Κώστας Μουτζούρης: Το κόκκινο πανί για τη “γαλάζια” κυβέρνηση

Οι συνθήκες αναδεικνύουν τους ηγέτες. Αυτές είναι που τους βγάζουν από την αφάνεια και ωθούν να υπερβούν τον εαυτόν τους. Υπάρχουν, όμως, κι εκείνοι που εξαρχής αναζητούν πεδίο δόξης λαμπρό. Ο Κώστας Μουτζούρης δεν σκόνταψε πάνω στη μεταναστευτική κρίση, ούτε αιφνιδιάστηκε από το μέγεθός της. Κατά πολλούς εκλέχτηκε χάρη σ’ αυτήν και χάρη σ’ αυτήν έγινε το πρόσωπο της ημέρας.

Το κύμα του μεταναστευτικού είναι που τον έβγαλε στην επιφάνεια, με τον ίδιο να διεκδικεί τον ρόλο του σωτήρα των πολύπαθων νησιωτών του Βορείου Αιγαίου. Εξάλλου, η αγαπημένη φράση του είναι «Τα νησιά αναζητούν salvation (σωτηρία), όχι Salvini». Οι αντίπαλοί του λένε ότι δεν διαθέτει το εκτόπισμα του Σαλβίνι, αλλά είναι γεγονός ότι στην κρίσιμη στιγμή ο Μουτζούρης επέλεξε στρατόπεδο: στάθηκε δίπλα στους νησιώτες, αναλαμβάνοντας το κόστος της σύγκρουσης με την κυβέρνηση.

Μπορεί η εξουσία στην Αθήνα και όλα τα κατεστημένα Μέσα να εστίασαν στην απρεπή και απαράδεκτη χειρονομία του, αλλά αυτή είναι μία κηλίδα στο επίπεδο του πολιτικού ήθους. Όσον αφορά στην πολιτική ουσία, ο περιφερειάρχης Βορείου Αιγαίου δεν έγινε Μηταράκης, με την έννοια ότι δεν επέλεξε να ταχθεί με την κυβέρνηση εναντίον όσων τον ψήφισαν.

Έχει δίκιο όποιος ισχυριστεί ότι η στάση του Μουτζούρη το προηγούμενο διάστημα ήταν γεμάτη αντιφάσεις. Από τη μία δήλωνε ανοιχτός σε διάλογο και από την άλλη το έπαιζε αντάρτης, φτάνοντας στο σημείο να απειλήσει ότι θα διακόψει σχέσεις με την κυβέρνηση, παρότι πρόκειται για κουβέντα κενή περιεχομένου. Η περιφέρεια αποτελεί τη δευτεροβάθμια τοπική Αυτοδιοίκηση, αλλά είναι κράτος και το κράτος το διευθύνει η κυβέρνηση.

Αυτή, ωστόσο, είναι η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη είναι ότι με τη στάση του εξέφρασε το σύνολο σχεδόν των νησιωτών. Κι αυτό έχει ξεχωριστή σημασία, όταν οι πολιτικοί μας έχουν συνηθίσει στα αντίθετα. Στην κυβέρνηση ανοήτως πιστεύουν ότι εάν τον αποδομήσουν ως προσωπικότητα θα λύσουν το πρόβλημα, που οι ίδιοι πυροδότησαν με την αποστολή των ΜΑΤ. Γι’ αυτό και έχουν επιστρατεύσει όλα τα μέσα για να το επιτύχουν. Δεν κατανοούν ότι η δυναμική αντίσταση των νησιωτών στην κατασκευή νέων δομών έφτιαξε τον “αντάρτη” Μουτζούρη και όχι το αντίστροφο.

Το επιχείρημα της κυβέρνησης

Το επιχείρημα της κυβέρνησης είναι ότι θα κατασκευάσει τα κλειστά κέντρα στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου για να μπορεί –με βάση την ευρωτουρκική συμφωνία του 2016– να επαναπροωθεί όσους δεν δικαιούνται άσυλο. Διαφορετικά, θα εγκλωβιστούν στην Ελλάδα. Οι νησιώτες, όμως, έχουν ισχυρό λόγο να αμφισβητούν την κυβέρνηση. Ακόμα κι αν προσεγγιστεί ο στόχος που έχει θέσει ο Μηταράκης να επαναπροωθούνται 200 την εβδομάδα, στο ίδιο διάστημα, όπως έχουν αποδείξει τα γεγονότα, εισέρχονται πολλαπλάσιοι.

Αυτό σημαίνει πως ο κουβάς δεν έχει πάτο. Ότι ακόμα κι αν κατασκευαστεί μία υπερδομή και για ένα διάστημα αδειάσουν και κλείσουν οι “Μόριες” σε λίγο θα γεμίσουν τα νέα κλειστά κέντρα, γεγονός που θα εξωθήσει την κυβέρνηση να επαναλειτουργήσει τις δομές που υποτίθεται ότι θα καταργηθούν. Οι νησιώτες, εξάλλου, έχουν ξαναδεί το έργο. Τους είπαν το 2015-16 ότι θα κατασκευαστούν κάποια hot spot για μερικές χωρητικότητας εκατοντάδων με σκοπό να παραμένουν οι εισερχόμενοι μερικές ημέρες εκεί για καταγραφή και ταυτοποίηση. Το αποτέλεσμα το βλέπουμε όλοι. Δικαιολογημένα, λοιπόν, δηλώνουν πως δεν εμπιστεύονται λόγια χωρίς αντίκρισμα.

