Μήτρα του πελατειακού κράτους ο σταυρός προτίμησης

Πρόσφατα συναντήθηκα με δύο διακεκριμένους Έλληνες που είναι δραστήριοι στην πολιτική ζωή στην Σουηδία. Τον Γιώργο Κοντορίνη αντιδήμαρχο στο Δήμο Solna της Στοκχόλμης, αντιπρόεδρο στο Παγκόσμιο Δίκτυο Ελλήνων Αιρετών Αυτοδιοίκησης* και τον Νίκο Παπαδόπουλο επί 12 χρόνια βουλευτή του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος. Μεταξύ άλλων μιλήσαμε για τις παθογένειες του ελληνικού πολιτικού συστήματος που προκύπτουν από το σταυρό προτίμησης.

Οι αρνητικές επιπτώσεις από το σταυρό προτίμησης

Για τις αρνητικές επιπτώσεις που έχει ο σταυρός προτίμησης, στην πολιτική ζωή της Ελλάδας, χαρακτηριστική είναι η άποψη του Κώστα Μποτόπουλου (Δρ. Συνταγματικού Δικαίου, πρώην Ευρωβουλευτής) ο οποίος γράφει: «Ο σταυρός προτίμησης; Μείζον ζήτημα, ίσως ΤΟ μείζον. Τα μειονεκτήματα σαφή και πολυσυζητημένα: Εσωκομματικοί “εμφύλιοι πόλεμοι”, προσωποποίηση, αποπολιτικοποίηση, ενίσχυση του “πελατειατισμού”, ασύμμετρη επιρροή δημόσιας προβολής και οικονομικής επιφάνειας…» (Τα Νέα 11.12.20).

Ακόμα πιο αποκαλυπτικός για το θέμα της σταυροδοσίας ήταν ο τότε υπουργός και αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης Θόδωρος Πάγκαλος: «Ο σταυρός προτίμησης ενισχύει τα δεινά του τόπου. Αν δεν καταργηθεί, δεν θα σταματήσει ποτέ να υπάρχει το πελατειακό σύστημα και η φαυλοκρατία στην Ελλάδα, όπως και η αγορά ψήφων με ρουσφέτια, την οποία επιδιώκουν οι πολιτευόμενοι και στην οποία ανταποκρίνονται οι πολίτες… Ο σταυρός προτίμησης είναι η ρίζα του κακού, η αιτία της πελατοκρατίας που είναι η αιτία όλων των δεινών. Επιμένω και όποιος θέλει, ας με διαψεύσει…» (11.2.14, ΒΗΜΑ FM 99,5).

Και όμως! Ενώ όλοι οι πολιτικοί σε όλα τα κόμματα γνωρίζουν ότι ο σταυρός προτίμησης είναι “το μείζον πολιτικό ζήτημα” όπως τονίζουν Μποτόπουλος και Πάγκαλος, όλοι αποφεύγουν να το θίξουν. Και το ερώτημα είναι γιατί; Γιατί, οι πολιτικοί προτιμούν αυτό το σύστημα όταν γνωρίζουν τις παθογένειες που διαιωνίζει; Γιατί, ανέχονται την σημερινή κατάσταση, όταν γνωρίζουν ότι ο σταυρός προτίμησης παράγει ρουσφέτι, διαφθορά, αγοροπωλησία συνειδήσεων, και εμποδίζει τη χώρα να κάνει το μεγάλο βήμα για πραγματικό εκσυγχρονισμό του κράτους με βάση το δημόσιο συμφέρον;

Κυρίως, ο σταυρός προτίμησης ευτελίζει τους ίδιους τους πολιτικούς, αφού από τη μέρα της εκλογής τους, το κύριο μέλημά τους είναι με πιο τρόπο θα επανεκλεγούν! Έτσι, αναλώνουν πολύτιμο χρόνο για προσωπικές επαφές (γάμους, βαφτίσια, κηδείες και διάφορες εκδηλώσεις) για να σφίξουν χέρια ψηφοφόρων και να ακούσουν αιτήματα για ρουσφέτια. Προφανώς, τουλάχιστον η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτικών, δεν θέλουν λαό σκεπτόμενο, αλλά λαό ποδηγετούμενο. Κι ένας σίγουρος τρόπος να το πετύχουν, είναι η “ανταλλακτική” σταυροδοσία!

Παθογένειες που οφείλονται στο σταυρό προτίμησης

1. Πολιτικός προς ψηφοφόρο: «Βάλε μου σταυρό κι εγώ θα είμαι δίπλα σου για ό,τι χρειαστείς», το οποίο σημαίνει ότι ο ψηφοφόρος περιμένει από τον πολιτικό διορισμούς, παρεμβάσεις στην κρατική διοίκηση κλπ. Παράδειγμα ο διορισμός του σταθμάρχη στη Λάρισα. Ή οι διορισμοί σε εφορίες και άλλες υπηρεσίες. Έτσι, ξευτελίζεται η αξιοπρέπεια με υποσχέσεις και αγοροπωλησίες συνειδήσεων. Ο πολίτης γνωρίζει ότι σπάνια υλοποιούνται οι υποσχέσεις, αλλά μόνο η ελπίδα ότι μπορεί να έχει κάποιο όφελος, τον αναγκάζει να υποσχεθεί σταυρό στον πολιτικό.

