Με ευρωπαϊκή βούλα ο ελληνικός ρόλος στα Δυτικά Βαλκάνια

Στη Σύνοδο Κορυφής για τα Δυτικά Βαλκάνια, η οποία γίνεται στο πλαίσιο της λεγόμενης «Διαδικασίας του Βερολίνου», μιας πρωτοβουλίας που εγκαινίασε το 2014 η Άγκελα Μέρκελ και στην οποία η Ελλάδα συμμετέχει για πρώτη φορά, μίλησε ο πρωθυπουργός. Ο Αλέξης Τσίπρας τόνισε ότι «η Ελλάδα εξήλθε των κρίσεων ακριβώς επειδή επέμεινε ότι η λύση για την οικονομία, το προσφυγικό και την περιφερειακή σταθερότητα δεν είναι ο εθνικισμός, ούτε η αδράνεια και η μετάθεση της λύσης στο μέλλον».

Αναφερόμενος ειδικά στα Δυτικά Βαλκάνια είπε ότι περάσαμε «μία εξαιρετικά δύσκολη» περίοδο και υπενθύμισε ότι το 2014 ο Γιούνκερ ανακοίνωσε το πάγωμα της διεύρυνσης. «Η Ευρώπη βίωσε, πέραν της οικονομικής κρίσης, τη χειρότερη προσφυγική κρίση μεταπολεμικά, η οποία εστιάστηκε στην περιοχή. Στο πλαίσιο αυτό, αναπτύχθηκαν δυνάμεις που ζητούσαν το Grexit, που ζητούσαν τη σμίκρυνση ή τη διάλυση του Σένγκεν, που ζητούσαν την ακύρωση της διεύρυνσης αλλά και της εμβάθυνσης, καθώς και το μονομερές κλείσιμο των συνόρων στη Βαλκανική οδό. Βιώσαμε μια αποτρόπαια απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία καθώς και κρίσεις στην Αλβανία και στην πΓΔΜ», συμπλήρωσε ο πρωθυπουργός για να επισημάνει τις δυσκολίες του πρόσφατου παρελθόντος.

Στην συνέχεια παρουσίασε ως θετικές εξελίξεις τις συμφωνίες της Βουλγαρίας και της Ελλάδας με τα Σκόπια, την προσπάθεια επίλυσης ζητημάτων που αφορούν τις ελληνοαλβανικές σχέσεις, την επιτυχημένη Βουλγαρική Προεδρία της ΕΕ και τέλος την αναβίωση της Ατζέντας της Θεσσαλονίκης για διεύρυνση της ΕΕ.

Οι στρατηγικές προτεραιότητες της Ελλάδας

Απευθυνόμενος στους ηγέτες που μετείχαν στη Σύνοδο, λέξης Τσίπρας είπε ότι «η ιστορία μας, πρέπει να αποτελεί βάση για πρόοδο και συνανάπτυξη, όχι να μας παγιδεύει σε αδιέξοδα» και ανέφερε ότι οι δυνάμεις «που είχαν την γραμμή του εθνικισμού το 2014, την έχουν και σήμερα». Παρουσίασε επίσης τις τέσσερις θεματικές που είναι στρατηγικής σημασίας για την Ελλάδα και περιλαμβάνουν:

Πρώτον μία ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή πολιτική στο προσφυγικό, που να περιλαμβάνει και τις τρεις διαστάσεις του με ισορροπία, δηλαδή την  προστασία των εξωτερικών συνόρων, την συνεργασία με τρίτα κράτη και τον δίκαιο καταμερισμό των βαρών.

Δεύτερον την ανάπτυξη περιφερειακών υποδομών μεταφορών και logistics, όπως η δημιουργία ταχέων σιδηροδρομικών συνδέσεων του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης με τα Βαλκάνια ή η ανάπτυξη των λιμανιών της Θράκης και της Μακεδονίας.

Τρίτον την ενίσχυση της ενεργειακής διασύνδεσης μέσω των έργων TAP, IGB, Vertical Corridor και της μονάδα LNG της Αλεξανδρούπολης.

