκε επίμονα για τις συνέπειες αυτής της απόφασης και επανέλαβε τη γνωστή θέση, ότι η Κεντρική Τράπεζα είναι ανεξάρτητη και υπόκειται στον έλεγχο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.

Όσο καλό όμως και αν ακούγεται το νέο παρεμβατικό πακέτο της ΕΚΤ, δεν είναι παρά η επιβεβαίωση ότι η οικονομία της Ευρωζώνης έχει μπει σε τροχιά βαθιάς ύφεσης. Σύμφωνα με τη Λαγκάρντ, η οποία εκτίμησε ότι άρχισαν να διαφαίνονται τα πρώτα θετικά σημάδια μετά την χαλάρωση των περιορισμών, το βασικό σενάριο της ΕΚΤ προβλέπει ότι το ΑΕΠ της Ευρωζώνης θα συρρικνωθεί φέτος κατά 8,7%, για να αυξηθεί στη συνέχεια κατά 5,2% και 3,3%, το 2021 και το 2022 αντίστοιχα. Αυτό όμως είναι το “καλό” σενάριο.

Το δυσμενέστερο σενάριο, και μάλλον αυτό για το οποίο προετοιμάζεται η Κεντρική Τράπεζα, προβλέπει ότι η ύφεση στην Ευρωζώνη θα φτάσει φέτος στο 12,6% και θα ακολουθήσει μια ήπια πλέον ανάπτυξη 3,3% για το 2021 και 3,8% για το 2022. Το τι ακριβώς θα συμβεί είναι βέβαια κάτι που κανείς δεν μπορεί να το προβλέψει, καθώς υπάρχουν πολλοί αστάθμητοι παράγοντες και η αβεβαιότητα παραμένει.

Η Λαγκάρντ εξήρε τα μέτρα, ύψους 500 δισ. ευρώ, που έλαβε η Κομισιόν για τη στήριξη επιχειρήσεων και καταναλωτών και διαβεβαίωσε ότι η ΕΚΤ θα συνεχίσει να λαμβάνει μέτρα νομισματικής πολιτικής για την βελτίωση της ρευστότητας και την επαναφορά του πληθωρισμού σε ανοδική πορεία. Ο πληθωρισμός, ωστόσο, απομακρύνεται αρκετά από τον επιθυμητό στόχο (κοντά στο 2%), αφού οι εκτιμήσεις είναι ότι φέτος θα αυξηθεί μόλις κατά 0,3%, ενώ οι προβλέψεις για το 2021 και το 2022 είναι 0,8% και 1,3% αντίστοιχα.

Σε άλλο σύμπαν οι πολιτικοί 

Την ώρα πάντως που η Κεντρική Τράπεζα δείχνει ότι έχει αφομοιώσει τα στοιχεία που συνθέτουν την νέα, μετά πανδημίας, πραγματικότητα, σε πολιτικό επίπεδο συνεχίζονται οι φυγόκεντρες τάσεις κρατών μελών από την συνθετική πρόταση που παρουσίασε η Κομισιόν για το Ταμείο Ανάκαμψης. Μία πρόταση που ενσωματώνει το σχέδιο Μέρκελ-Μακρόν για μια περιορισμένη ποσοτικά και χρονικά αμοιβαιοποίηση του νέου χρέους των κρατών της Ευρωζώνης, διατηρώντας παραλλήλως μέρος των ενστάσεων των υπερορθόδοξων χωρών της δημοσιονομικής σταθερότητας.

Μετά την Αυστρία του Κουρτς, που σε αυτή την φάση μπήκε μπροστά στις αντιδράσεις κατά του γαλλογερμανικού σχεδίου, καθώς και τις αντιρρήσεις της Ολλανδίας, της Δανίας και της Σουηδίας, στο κλαμπ προσχώρησε και το Ελσίνκι. Την Πέμπτη, η κυβέρνηση της Φινλανδίας ανακοίνωσε ότι θα απορρίψει την πρόταση της Κομισιόν για το Ταμείο Ανάκαμψης, τουλάχιστον στην παρούσα μορφή της.

Από την πλευρά της, η Γερμανία, η οποία αναλαμβάνει την 1^η Ιουλίου την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ, φέρεται διατεθειμένη να θέσει και “ρήτρα δημοκρατικότητας”, όπως προκύπτει από “έγγραφο πολιτικής”, σημεία του οποίου αποκάλυψε το Reuters. Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά, το Βερολίνο θα θέσει στον πυρήνα του Ταμείου Ανάκαμψης τον σεβασμό του Κράτους Δικαίου. Η αναφορά αυτή φωτογραφίζει την Ουγγαρία και την Πολωνία, χώρες που για διαφορετικούς λόγους έχουν προκαλέσει τριβές με τις Βρυξέλλες και με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ.

Μάλιστα το πολιτικό αυτό έγγραφο φέρονται να το έχουν υπογράψει και η Σλοβενία με την Πορτογαλία, χώρες που αναλαμβάνουν την προεδρία της ΕΕ το 2021. Η πρώτη μάχη βέβαια για όλα αυτά θα δοθεί στις 19 Ιουνίου, στην Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ.