Με τον φόβο των Αφγανών προσφύγων η Ευρώπη

Με την κατάσταση στο Αφγανιστάν να γίνεται μέρα με την ημέρα πιο δύσκολη και επικίνδυνη, γεγονός που επηρεάζει τις διαδικασίες για την απομάκρυνση Αφγανών πολιτών που είναι επισφαλείς με το καθεστώς των Ταλιμπάν, εντείνονται και οι φόβοι των δυτικών χωρών, κυρίως της ΕΕ, για έναν νέο μεταναστευτικό κύμα. Σοβαρές ανησυχίες έχει εκφράσει και η ελληνική κυβέρνηση, η θέση της οποίας ξεκαθάρισε μετά την επικοινωνία Μητσοτάκη-Ερντογάν, στην οποία, κατά παραδοχή και της κυβέρνησης, παρατηρήθηκε «συναντίληψη» στην αντιμετώπιση της πρόκλησης.

Το ενδεχόμενο ενός νέου μεταναστευτικού κύματος έχει απασχολήσει και την Ευρώπη, στα συμβούλια υπουργών Εξωτερικών και Εσωτερικών της προηγούμενης εβδομάδας, που έγιναν με τηλεδιάσκεψη. Το θέμα επανέρχεται, ωστόσο, με τους υπουργούς Εσωτερικών των κρατών-μελών της ΕΕ να συνεδριάζουν εκ νέου, εκτάκτως και δια ζώσης, την  ερχόμενη Τρίτη, 31 Αυγούστου, στις Βρυξέλλες.

Σύμφωνα με τον προεδρεύοντα του Συμβουλίου, υπουργό Εσωτερικών της Σλοβενίας ‘Αλες Χόις, στόχος της συνόδου είναι ο συντονισμός των χωρών της ΕΕ στην αντιμετώπιση των δυνητικών επιπτώσεων της αφγανικής κρίσης στη μετανάστευση και την ασφάλεια. Πάντα κατά τον ίδιο, στόχος του Συμβουλίου είναι «η ανάπτυξη μιας σειράς μέτρων που θα βοηθήσουν στην αποτροπή της επανάληψης του 2015, όταν τα κράτη μέλη αντιμετώπισαν τεράστια μετανάστευση πίεση». Στο Συμβούλιο θα μετέχουν άλλωστε, εκτός από τους υπουργούς εκπρόσωποι της Κομισιόν, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το ‘Ασυλο (EASO), της Frontex, της Europol, καθώς και του συντονιστή αντιτρομοκρατικής δράσης της ΕΕ.

Το νέο προφίλ των Αφγανών προσφύγων

Οι θέσεις που έχουν διατυπώσει μέχρι στιγμής κορυφαίοι Ευρωπαίοι ηγέτες (Μέρκελ και Μακρόν) είναι ότι θα πρέπει να ενισχυθούν οι χώρες που συνορεύουν με το Αφγανιστάν, προκειμένου να συγκρατήσουν ενδεχόμενες μεταναστευτικές ροές. Διαμορφώνεται δηλαδή η άποψη, ότι οι Αφγανοί δυνάμει πρόσφυγες ή μετανάστες θα πρέπει να στηριχθούν “επί τόπου” πριν αρχίσουν τα “καραβάνια” την πορεία προς τη Δύση. Αυτό το σχέδιο παρουσιάζει, ωστόσο, τις δυσκολίες του.

Σημειώνεται ότι το κύριο πρόβλημα των Ευρωπαίων δεν είναι οι Αφγανοί που απομακρύνθηκαν τις τελευταίες ημέρες και συνεχίζουν να απομακρύνονται από το αεροδρόμιο της Καμπούλ. Μέχρι στιγμής, αυτοί που φεύγουν από τη χώρα είναι άτομα ελεγμένα από κυβερνήσεις δυτικών χωρών, αν και υπήρξαν περιστατικά μεταφοράς ατόμων που κρίθηκαν ύποπτα. Ο φόβος είναι ένα ενδεχόμενο ξέσπασμα μαζικής φυγής, κυρίως από τα χερσαία σύνορα, Αφγανών που θα ήταν δύσκολο έως αδύνατο να ελεγχθούν.

Πρόσφατα, η γαλλική υπηρεσία μετανάστευσης έδωσε κάποια στοιχεία για τις νέες αφίξεις στη Γαλλία, εξαιτίας των οποίων άνοιξε η συζήτηση, στην Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα, για το νέο προφίλ του Αφγανού που εγκαταλείπει τη χώρα του. Αν και οι Ταλιμπάν κάνουν λόγο για «οικονομικούς μετανάστες» και έχουν ζητήσει από τους Δυτικούς να μην απομακρύνουν «εξειδικευμένους Αφγανούς», κυρίως μηχανικούς, τα στοιχεία των Γάλλων δείχνουν ότι οι νέες αφίξεις αφορούν κυρίως πρόσωπα που ανήκουν στις κοινωνικές και οικονομικές ελίτ. Μορφωμένοι, με επιστημονική ειδίκευση, καλλιτέχνες και δημοσιογράφοι, στην συντριπτική πλειονότητά τους οικογένειες με παιδιά, οι Αφγανοί που φτάνουν τις τελευταίες δύο εβδομάδες ανταποκρίνονται σε μεγάλο βαθμό στο προφίλ του πρόσφυγα.

