Μια μεταπολιτευτική ιστορία αντι-μεταρρύθμισης

Μετά το 1980 άρχισε σιγά αλλά σταθερά μία εξομάλυνση των κοινωνικών αντιθέσεων και αποκλεισμών, ισορρόπησε το πολιτικό σύστημα κι άρχισε να υποχωρεί ο ακραίος φανατισμός των μπλε και πράσινων καφενείων. Είχαν εφαρμοστεί οι πανελλαδικές εξετάσεις για τα πανεπιστήμια, θεσμοθετήθηκε και λειτούργησε, μερικώς έστω, το ΑΣΕΠ (αν και στη πορεία έγινε διάτρητο), αργότερα η “Διαύγεια” και άλλα μέτρα που στόχο είχαν να απαλλάξουν την κοινωνία από τη διαπλοκή, τη διαφθορά και από το πελατειακό κράτος.

Οι δυνάμεις της αντίδρασης, της μιζέριας και του πελατειασμού όμως, με απόλυτη ευθύνη των πολιτικών παραγόντων, καλά συνέχισαν να κρατούν για να έχουν τους ψηφοφόρους- πελάτες του χεριού τους. Σε ένα φωτεινό διάλλειμα (από την εφαρμογή της προαναφερόμενης πρακτικής και νοοτροπίας) εκεί στα μέσα της δεκαετίας του ΄90 ο τότε υπουργός Δημόσιας Τάξης προσπάθησε να βάλει τις βάσεις για αξιοκρατικές προσλήψεις στην Αστυνομία.

Το δίλλημα του υπουργού

Όσο προετοίμαζε τις πανελλαδικές έγινε και η καθιερωμένη ετήσια προκήρυξη για τη Σχολή Αξιωματικών (για τους Αρχιφύλακες, γιατί τότε ήταν υποχρεωτικό να περάσεις τις προηγούμενες σχολές και με μια ανάλογη προϋπηρεσία για να δώσεις εξετάσεις για Αξιωματικός), αλλά ο Υπουργός βρέθηκε μπροστά σε ένα τεράστιο πολιτικό δίλημμα, καθόσον τα «μπιλιετάκια» από διάφορους παράγοντες είχαν κατακλίσει το γραφείο του με τις “επιθυμίες” για διάφορους υποψήφιους. Τότε πήρε μια ρηξικέλευθη απόφαση και είπε στους (αποσβολωμένους) συνεργάτες του «όποιος έγραψε θα μπει».

Πράγματι μετά από δειγματοληπτικούς ελέγχους στα γραπτά και στην καταχώρηση των βαθμών για αντιπαραβολή, έδωσε μία ακόμα εντολή, πρωτοφανή για τα δεδομένα της εποχής και πρωτόγνωρη για τις προηγούμενες χρονιές «Τα γραπτά θα παραμείνουν τον αναγκαίο χρόνο στην υπηρεσία και όποιος επιθυμεί, να κάνει αίτηση αναβαθμολόγησης». Διευκρινίζεται ότι μέχρι τότε τα γραπτά την ημέρα της ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων καταστρεφόταν, προφανώς για να μην υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία. Έτσι και έγινε!

Υπήρξαν διαμαρτυρίες από μερικούς που είχαν τότε προσβάσεις στην εξουσία, τα γραπτά κάηκαν με πρακτικό έναν χρόνο μετά, παρόντων των δοκίμων, και η ιστορία έγραψε πολλά για εκείνη την εκπαιδευτική σειρά του 1994-97 (οι καθηγητές της σχολής εκείνη την περίοδο έστειλαν συγχαρητήρια επιστολή στο Αρχηγείο για το επίπεδο εκείνων των δοκίμων). Ακολούθησαν οι πανελλαδικές που επίσης έγραψαν το δικό τους κεφάλαιο στη Σχολή Αξιωματικών.

Μία ιστορία αντι-μεταρρύθμισης…

Ήταν μία σοβαρή μεταρρυθμιστική προσπάθεια η οποία όμως για να έχει επιτυχημένη διάρκεια, σύμφωνα με την επιστήμη της Διοίκησης, έπρεπε να λαμβάνονται συνεχή μέτρα διαφάνειας και αξιοκρατίας με τήρηση της αρχής της αναλογικότητας, για να υπάρξει «ομαλή μετάβαση από το παλιό στο νέο». Τα χρόνια πέρασαν και σιγά-σιγά τα στελέχη εκείνης της σειράς που ανέβαιναν στην ιεραρχία, άφηναν το θετικό αποτύπωμά τους σε όλη την επικράτεια που υπηρετούσαν, αλλά και σε κεντρικές υπηρεσίες.