Ο Μουτζούρης δεν ξεκίνησε πολιτικά, όπως έχει καταλήξει. Πριν φτάσουν τα πράγματα στα άκρα, έκανε τις δημόσιες σχέσεις του με τη ΝΔ. Του άρεσε να φωτογραφίζεται με υπουργούς κι όταν κάποιος τον κατηγορούσε ότι πατάει σε δυο βάρκες, εκείνος το αρνιόταν, λέγοντας ότι εάν δεν ήταν αυτός, η ΝΔ θα είχε διαλυθεί στο Βόρειο Αιγαίο. Αν και από τότε έχουν αλλάξει πολλά, δεν είχε άδικο.

Η προσωπική του διαδρομή ξεκινά από το Πλωμάρι και τη Μυτιλήνη, όπου γεννήθηκε και πέρασε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια. Οι γονείς του ήταν εκπαιδευτικοί. Συνέχισε στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο, στις Βρυξέλλες, στη Γενική Γραμματεία Λιμένων, καθώς και στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής. Σπούδασε πολιτικός μηχανικός στο Πολυτεχνείο, πήρε διδακτορικό στην Γκρενόμπλ της Γαλλίας και από εκεί στο Ντελφ της Ολλανδίας.

Περισσότερο πολιτικός παρά καθηγητής

Επέστρεψε στην Ελλάδα και άρχισε να διδάσκει στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο της Θράκης. Λίγα χρόνια αργότερα συμβάλλει στην ίδρυση του Εργαστηρίου Λιμενικών Έργων, ενός πρότυπου χώρου διεξαγωγής πειραμάτων σε πραγματικά μοντέλα υπό κλίμακα, μοναδικό στο είδος του στην Ελλάδα και ένα από τα λίγα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Διατέλεσε πρόεδρος της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών για τέσσερις θητείες, ενώ το 2006 εξελέγη πρύτανης του Μετσόβιου Πολυτεχνείου.

Συνάδελφοί του σχολιάζουν ότι η παραγωγή ερευνητικού έργου ήταν αναντίστοιχη με τα αξιώματα που καταλάμβανε και μάλλον έχουν δίκιο. Ωστόσο, ο Μουτζούρης δεν ανήκει στην κατηγορία των επιστημόνων που αφιερώνονται στην επιστήμη τους. Αντίθετα, χρησιμοποίησε την καθηγητική ιδιότητα σαν σκαλοπάτι ανόδου. Είναι ενδεικτικό ότι λόγω της σχέσης του με τον τότε υπουργό Παιδείας, Κώστα Γαβρόγλου, τοποθετήθηκε πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και στη συνέχεια πρύτανης.

Η ζωή του έμοιαζε ριζωμένη στην Αθήνα, όπου ζούσε μία προνομιούχα ζωή με τη σύζυγό του και τα τρία τους παιδιά. Η Δήμητρα Μουτζούρη-Φιλιπποπούλου, παρότι πολιτικός μηχανικός και η ίδια, επέλεξε τον ρόλο της συζύγου και της μητέρας, μέχρι που προσβλήθηκε από το μικρόβιο της πολιτικής.

Προσπάθησε να εκλεγεί δημοτική σύμβουλος στην Κηφισιά και παρά τις αρχικές αποτυχίες της, τελικά τα κατάφερε. Σε συνέντευξή της, μάλιστα, είχε αναρωτηθεί αν είναι «η κλασική επανάσταση της νοικοκυράς ή και κάτι παραπάνω;». Οι πολιτικές φιλοδοξίες της, όμως, κατέρρευσαν όταν αποδείχτηκε ότι ο γιος της Χάρης Μουτζούρης (κάνει ειδικότητα παιδιατρικής στη Βιέννη) συμμετείχε στον βανδαλισμό του κεντρικού εκλογικού περιπτέρου του αντιπάλου στην Κηφισιά, Βασίλη Βάρσου. Κάποιοι τον δικαιολογούν, λέγοντας ότι ενεπλάκη στον βανδαλισμό, αφότου εκστομίστηκαν ύβρεις εναντίον της μητέρας του από παρευρισκόμενους.

Μόνιμη εγκατάσταση στη Λέσβο

Παραδόξως, το δικό της πολιτικό ναυάγιο συμπίπτει με την πολιτική αφύπνιση του συζύγου της. Το 2010 διεκδικεί το χρίσμα της ΝΔ για τη δημαρχία της Μυτιλήνης, αλλά αυτό δίνεται στον Άρη Χατζηκομνηνό. Το 2012, όμως, κατεβαίνει υποψήφιος βουλευτής της ΝΔ. Προφανώς, η μόνιμη εγκατάστασή του στη Λέσβο συνδέεται με τις πολιτικές φιλοδοξίες του.

