“Μεγάλος αδελφός”, μικρό καλάθι

του Σταύρου Λυγερού  – 

Η επίσκεψη Μακρόν ήταν αναμφισβήτητα μία επικοινωνιακή “ένεση” για την κυβέρνηση και προσωπικά για τον Τσίπρα. Ενισχύει το αφήγημά τους ότι η Ελλάδα γυρίζει σελίδα, ότι τα δύσκολα είναι πίσω και ότι οι επενδύσεις που θα θέσουν την οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης είναι καθ’ οδόν. Ο Γάλλος πρόεδρος, άλλωστε, δεν ήταν φειδωλός σε λόγια που χάιδεψαν ελληνικά αυτιά. Τα όσα, μάλιστα, είπε για την Ευρώπη τροφοδοτούν όλους εκείνους που συνεχίζουν να θεωρούν πως η εκλογή του είναι η απαρχή αλλαγών στην Ευρωζώνη.

Αναμφίβολα, οι διαπιστώσεις του είναι εύστοχες και ο οραματικός λόγος του δύσκολα θα βρει αντίλογο. Κυκλοφορούν πληροφορίες, μάλιστα, ότι το Βερολίνο είναι ενοχλημένο από τα όσα είπε ο Μακρόν στην Πνύκα. Όσοι, ωστόσο, γνωρίζουν βαθύτερα τη γαλλική ευρωπαϊκή πολιτική κρατάνε μικρό καλάθι. Αυτό ισχύει γενικά για τις αλλαγές στην ΕΕ και ειδικότερα για τα άμεσου ελληνικού ενδιαφέροντος θέματα. Το ζήτημα δεν είναι τι θέλει ο Μακρόν, αλλά μέχρι που είναι αποφασισμένος να φθάσει για να το επιτύχει. Με άλλα λόγια, σημαντικότερο γι’ αυτόν είναι να αλλάξει την Ευρωζώνη προς την κατεύθυνση που περιγράφει ή να καταλήξει σε μία συμφωνία με το Βερολίνο;

Η πείρα μέχρι τώρα διδάσκει πως για το Παρίσι πρώτη προτεραιότητα είναι να διατηρήσει αλώβητη την ειδική σχέση του με το Βερολίνο. Και οι μέχρι τώρα κινήσεις του Μακρόν δείχνουν πως παρά την πιο φανταιζί ρητορική του κι αυτός θα κινηθεί σε γενικές γραμμές στο ίδιο πλαίσιο με τον Ολάντ. Αυτό, όμως, μας οδηγεί στην εκτίμηση πως το τελικό αποτέλεσμα θα είναι μάλλον περιορισμένο, συγκρινόμενο με τα όσα ακούστηκαν.

Σε χαμηλή πτήση η Ευρωζώνη

Αν αφαιρέσουμε από το τραπέζι τα μεγάλα λόγια και εστιάσουμε στα συγκεκριμένα τί μένει; Να θεσμοθετηθεί υπουργός Οικονομικών της Ευρωζώνης; Αντί να έχουμε πρόεδρο του Eurogroup κάποιον υπουργό Οικονομικών κράτους-μέλους να ορίσουμε κάποιον που θα ασχολείται αποκλειστικά. Και λοιπόν; Ή μήπως συνιστά τομή η πρόταση για Κοινοβούλιο της Ευρωζώνης;

Η πρόταση που πραγματικά έχει σημασία είναι η ύπαρξη ενός προϋπολογισμού, ο οποίος θα μπορούσε να λειτουργήσει ως εργαλείο αποφασιστικής ενίσχυσης της συνοχής στην Ευρωζώνη. Οι Γερμανοί, όμως, είναι αρνητικοί σε οτιδήποτε μπορεί να ερμηνευθεί ως μεταβίβαση πόρων προς κράτος-μέλος, το οποίο έχει ανάγκη. Η καγκελάριος δεν έχει πρόβλημα να συμφωνήσει στη δημιουργία ενός μικρής χρηματοδοτικής εμβέλειας ταμείου, το οποίο να επιβραβεύει υπό αυστηρούς όρους τα συνεπή κράτη-μέλη. Και βεβαίως ούτε λόγος για οτιδήποτε θα μπορούσε να οδηγήσει σε κάποιου είδους έστω αμοιβαιοποίηση του χρέους.

Όλα δείχνουν ότι η Ευρωζώνη θα συνεχίσει τη χαμηλή πτήση της και μετά τις γερμανικές εκλογές της 24^ης Σεπτεμβρίου. Αυτό που πιθανότατα θα γίνει, επειδή το θέλουν οι Γερμανοί, είναι ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) να μετεξελιχθεί σε ένα είδος ευρωπαϊκού νομισματικού ταμείου, το οποίο να χρησιμοποιείται για περιπτώσεις διάσωσης εντός της Ευρωζώνης. Αυτό το νόημα έχει και η δήλωση Μακρόν ότι το ΔΝΤ δεν πρέπει να εμπλέκεται στα εσωτερικά της Ευρωζώνης.

Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμο να υπογραμμίσουμε ότι ο ESM είναι διακυβερνητικό όργανο και ως τέτοιο θα υπάγεται στο Eurogroup και θα παραμείνει εκτός παρεμβάσεων της Κομισιόν και πολιτικού ελέγχου από το Ευρωκοινοβούλιο. Με άλλα λόγια, δεν πρόκειται κατ’ ουδένα τρόπο να σημάνει ένα βήμα προς την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης, έτσι όπως την περιέγραψε ο Μακρόν κι ακόμα περισσότερο όπως την θέλει ο Τσίπρας.

Επάνοδος Γάλλων επενδυτών

Στο Μαξίμου αξιολογούν ως βαρυσήμαντη την επίσκεψη Μακρόν και σ’ ότι αφορά τις επενδύσεις. Όχι μόνο για το μήνυμα εμπιστοσύνης προς την ελληνική οικονομία, το οποίο έστειλε από την Αθήνα. Κυρίως, επειδή έχει αρχίσει να διαχέεται πλέον η εντύπωση σε μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους της Γαλλίας πως είναι τώρα η ώρα να μπουν δυνατά στο παιχνίδι, γιατί σε λίγο θα είναι αργά.

Είναι αξιοσημείωτα τα αυτοκριτικά σχόλια για την αδράνεια των μεγάλων ευρωπαϊκών εταιρειών που άφησαν τους Κινέζους αγοράσουν το λιμάνι του Πειραιά. Όπως, επίσης, είναι ενδεικτικό το δεδηλωμένο ενδιαφέρον του προέδρου Μακρόν να οριστικοποιήθεί η πώληση του λιμανιού της Θεσσαλονίκης στην κοινοπραξία που κέρδισε τον σχετικό διαγωνισμό. Κοινοπραξία, στην οποία συμμετέχει εταιρεία του Ιβάν Σαββίδη, αλλά κυριαρχεί γαλλικός όμιλος, υποστηριζόμενος και από γερμανικό fund.

Μετά από αλλεπάλληλες επιχειρηματικές αποτυχίες γαλλικών ομίλων (Sosiete General, Credit Agricole, Carrefour κ.α.) το γαλλικό κεφάλαιο είχε χάσει το ενδιαφέρον του για την Ελλάδα. Τώρα, όμως, αρχίζει να επικρατεί η άποψη πως έχουν χαθεί ευκαιρίες, τις οποίες έχουν εκμεταλλευθεί κυρίως οι Γερμανοί. Σύμφωνα με παράγοντα της ελληνικής αγοράς που έχει εικόνα, εκδηλώνεται μία τάση δυναμικής επανόδου.

Η πολύ υψηλού επιπέδου ομάδα Γάλλων επιχειρηματιών που συνόδευσε τον πρόεδρο Μακρόν είναι ενδεικτική του αυξημένου αυτού ενδιαφέροντος. Κατά την ίδια πηγή, αυτή που οδηγεί την κούρσα είναι η Total. Μετά τη δυναμική είσοδό της στις έρευνες για εκμετάλλευση ενεργειακών κοιτασμάτων στην κυπριακή ΑΟΖ, επιδιώκει να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο και στις σχετικές έρευνες-γεωτρύσεις προσεχώς στο Ιόνιο και στη συνέχεια στο Λιβυκό πέλαγος.

“Μεγάλος αδελφός”

Το Παρίσι παραδοσιακά φροντίζει να παίζει ένα ρόλο “μεγάλου αδελφού” της Ελλάδας εντός της ΕΕ. Την πολιτική αυτή συνέχισε και κατά τη διάρκεια της κρίσης. Πέρα, όμως, από μία γενικά υποστηρικτική στάση, ποτέ δεν ύψωσε το πολιτικό ανάστημά του στη Γερμανία για να προωθήσει ένα θεμιτό ελληνικό αίτημα. Στις σχετικές συνόδους περιορίζεται στο να μιλάει θετικά και να προτείνει μία σχετικά επιεική αντιμετώπιση της Αθήνας.

Στην πραγματικότητα, η ευρωπαϊκή πολιτική της Γαλλίας είναι διχασμένη. Από τη μία επιδιώκει να διατηρεί τον ρόλο της ηγέτιδας δύναμης συνολικά του ευρωπαϊκού Νότου και στο πλαίσιο αυτό εγγράφεται μεταξύ άλλων η συναίνεση του Ολάντ στην πρωτοβουλία για σύγκληση της σχετικής συνόδου. Από την άλλη πλευρά, όμως, επιδιώκει να διατηρεί την ειδική σχέση της με τη Γερμανία.

Και επειδή αυτή η δεύτερη πλευρά βαραίνει περισσότερο, τελικώς το πολιτικό παιχνίδι των γαλλικών ελίτ με τον ευρωπαϊκό Νότο εκφυλίζεται σε απλό διαπραγματευτικό όπλο στις σχέσεις τους με το Βερολίνο. Ούτε κι αυτό, όμως, το καταφέρνουν, επειδή η γερμανική ηγεσία έχει διαβάσει σωστά τη γαλλική στρατηγική και ως εκ τούτου θεωρεί το Παρίσι πολιτικά δεδομένο. Συνήθως αποδέχεται φραστικά τις εκάστοτε γαλλικές προτάσεις, αλλά στην πράξη παραχωρεί ψίχουλα. Μένει να αποδειχθεί εάν αυτό το έργο θα επαναληφθεί και επί προέδρου Μακρόν.