Μην μπερδεύουμε την εκλογή με την εσωκομματική δημοκρατία

Στην ιστοσελίδα “The Socialist” δημοσιεύτηκε συνέντευξη του Σταμάτη Μαλέλη, πρώην Γραμματέα Επικοινωνίας του ΚΙΝΑΛ. Διατυπώνονται σε αυτήν διαπιστώσεις που αφορούν στη λειτουργία και τις πολιτικές, βασικά, όλων των κομμάτων. Όλα είναι αρχηγικά, αυταρχικά στη λειτουργία τους και ως εκ τούτου, αντικειμενικά, ανήμπορα να εξάγουν δημοκρατική συμπεριφορά στην κοινωνία. Θα δεχθώ ότι οι υποσχέσεις τους αποτελούν απλώς καλές προθέσεις. Αυτά συμβαίνουν διαχρονικά.

Έτσι η αναφορά τους κομίζει Γλαύκη εις Αθήνας. Όμως, το γεγονός ότι ένα πρώην στέλεχος του ΚΙΝΑΛ τα ονοματίζει σήμερα, προσφέρει φρέσκη επικαιροποίηση της κατάστασης που επικρατεί σε ένα κόμμα, όπως το Κίνημα Αλλαγής (ΚΙΝΑΛ), για το οποίο δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι τις διακηρύξεις του περί δημοκρατίας, αληθινά τις πιστεύει και παλεύει για αυτές. Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι το δημοκρατικό πολίτευμα είναι παντελώς άγνωστο.

Αυτό οφείλεται στο ότι οι επιτήδειοι, από την περίοδο της Αναγέννησης, βάφτισαν το σύστημα των Ρωμαίων “RES PUBLIKA” (χρονολογείται από το 500 π.Χ. περίπου) δημοκρατία, πάνω στο οποίο στηρίχτηκε και αναπτύχθηκε το καπιταλιστικό σύστημα παραγωγής. Η συνέντευξη μου δίνει την ευκαιρία να διατυπώσω σχόλια πάνω στα ζητήματα που θίγει καθώς και προτάσεις με στόχο την ικανοποίηση ορισμένων εκ των ευσεβών πόθων της. Εν όψει, μάλιστα, των εκλογών για την ανάδειξη νέου προέδρου στο Κίνημα Αλλαγής, αυτή η συζήτηση είναι χρήσιμη και για τα άλλα κόμματα.

Η διαπίστωση της –διαχρονικής– ύπαρξης τοξικού κλίματος οφείλεται στο γεγονός ότι στην πολιτική κυριαρχεί η καπιταλιστική αρχή του ανταγωνισμού, όπου το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό. Οι καπιταλιστές ανταγωνίζονται μεταξύ τους με στόχο το κέρδος και οι πολιτικοί με στόχο την καρέκλα της εξουσίας. Αν κάτι θετικό προκύψει για το λαό αυτό προκύπτει όχι ως αυτοσκοπός, αλλά ως παράπλευρη ωφέλεια. Προϊόντα που δεν ανταποκρίνονται στις υποσχέσεις των κατασκευαστών προς τους καταναλωτές δεν μπορούν να σταθούν στην ανταγωνιστική αγορά για πολύ.

Το παλαιό σε νέα συσκευασία

Γι’ αυτό και μια βασική αρχή του μάρκετινγκ είναι να βασίζεις την επιτυχία όχι στην καταπολέμηση των προϊόντων του ανταγωνιστή σου, αλλά στην ανάδειξη της ποιότητας των δικών σου. Στην πολιτική, αυτό που παρατηρείται είναι η αρνητική διαφήμιση. Μη έχοντας επεξεργασμένες και πειστικές πολιτικές τα κόμματα ειδικεύονται στη δυσφήμιση της πολιτικής του αντιπάλου.

Τα όποια αποτελέσματα δεν διαρκούν πολύ, οπότε αλλάζουν το όνομα της “εταιρείας” για νέο ξεκίνημα με τα ίδια κόλπα. Και δεν είναι τυχαίο ότι ο απογοητευμένος ψηφοφόρος ψάχνει να εντοπίσει το νέο, αλλά συνεχώς ανακαλύπτει το παλαιό σε νέα συσκευασία, οπότε πάει σπίτι του. Συμπέρασμα: δεν λείπουν τα καυτά ζητήματα της κοινωνίας, αλλά οι πολιτικές για την αντιμετώπιση τους.