Προφανέστατα όμως το “σύστημα” δεν ξέχασε κι άρχισε σταδιακά την κρίσιμη περίοδο να αποδομεί αρκετούς από τους προαναφερόμενους αξιωματικούς (είτε τοποθετώντας τους στο ψυγείο, είτε μεταθέτοντάς τους σε υποβαθμισμένες υπηρεσίες). Μεθοδολογικά κράτησε για πολλά χρόνια στους ανώτατους βαθμούς προηγούμενες σειρές (υπήρξαν ανώτατοι αξιωματικοί- ταξίαρχοι, υποστράτηγοι, αντιστράτηγοι- με δέκα χρόνια και πάνω σε αυτούς τους βαθμούς) με συνέπεια η συγκεκριμένη σειρά να κρατιέται χαμηλά στην ιεραρχία για αντίστοιχα χρόνια και το (δεσμευτικό) ηλικιακό όριο να τους συμπιέζει.

Αρκετοί λοιπόν αποστρατεύτηκαν με όριο ηλικίας, άλλοι απογοητεύτηκαν από την στασιμότητα και έφυγαν οικειοθελώς, αλλά και οι περισσότεροι από αυτούς που έμειναν άρχισαν την κρίσιμη περίοδο (την τελευταία πενταετία) να κρίνονται αρνητικά και να αποστρατεύονται.

Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα από μία σειρά 151 εξαίρετων κατά βάση Αξιωματικών, πολύ λίγοι να φτάσουν μέχρι το βαθμό του Ταξιάρχου (κι αυτό για ένα ή δύο χρόνια). Αξιοσημείωτο δε είναι ότι στους πρόωρα αποστρατευθέντες, συμπεριλαμβάνονται και όσοι ήταν στην κορυφή της σειράς εξόδου από την σχολή (δηλαδή κατά τεκμήριο οι καλύτεροι), μεταξύ των οποίων και ο αρχηγός της τάξης, κάτι που δεν συνηθίζεται.

Συστηματική αναξιοκρατία

Η Πολιτεία σε έναν ακόμα τομέα της Δημόσιας Διοίκησης, δεν φρόντισε να διασφαλίσει διαφανείς και αξιοκρατικές αξιολογήσεις (παρά τις κατά καιρούς διακηρύξεις) και οι επιλογές συνεχίζουν, δυστυχέστατα, να γίνονται με “τον παλαιό γνώριμο και προσοδοφόρο για τους ημετέρους τρόπο”.

Και σε άλλες περιόδους έχουν γίνει παρόμοια περιστατικά, αλλά αυτό που έγινε μεθοδικά και στοχευμένα με την εκπαιδευτική σειρά των Αξιωματικών της ΕΛΑΣ του 1994-97 δεν νομίζω ότι έχει προηγούμενο και ίσως το καταγράψει με μελανά χρώματα ο ιστορικός του μέλλοντος, αλλά και ως αντι-μεταρρυθμιστική “Μελέτη Περίπτωσης” η Διοικητική Επιστήμη.

Η πατρίδα μας δυστυχώς δεν θέλει να αλλάξει, δεν θέλει να γίνει ένα κανονικό κράτος, επιμένει στο χθες, στον πελατειασμό, στην αναξιοκρατία, στον νεποτισμό, στη διαφθορά και τη διαπλοκή.

Δεν ξέρω αν υπάρχει πια ελπίδα, αλλά όσοι δεν την έχουν χάσει ακόμα, ας συμβάλλουν με κάθε τρόπο στη δημιουργία ενός σχεδίου με συμμετοχή και δράση, μήπως και διαμορφωθεί ένα προοδευτικό πλαίσιο λειτουργίας της πολιτείας και της κοινωνίας που να αξίζει να ζήσουν οι επόμενες γενιές και να μην συνεχίσουν να φεύγουν στο εξωτερικό, όπου βρίσκουν τουλάχιστον τα αυτονόητα (που απουσιάζουν από τον τόπο τους) στο κράτος δικαίου, στην εργασία, στην υγεία, στην αξιοκρατία, στη δημόσια διοίκηση και στην εκπαίδευση.