Μην πυροβολείτε τα πολιτικά κόμματα!

Με την έναρξη της οικονομικής κρίσης πολίτες όλων των βαθμίδων στράφηκαν έντονα, είτε με διαδηλώσεις είτε με άρθρα και βιβλία, κατά των πολιτικών κομμάτων που τα θεωρούν υπεύθυνα για την κρίση. Μάλιστα πολλοί είναι εκείνοι, οργανωμένοι σε συλλογικότητες, που επιζητούν την κατάργησή τους και προωθούν την αντικατάστασή τους με το θεσμό της άμεσης δημοκρατίας, κατά τα πρότυπα της αρχαίας αθηναϊκής. Όμως πολλοί είναι και εκείνοι που ευελπιστούν πως τα κόμματα, με δικές τους μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες, θα βελτιώσουν την απόδοσή τους.

Η αγανάκτηση πάντως που εκδηλώνεται από τους πολίτες για τη σημερινή κατάσταση είναι απόλυτα δικαιολογημένη. Πολύ σωστά μαίνονται κατά όλων των πολιτικών κομμάτων, μικρών και μεγάλων, γιατί όλα χωρίς εξαίρεση ευθύνονται γι’ αυτήν. Την μεγαλύτερη ευθύνη βεβαίως την φέρουν κυρίως τα κόμματα που διαχειρίστηκαν κυβερνητική εξουσία.

Τώρα σε ό,τι αφορά την προτεινόμενη θεραπεία από τους οπαδούς των συλλογικοτήτων για τις νοσούσες δημοκρατίες, αυτή σκοντάφτει γιατί θεωρείται από πολλούς, πρώτον, ως μία ουτοπία λόγω της πληθυσμιακής έκρηξης, δηλαδή για άσχετους λόγους. Δεύτερον, ένα εγχείρημα, το οποίο για να εφαρμοστεί θα πρέπει να προηγηθεί μία νικηφόρα επανάσταση και τρίτον ως μη λύση του προβλήματος, γιατί και αυτή είναι ανοιχτή στην διαπλοκή, όπως είναι και το σημερινό σύστημα.

Να θυμίσω στους καταρτισμένους πολίτες περί των σχετικών θεμάτων και να πληροφορήσω τους ανίδεους και όλους τους άσχετους ότι ο θεσμός της εκκλησίας του δήμου ήταν επινόηση των αριστοκρατών έναν αιώνα και πλέον πριν την έναρξη της αποκαλούμενης άμεσης δημοκρατίας των Αθηναίων που επέβαλε το 507 π. Χ. ο Κλεισθένης, όχι ειρηνικά.

Η άμεση δημοκρατία στην Αθήνα

Οι μεταρρυθμίσεις του οδήγησαν στην πολιτική διαίρεση της Αττικής σε δέκα φυλές με έναν τρόπο που απλώς ανακάτευε τον πληθυσμό. Στην διεύρυνση του δικαιώματος συμμετοχής των πολιτών στην εκκλησία του δήμου, σε όλους τους άρρενες είκοσι ετών και άνω και στην θέσπιση της κλήρωσης των ενόρκων και των βουλευτών, με θητεία ενός έτους και μη ανανεώσιμη.

Οι μεταρρυθμίσεις αυτές απέβλεπαν στην την πάταξη της διαπλοκής και χρηματισμού, χωρίς όμως να το επιτυγχάνουν. Άλλωστε οι αρχικές τέσσερις φυλές συνέχιζαν να υπάρχουν και να λειτουργούν, όπως και πριν σε τομείς μη πολιτικούς, για παράδειγμα οι παραδόσεις και οι θρησκευτικές τελετές.

Απέβλεπαν επίσης στον τερματισμό της οικογενειοκρατίας και της μονοπώλησης θέσεων εξουσίας από πους πλούσιους αριστοκράτες, που όμως δεν επετεύχθη. Τέλος στην πολιτική ισότητα των πολιτών που εξασφάλιζε ο θεσμός της κλήρωσης για την ανάδειξη των βουλευτών και τον ενόρκων δικαστών, που στην πράξη όμως ανέτρεπε ως Δούρειος Ίππος, η εκκλησία του δήμου με τις λειτουργίες της.

Θα πρέπει να γνωρίζουν οι πολίτες ότι οι πραγματικοί πολιτικοί ηγέτες των παρατάξεων εκείνη την εποχή αναδεικνύονταν, όχι δια της εκλογής και ούτε δια της κλήρωσης, αλλά δια των παρεμβάσεων τους με ομιλίες στις συνελεύσεις της εκκλησίας του δήμου, με τις οποίες εξασφάλιζαν τους αναγκαίους οπαδούς. Αυτός είναι και ο λόγος που, ιδίως κατά τον 5ο αιώνα π. Χ., δέσποζαν στην πολιτική μονοπωλιακά οι πλούσιοι αριστοκράτες οι οποίοι ασκούσαν τεράστια επιρροή σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Κατά τα άλλα ο λαός ήταν στην εξουσία!

 Προβληματικά τα σημερινά κόμματα

Σε ό,τι αφορά τώρα εκείνους που ευελπιστούν ότι τα πολιτικά κόμματα θα προβούν σε μεταρρυθμίσεις με στόχο την βελτίωση της απόδοσής τους πλανώνται πλάνη οικτρά. Κι’ αυτό γιατί μια από τις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνει είναι αυτή του τερματίζει τον επαγγελματισμό και την οικογενειοκρατία στην πολιτική. Όσο ευημερεί η ανανέωση της θητείας των πολιτικών αξιωματούχων καθώς και ο τρόπος ανάδειξης αυτών, άλλο τόσο θα ευημερεί και η πάσης μορφής διαπλοκή.