Η απουσία της δημοκρατίας στο κόμμα, παρά το γεγονός ότι η ανάδειξη των στελεχών και οι κανονισμοί λήψης αποφάσεων είναι προϊόν ψηφοφοριών, οφείλεται στο ότι η εκλογική διαδικασία θεωρείται συνώνυμο της δημοκρατίας. Βασικά ένα εργαλείο που “επινοήθηκε” για την εξυπηρέτηση των αξιωματικών αρχών της δημοκρατίας, αποδεικνύεται διαχρονικά ότι είναι σκάρτο. Το μέσο αυτό χρησιμοποιείται λίγο ή πολύ από όλα τα κόμματα απανταχού για τη νομιμοποίηση των πράξεων τους, αλλά και για την ικανοποίηση των αναγκών του καπιταλιστικού συστήματος.

Ο κάθε πολιτικός χώρος, Δεξιά και Αριστερά, ή το σοσιαλιστικό στρατόπεδο εάν προτιμάτε, εκπροσωπείται από πολλές παραλλαγές. Η μόνη διαφορά μεταξύ τους είναι η Δεξιά να υμνεί τις αρετές του καπιταλιστικού συστήματος, ενώ η Αριστερά να το αντιμάχεται στα λόγια αλλά να το υπηρετεί στην πράξη. Οι δυο χώροι συναντιούνται σε ένα σημείο, γνωστό ως Κέντρο, που αποτελεί το μέτρο της αυταρχικότητας, που μεταβάλλεται αυξητικά, ένθεν κακείθεν, κινούμενο προς τα δυο άκρα.

Διαπλοκή στην εκλογική διαδικασία

Προσωπικά από μικρός βρέθηκα να ανήκω, αντικειμενικά, στο δεύτερο χώρο λόγω τραγικής οικογενειακής εμπειρίας και παρέμεινα με την ελπίδα ότι υπάρχει κάποια πραγματικά προοδευτική παραφυάδα που είναι πιο δεκτική σε προτάσεις για αναγέννηση της δημοκρατίας. Σε κάθε περίπτωση θεωρώ ότι οι προτάσεις μου θα βρουν απήχηση σε όσους τους λείπει η δημοκρατία και ελπίζω να ξεκινήσει μια σχετική συζήτηση, ώστε να ξεκαθαρίσει και η εικόνα για το ποιοι είναι δημοκράτες και ποιοι απλώς δηλώνουν ότι είναι.

Κατ’ αρχάς η χρήση της εκλογικής διαδικασίας σε κάθε κόμμα για ανάδειξη αξιωματούχων ενδείκνυται μόνον για ορισμένες περιπτώσεις. Κι αυτό γιατί η χρήση της διαπλέκει, αντικειμενικά, τον ψηφοφόρο με τον υποψήφιο με αποτέλεσμα η αξιοκρατία να πάει περίπατο. Το ζήτημα δεν είναι διαδικαστικό. Είναι κυρίως πολιτικό, γιατί οι αξιωματούχοι παίρνουν πολιτικές αποφάσεις.

Η χρήση αυτού του εργαλείου της εκλογής ενδείκνυται μόνον σε περιπτώσεις όπου η διαπλοκή απουσιάζει. Αυτό συμβαίνει σε συνελεύσεις όπου η ιδιότητα των ψηφοφόρων δεν αποκτάται ως αποτέλεσμα παρέμβασης εκ των άνω (ή του ίδιου του υποψήφιου) και συγχρόνως ο ψηφοφόρος δεν μπορεί να απολαύσει αγαθά από την ιδιότητά του αυτή, πέραν των αγαθών που προκύπτουν για όλους.

Ο χρηματισμός ψηφοφόρων, που αποτελεί την άλλη μορφή διαπλοκής, είναι βέβαια εφικτός, αλλά σε περιπτώσεις όπου περιορισμένος αριθμός ψήφων μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Άλλως καθίσταται πολύ ακριβός και ευάλωτος στον κίνδυνο δημοσιοποίησής του. Ανάδειξη των κομματικών αξιωματούχων στα όργανα με απουσία διαπλοκής εξασφαλίζεται δια της κλήρωσης εθελοντών του κόμματος, οι οποίοι πληρούν ως ομάδα τα προσόντα αξιοκρατίας και αντιπροσωπευτικής σύνθεσης.