Τέταρτον  την προώθηση της χρηματοδότησης από ευρωπαϊκά κονδύλια ώστε να δοθούν κίνητρα στους πολίτες. Στο σημείο αυτό ο  πρωθυπουργός καλωσόρισε την απόφαση της EBRD να χρηματοδοτηθούν έργα διασυνοριακών υποδομών και διασυνδεσιμότητας,  προκειμένου να στηριχθεί η Συμφωνία των Πρεσπών.

Στην Σύνοδος μετέχουν, εκτός από τους ηγέτες των εμπλεκόμενων χωρών, και οι επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας για την Ανοικοδόμηση και την Ανάπτυξη , του Περιφερειακού Συμβουλίου Συνεργασίας και του Περιφερειακού Γραφείου για την συνεργασία της νέας γενιάς.

Στο περιθώριο της Συνόδου ο Αλέξης Τσίπρας είχε χωριστή συνάντηση με τον Αλβανό ομόλογό του Έντι Ράμα. Οι δύο πρωθυπουργοί συζήτησαν την πορεία των συνεχιζόμενων διαπραγματεύσεων που διεξάγονται από τους υπουργούς Εξωτερικών των δύο χωρών και αφορούν ρο σύνολο των ελληνοαλβανικών σχέσεων. Αν και διάφορα ζητήματα παραμένουν ακόμη ανοιχτά, οι δύο πρωθυπουργοί πιστεύουν ότι σύντομα μπορεί να υπάρχει θετική κατάληξη.

Η «Διαδικασία του Βερολίνου» για τα Δυτικά Βαλκάνια

Πως προέκυψε όμως η «Διαδικασία του Βερολίνου για τα Δυτικά Βαλκάνια»; Το 2014 η Υπουργική Σύνοδος ΕΕ – Δυτικών Βαλκανίων δεν  κατάφερε να θέσει σε επανεκκίνηση την Ατζέντα της Θεσσαλονίκης. Η παντοδύναμη τότε Μέρκελ, σε μια προσπάθεια διάσωσης του διαλόγου, αλλά και ισχυροποίησης του ευρωπαϊκού προφίλ της, πήρε  την πρωτοβουλία να προωθήσει τη λεγόμενη «Διαδικασία του Βερολίνου». Στόχος της «Διαδικασίας» να κρατά ζωντανή την προοπτική  της σύνδεσης ΕΕ – Δυτικών Βαλκανίων, υπό το πρίσμα βεβαίως των ευρωπαϊκών και ιδιαιτέρως των γερμανικών συμφερόντων.

Μέσω της «Διαδικασίας» δίνεται ώθηση στα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων (Σκόπια, Αλβανία, Σερβία, Μαυροβούνιο, Βοσνία) να προχωρήσουν τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες, ώστε να βρεθούν πιο κοντά σε ένα ευρωπαϊκό περιβάλλον. Οι ίδιες χώρες ενισχύονται στην προσπάθεια επίλυσης διμερών διαφορών (το ονοματολογικό της πΓΔΜ και οι ελληνοαλβανικές σχέσεις εντάσσονται σε αυτό) ώστε να προχωρήσει η διασυνδεσιμότητα των κρατών της ευρύτερης περιοχής.

Η διασυνδεσιμότητα αυτή περιλαμβάνει μεγάλα διακρατικά έργα υποδομών στην περιοχή, κυρίως στον ενεργειακό τομέα (αγωγοί μεταφοράς αερίου), αλλά και στον τομέα των μεταφορών (σιδηροδρομική διασύνδεση λιμανιών και οδικοί άξονες), όπως και συνεργασία στον τομέα της νέας γενιάς (διασύνδεση πανεπιστημίων και ανταλλαγή φοιτητών). Στις συζητήσεις της «Διαδικασίας του Βερολίνου» συμμετέχουν και επικεφαλής διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, οι οποίοι καλούνται να χρηματοδοτήσουν αυτά τα έργα, ενώ από το βήμα της Συνόδου γίνονται και οι ανακοινώσεις των προτεραιοτήτων της Κομισιόν για τα Δυτικά Βαλκάνια.