Δεν είναι, δηλαδή, ο θεσμός του πολιτικού κόμματος που ευθύνεται για το στραβό αρμένισμα, αλλά οι διαδικασίες λειτουργίας των πολιτικών κομμάτων, οι οποίες σφύζουν από διαπλοκή και η οποία ξεχειλίζει και εκτός του κομματικού χώρου δια της οποίας εξυπηρετούνται οι διάφορες πελατείες. Μην εκπλήσσεται δε κανείς ότι αυτές συμβάλουν με κάθε τρόπο στη διαμόρφωση των τελικών κομματικών οργάνων.

Κάθε πολιτικό κόμμα, με το που ιδρύεται, ανακοινώνει, με έμφαση στις αρχές της δημοκρατίας, το πολιτικό του συμβόλαιο με το λαό. Στην πορεία όλα αυτά, παρά τις καλές προθέσεις των ιδρυτικών μελών, μένουν στα χαρτιά. Κι’ αυτό γιατί τα εργαλεία, που χρησιμοποιούνται για την υλοποίηση των καλών τους προθέσεων δεν είναι τα κατάλληλα.

Το ίδιο, άλλωστε, δεν συμβαίνει και με το ζήτημα της κακής λειτουργίας των διάφορων δημοκρατιών ανά την υφήλιο; Και στο ζήτημα αυτό δεν φταίνε οι αξιωματικές αρχές της δημοκρατίας, αλλά τα όργανα που επινοούνται για την εξυπηρέτηση αυτών των αρχών. Άρα το θέμα δεν είναι απλώς διαδικαστικό, είναι πρωτίστως πολιτικό και όσο στρουθοκαμηλίζουμε λύση δεν θα υπάρξει.

Υπάρχει λύση;

Υπάρχει, αρκεί να το θελήσουν οι πολίτες. Ο τρόπος είναι πρακτικός και ειρηνικός και στηρίζεται στο θεσμό του ανανεωμένου, εκσυγχρονισμένου και δημοκρατικά προσανατολισμένου πολιτικού κόμματος. Ευτυχώς, ακόμα και σήμερα οι υπάρχουσες δημοκρατίες δεν αμφισβητούν τη χρησιμότητα του πολιτικού κόμματος.

Άρα οι πολίτες δεν είναι δέσμιοι των σημερινών πολιτικών κομμάτων και μπορούν με τα υπάρχοντα σήμερα μέσα, να ιδρύσουν τα δικά τους πολιτικά κόμματα. Ας σταματήσουν το καθημερινό τους κλαψούρισμα και ας ανασκουμπωθούν με στόχο να συμβάλλουν στην αλλαγή του τοπίου. Οι μεγάλες πολιτικές αλλαγές δεν γίνονται με οργανώσεις τύπου κοινωνίας των πολιτών ή στη βάση συλλογικοτήτων, αλλά με δημοκρατικά κόμματα.

Η εσωτερική δημοκρατική λειτουργία ενός πολιτικού κόμματος μπορεί να κατοχυρωθεί με την κατάργηση της εκλογικής διαδικασίας η οποία γεφυρώνει, δια της διαπλοκής, τον υποψήφιο με τον ψηφοφόρο και υιοθέτηση του θεσμού της κλήρωσης για την ανάδειξη των στελεχών για μια και μόνο και μη ανανεώσιμη θητεία για όλα τα κομματικά όργανα. Η εκλογική διαδικασία απέδειξε εξάλλου πως δεν αναδεικνύει την αξιοκρατία και την ηθική, ενώ η κλήρωση εξασφαλίζει τον άξιο που προκύπτει από ένα πλήθος ισοδύναμων εθελοντών υποψήφιων και την πολιτική ισότητα ανάμεσα στους εθελοντές υποψήφιους.

Κλήρωση και κατάργηση του σταυρού

Άλλωστε με καθορισμό των απαιτούμενων προσόντων των εθελοντών υποψηφίων για όλα τα επίπεδα κομματικών οργάνων η κλήρωση αποτελεί επίσης και ασπίδα της αξιοκρατίας, της αξιοπρέπειας και της ηθικής. Σε ένα τέτοιο πολιτικό κόμμα η χρήση της εκλογικής διαδικασίας για την ανάδειξη του προέδρου του κόμματος καθίσταται ακίνδυνη, γιατί όλοι οι ψηφοφόροι είναι τώρα μη διαπλεκόμενοι, ενώ δεν μπορούν να προκύψουν οφέλη για κάποιον ψηφοφόρο που ψηφίζει τον άλφα ή βήτα υποψήφιο πρόεδρο.

Η δε κατάργηση του σταυρού και η χρήση της διπλής κλήρωσης, που αποκλείει εντελώς την παρέμβαση του προέδρου, για την ανάδειξη των βουλευτών για μια μόνο θητεία διασφαλίζει την δημοκρατική λειτουργία του κόμματος και σε αυτόν τον τομέα (βλ. “Θεραπεία για τις δημοκρατίες που πεθαίνουν”, εκδόσεις Κάκτος).

Σήμερα η πρόταση αυτή αποτελεί τη μόνη πρακτική και ειρηνική εναλλακτική. Ίδρυση από τους πολίτες νέων κομμάτων για κάθε ιδεολογία με το δημοκρατικό πλαίσιο λειτουργίας που προτείνεται. Είναι απλό. Τα υπάρχοντα κόμματα θα αναγκαστούν, αργά ή γρήγορα, να προσχωρήσουν στο νέο καθεστώς, ειδάλλως θα χρεοκοπήσουν.