Ο τρόπος αυτός ικανοποιεί επίσης τη δημοκρατική αρχή της πολιτικής ισότητας. Δικαίωμα μιας ανανέωσης της θητείας τους, δια της ιδίας μεθόδου, μπορεί αρχικά να προβλέπεται. Τα ψηφοδέλτια υποψηφίων βουλευτών, δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων, που είναι μόνιμοι κάτοικοι της περιοχής και εργάζονται σε αυτήν, αναδεικνύονται δια της κλήρωσης με βάση τα ίδια κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την ανάδειξη κομματικών αξιωματούχων. Για μια ανανέωση θητείας ισχύει ό,τι για τους κομματικούς αξιωματούχους.

Αλλαγές στα κόμματα

Με βάση τα σημερινά δεδομένα η εκλογική διαδικασία μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνον για την ανάδειξη του προέδρου του κόμματος και των υποψηφίων δημάρχων και περιφερειαρχών του ως ειδικών από κομματικές συνελεύσεις, όπου οι ψηφοφόροι είναι μη διαπλεκόμενοι και αξιολογότεροι γιατί πληρούν για την ανάδειξή τους τα προαναφερθέντα κριτήρια. Η διαδικασία αυτή αναδεικνύει και τους ικανότερους, διότι λείπουν οι κλίκες και τα φέουδα. Η θητεία τους δεν μπορεί να ξεπερνά τις δυο τετραετίες.

Οι παραπάνω διαδικασίες συνεπάγονται αλλαγές μόνο στα Καταστατικά των κομμάτων. Για την εκλογή βουλευτών, δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων προτείνεται η κατάργηση του σταυρού προτίμησης, ενώ η σειρά εκλογής τους καθορίζεται δια της κλήρωσης μετά τις εκλογές. Αυτό καθορίζεται με αλλαγή του εκλογικού νόμου. Οι πολίτες τώρα ψηφίζουν προγράμματα. Έτσι μετασχηματίζονται τα αρχηγικά κόμματα σε δημοκρατικά λειτουργούντα κόμματα, ενώ οι δαπάνες των υποψηφίων μηδενίζονται.

Η επιρροή των ΜΜΕ, που παράγεται ως αποτέλεσμα εκλογών πολιτικών και οδηγεί στην παράδοση πολλών σε αυτά, συρρικνώνεται. Ο ανταγωνισμός για την καρέκλα μετακινείται στον ανταγωνισμό για τις καλύτερες ιδέες. Σε τέτοιο καθεστώς ιδέες, σαν αυτές του Γιώργου Παπανδρέου και άλλων, όπως η διαύγεια κλπ. μπορούν να αποδώσουν. Η τοπική οργάνωση κάθε κόμματος αποτελείται από μέχρι 100 μέλη και αποτελεί το κύτταρο του και όλες μαζί τα θεμέλιά του. Οι αποφάσεις σε αυτές παίρνονται με τη διαδικασία της κομματικής εκκλησίας του δήμου. Το τοπικό αναπτυξιακό πρόγραμμα του κάθε κόμματος αποφασίζεται από αυτές και αποτελεί το ευαγγέλιο κάθε κόμματος.

Το εθνικό αναπτυξιακό πρόγραμμα αποφασίζεται από το εθνικό συμβούλιο και οι βουλευτές τους εντέλλονται να το στηρίξουν στη Βουλή, όπου αποφασίζεται το αναπτυξιακό πρόγραμμα του κράτους, που θα είναι προϊόν πλατύτερης λαϊκής συμμετοχής. Το ίδιο ισχύει και για τα δημοτικά και περιφερειακά προγράμματα σε ό,τι αφορά στα καθήκοντα των δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων (λεπτομέρειες για όλα τα παραπάνω υπάρχουν στο βιβλίο “Δούρειος Ίππος της Δημοκρατίας”, εκδόσεις Άμμων).