Στην Διαδικασία μετέχουν τα Δυτικά Βαλκάνια (Σερβία, Μαυροβούνιο, Αλβανία, ΠΓΔΜ, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κόσοβο) και ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ με σημαντική επιρροή στην ευρύτερη περιοχή (Γαλλία, Γερμανία, Βρετανία, Ιταλία, Αυστρία, Σλοβενία και Κροατία). Η Ελλάδα δεν είχε κληθεί ποτέ να συμμετάσχει στη Διαδικασία του Βερολίνου.

Η Συμφωνία των Πρεσπών, ωστόσο, αποτέλεσε το «διαβατήριο» για την συμμετοχή της. Το επιβεβαίωσε άλλωστε και η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής διπλωματίας, Φεντερίκα Μογκερίνι, δηλώνοντας κατά την άφιξή της στην Σύνοδο ότι σήμερα «τιμούμε την συμφωνία Αθήνας-Σκοπίων, μια ιστορική συμφωνία, ένα ιστορικό βήμα», το οποίο, όπως είπε, το αναγνωρίζει όλη η Ευρώπη.

Μέσω Μακεδονικού στη «Διαδικασία»

Αναφερόμενος στην πρώτη ελληνική συμμετοχή στην Σύνοδο, ο πρωθυπουργός τόνισε πριν λίγες ημέρες από την Θεσσαλονίκη, στην τετραμερή Ελλάδας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Σερβίας, ότι η Ελλάδα γίνεται πλέον μέρος της λύσης στα Δυτικά Βαλκάνια. Στην ίδια ομιλία είχε αναφέρει ότι η χώρα αναδεικνύει τον ρόλο της ως πυλώνας σταθερότητας για την περιοχή και σημείωσε ότι «τον τελευταίο χρόνο υπάρχει μια αντιστροφή της πορείας αρνητικών γεγονότων για την περιοχή, για τα Βαλκάνια, και αρχίζει σιγά-σιγά να δημιουργείται μια θετική δυναμική».

Αναφερόταν βέβαια ευθέως στην Συμφωνία των Πρεσπών, την οποία χαρακτηρίζει, με κάθε ευκαιρία, «ιστορική», παρακάμπτοντας τις μεγάλες λαϊκές αντιδράσεις και το επερχόμενο πολιτικό τίμημα. Απεναντίας προτάσσει τις δυνατότητες που ανοίγονται για την Ελλάδα από την συμμετοχή της στην Διάσκεψη του Λονδίνου, ώστε να εκμεταλλευτεί όλα τα συγκριτικά πλεονεκτήματά της στο πλαίσιο της βαλκανικής συνανάπτυξης.

Τι συζητούν στο Λονδίνο

Η οικονομία, η ασφάλεια και οι διμερείς διαφορές είναι οι τρεις κύριες ενότητες της Συνόδου του Λονδίνου. Η συζήτηση για την οικονομία επικεντρώνεται στη ανάγκη για σταθερότητα και στην δημιουργία ενός ασφαλούς επενδυτικού και επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Άλλα θέματα της ίδιας ενότητας είναι η αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων, καθώς και η προώθηση της περιφερειακής συνεργασίας.

Στην ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας εμπλέκεται και το θέμα της ασφάλειας, με την συζήτηση να επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση κοινών απειλών, όπως το οργανωμένο έγκλημα, η εμπορία ανθρώπων, η διαφθορά, τα ναρκωτικά και η τρομοκρατία. Η συζήτηση για την επίλυση διμερών διαφορών στα Δυτικά Βαλκάνια αποτελεί το πολιτικό σκέλος των συζητήσεων στην Σύνοδο, στο οποίο περιλαμβάνονται και θέματα ενίσχυσης της δημοκρατίας των χωρών που μετέχουν σε αυτήν.

Μετά το Λονδίνο πάντως, ο πρωθυπουργός θα μεταβεί στις Βρυξέλλες για τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ την Τετάρτη και την Πέμπτη, συνοδευόμενος από τους υπουργούς Εξωτερικών, Νίκο Κοτζιά, και Εθνικής Άμυνας, Πάνο Καμμένο. Την Πέμπτη, όπως έγινε γνωστό, θα συναντηθεί και με τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν, στον οποίο θα θέσει το θέμα της κράτησης των δύο Ελλήνων στρατιωτικών.