Η διαπίστωση αυτή γεννά βέβαια το ερώτημα τι ήταν οι Αφγανοί που έρχονταν στην Ευρώπη τα προηγούμενα είκοσι χρόνια (φιλοξενούμε και στην Ελλάδα κάτι παρπάνω από 20.000 άτομα), γυρίζοντας την πλάτη στη χώρα τους, η οποία θεωρητικά, με την παρουσία των Δυτικών και την εκδίωξη των Ταλιμπάν, έμπαινε σε μια πορεία (αργή μεν, αλλά πορεία) αν όχι εκδημοκρατισμού τουλάχιστον στοιχειώδους εξομάλυνσης. Η απάντηση έρχεται και πάλι από τα στοιχεία της γαλλικής υπηρεσίας μετανάστευσης, σύμφωνα με τα οποία το συνηθισμένο προφίλ του Αφγανού που έφτανε στη Γαλλία ήταν: νέος άνδρας, μέσης ηλικίας 27 ετών, χωρίς ιδιαίτερη μόρφωση ή κατάρτιση. Στοιχεία, που στην καλύτερη των περιπτώσεων, ανταποκρίνονται στο προφίλ του οικονομικού μετανάστη.

Η συζήτηση στη Βουλή

Η αφγανική κρίση απασχόλησε, όχι μόνον λόγω επικαιρότητας αλλά και εξ αντικειμένου, την αρμόδια Επιτροπή της Βουλής, στην οποία άρχισε σήμερα η συζήτηση του νομοσχεδίου για την “Αναμόρφωση των διαδικασιών απελάσεων και επιστροφών πολιτών τρίτων χωρών, προσέλκυση επενδυτών και ψηφιακών νομάδων, ζητήματα αδειών διαμονής και διαδικασιών χορήγησης διεθνούς προστασίας”. Αναφερόμενος στις εξελίξεις στο Αφγανιστάν, ο υπουργός Μετανάστευσης, αφού τόνισε ότι το πρόβλημα της μετανάστευσης «επιστρέφει στο προσκήνιο» και υποστήριξε ότι είναι «ιδιαίτερα σημαντική η προετοιμασία της χώρας μας, σε όλα τα επίπεδα».

Ο Νότης Μηταράκης επανέλαβε την κυβερνητική θέση «ότι δεν θα δεχθούμε, όπως την περίοδο 2015-19, να είμαστε η πύλη εισόδου στην Ευρώπη για παράνομες μεταναστευτικές ροές, κατά παράβαση του άρθρου 31 της Συνθήκης της Γενεύης», ενώ ο πρόεδρος της Επιτροπής Μάξιμος Χαρακόπουλος εξέφρασε την ανησυχία του για την εργαλειοποίηση νέων προσφυγικών-μεταναστευτικών ροών. Ανάλογη ήταν και η τοποθέτηση του εισηγητή της ΝΔ, Σταύρου Κελέτση.

Από την πλευρά του, ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ Γιώργος Ψυχογιός ανέφερε ότι οι ευθύνες της Δύσης είναι μεγάλες για όσα συμβαίνουν στο Αφγανιστάν και τόνισε ότι «πρόκειται καταρχήν για ένα θέμα προσφυγικό και όχι μεταναστευτικό». Κάλεσε επίσης την κυβέρνηση «να ζητήσει την επανεγκατάσταση σε συνεννόηση με την Ευρώπη και τον ΟΗΕ σε γειτονικές χώρες με ασφαλείς διαδρόμους και μεταφορά απευθείας στα κράτη μέλη της ΕΕ, αφού γίνουν κάποιες διαδικασίες», αλλά και «αναλογική κατανομή» για όσους φτάσουν τελικά στην Ευρώπη. Για «πλήρη ανατροπή» σε ό,τι αφορά τους Αφγανούς που έχουν ζητήσει άσυλο, εξαιτίας των εξελίξεων στο Αφγανιστάν, μίλησε ο ειδικός αγορητής του ΚΙΝΑΛ, Γιώργος Καμίνης, ζητώντας να υπάρξει μια αναθεώρηση σχετικά με τα αιτήματα ασύλου των Αφγανών, ώστε αυτά να μην χαρακτηρίζονται πλέον απαράδεκτα.