Όταν τον Μάιο 2019 η ΝΔ έδωσε το χρίσμα για την περιφέρεια Βορείου Αιγαίου στην περιφερειάρχη Χριστιάνα Καλογήρου για μία δεύτερη θητεία, ο Μουτζούρης δεν διστάζει να θέσει υποψηφιότητα ως ανεξάρτητος τεχνοκράτης. Όλα δείχνουν πως είχε συνειδητοποιήσει ότι μετά από τέσσερα και χρόνια μεταναστευτικής κρίσης η εμπιστοσύνη των τοπικών κοινωνιών προς το κεντρικό πολιτικό σύστημα είχε διαρραγεί. Ο μόνος τρόπος για να γινόταν αποδεκτός, ήταν να του γυρίσει την πλάτη και να ποντάρει στη διογκούμενη αγανάκτηση των νησιωτών.

Ο αέρας έδειξε από την αρχή να φουσκώνει τα πανιά του. Ακόμα και η στελέχωση του ψηφοδελτίου της αντιπάλου του αποδείχθηκε δύσκολη. Πολλοί περιφερειακοί σύμβουλοι τελικά επέλεξαν ή να μην είναι ξανά υποψήφιοι ή να πάνε σε αντίπαλα ψηφοδέλτια ή να μετακινηθούν στην πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση. Μην έχοντας το χρίσμα του κόμματός του, είχε την ελευθερία να εμφανίζεται ως ανεξάρτητος και ως τέτοιος να διεκδικεί τη στήριξη κι άλλων κομμάτων (και του ΣΥΡΙΖΑ) ως ενωτική υπερκομματική υποψηφιότητα.

Ως υποψήφιος περιφερειάρχης επένδυσε στο μεταναστευτικό. Υιοθέτησε ακόμα πιο αυστηρή γλώσσα για να ευθυγραμμιστεί με το κλίμα που επικρατούσε στις τοπικές κοινωνίες. Φρόντισε, μάλιστα, να πλαισιώνεται από συμβούλους με ανάλογη ρητορική. Τελικά, επικράτησε με το 55%. Είναι αξιοσημείωτο ότι ως περιφερειάρχης πλέον, δεν υπέστειλε την προεκλογική σημαία του για το μεταναστευτικό.

Επιρροή συζύγου

Πολλοί βλέπουν πίσω από τις πράξεις του την επιρροή της συζύγου του, η οποία σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας για το μεταναστευτικό είχε ανεβεί στο βήμα και είχε μιλήσει, με την ιδιότητα της συζύγου! Πάντως, η Δήμητρα Μουτζούρη-Φιλιπποπούλου φαίνεται να έχει προσαρμοστεί καλά στη νέα της ζωή στη Μυτιλήνη.

Αν κάτι γνωρίζει και αξιοποιεί στο έπακρο ο περιφερειάρχης είναι η δύναμη των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Άτομα που έχουν συνυπάρξει μαζί του σε πάνελ κάνουν λόγο για ένα έμφυτο ταλέντο που έχει μεταφέρει όλη την εμπειρία των αμφιθεάτρων στο μικρό γυαλί. «Είναι εντυπωσιακό να τον παρακολουθείς. Αξιοποιεί κάθε συναίσθημα, κάθε μυ του προσώπου του, βγάζει οργή και ένταση και όταν κλείσουν οι κάμερες είναι ο πιο χαλαρός άνθρωπος του κόσμου. Είναι γεννημένος σόουμαν».

Με την απρεπή χειρονομία του, ο Μουτζούρης πολιτικά να πυροβόλησε τα πόδια του, με την έννοια ότι έδωσε στην κυβέρνηση την ευκαιρία να τον αποδομήσει και να τον απομονώσει, αποκλείοντάς τον από τη σύσκεψη του πρωθυπουργού με τους υπόλοιπους αυτοδιοικητικούς του Βορείου Αιγαίου. Το παιχνίδι, όμως, δεν έχει κριθεί. Η σθεναρή αντίσταση των νησιωτών υποχρέωσε την κυβέρνηση να υποχωρήσει. Απέσυρε τα ΜΑΤ και κάλεσε σε νέο κύκλο διαλόγου, παρ’ ότι είχε δηλώσει πως ο διάλογος είχε λήξει.

Προφανώς ο Μητσοτάκης επιδιώκει με διάφορα ανταλλάγματα να διασπάσει το μέτωπο των αρχόντων της Αυτοδιοίκησης, αλλά τις εξελίξεις φαίνεται να τις καθορίζει η κοινωνική δυναμική στα νησιά, το γεγονός ότι έχει δημιουργηθεί ένα ευρύτατο κοινωνικό μέτωπο εναντίον της κατασκευής των νέων υπερδομών. Το μόνο που φαίνεται πολιτικά να διασώζει κάπως την κυβέρνηση είναι το γεγονός ότι οι νησιώτες χρεώνουν τα ίδια και χειρότερα στον ΣΥΡΙΖΑ.