2. Το κυνήγι του σταυρού αναγκάζει τους πολιτικούς να σπαταλούν σημαντικά ποσά για τις προεκλογικές καμπάνιες, χρόνο για την οργάνωση της προεκλογικής εκστρατείας και κυρίως ψυχικό και ηθικό κόστος.

3.  Ο καθηγητής του Πολυτεχνείου και ακαδημαϊκός, Θεοδόσης Τάσιος, τονίζει: «Η ανηθικότητα παράγει φτώχεια» και «το ήθος παράγει πλούτο» (Τα Νέα 29.6.19). Στην ερώτηση πως το αποδεικνύει, απαντά: «Τους δείχνω μία καμπύλη από μία μεγάλη μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας, η οποία συνδέει το μέγεθος του ΑΕΠ των χωρών με τον δείκτη ηθικότητας…».

Με απλά λόγια, ποιες είναι σήμερα οι κοινωνίες με την λιγότερη διαφθορά, χωρίς πελατειακές σχέσεις, και που έχουν υψηλό οικονομικό επίπεδο; Οι σκανδιναβικές και οι περισσότερες από τις χώρες της ΕΕ. Αντίθετα, χαμηλό βιοτικό επίπεδο έχουν χώρες με εκτεταμένη διαφθορά και με πελατειακό κράτος, όπως οι βαλκανικές (Αλβανία, Βουλγαρία, Σερβία, Βόρεια Μακεδονία, Ρουμανία, Τουρκία κ.α.) και βέβαια η Ελλάδα…

Το σουηδικό σύστημα

Ο Νίκος Παπαδόπουλος, Έλληνας μετανάστης στην Σουηδία, ήταν βουλευτής στην σουηδική Βουλή με το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα από το 1996 έως το 2010. Στην ερώτηση πόσα χρήματα έδωσε για προεκλογικές δαπάνες η απάντηση ήταν ούτε ένα ευρώ!

Ο κ. Παπαδόπουλος τόνισε:

• Στη Σουηδία είναι αδιανόητοι οι διορισμοί και άλλες “διευκολύνσεις” από τους πολιτικούς. Ούτε λειτουργούν πολιτικά γραφεία βουλευτών και υπουργών.
• Αν κάποιος θέλει να βοηθήσει οικονομικά το κόμμα του, πρέπει να καταθέσει ονομαστικά χρήματα σε τραπεζικό λογαριασμό του κόμματος. Τα κόμματα συμμετέχουν στις εκλογές με λίστα. Όμως, υπάρχει και η δυνατότητα για σταυροδοσία, ώστε αν κάποιος υποψήφιος δεν είναι σε εκλόγιμη θέση και πάρει πάνω από το 5% των ψήφων μπορεί να εκλεγεί.
• Τους υποψήφιους προτείνουν τα μέλη, όχι η ηγεσία. Αυτό σημαίνει ότι οι πολίτες έχουν λόγο να πάρουν μέρος στην επιλογή των υποψηφίων. Αν προτείνουν ανίκανους υποψήφιους, τα μέλη θα αναλάβουν και τις ευθύνες τους, αφού οι πολίτες θα μπορούν να αλλάξουν ακόμα και κόμμα για να μην ψηφίσουν ανίκανους, επειδή οι ιδεολογικές διαχωριστικές γραμμές δεν ακολουθούνται πλέον με το ίδιο πάθος, όπως σε άλλες εποχές.

Συμπέρασμα: Στη Σουηδία και σε άλλες χώρες με παρόμοιο εκλογικό σύστημα δεν ευδοκιμεί η διαφθορά και η αγοροπωλησία ψήφων, διότι οι πολιτικοί δεν έχουν κανένα λόγο να ασχολούνται με ρουσφέτια. Με το σύστημα αυτό οι υποψήφιοι:

• Δεν χρειάζεται να σπαταλήσουν χρήματα για προεκλογικές καμπάνιες.
• Δεν έχουν ανάγκη να τρέχουν στα κανάλια και να κονταροχτυπιούνται σε συχνά χωρίς νόημα, συγκρούσεις.
• Το ενδιαφέρον συγκεντρώνεται στο περιεχόμενο των προγραμμάτων και σε θέματα αρχών.

Αν καταργηθεί ο σταυρός προτίμησης

Ας επανέλθουμε στην ελληνική πραγματικότητα: Αν καταργηθεί ο σταυρός προτίμησης και εφαρμοστεί η λίστα έστω με μικρή δυνατότητα σταυροδοσίας, ποιοι θα ωφεληθούν; Με βάση τα παραπάνω, όλοι! Πρώτα οι πολίτες αλλά και οι ίδιοι οι πολιτικοί θα απελευθερωθούν από τα αμοιβαία δεσμά με τους ψηφοφόρους. Μ’ άλλα λόγια, οι πολιτικοί θα έχουν ελεύθερο χρόνο για έργο και δε θα πιάνουν “στασίδι” απ’ το πρωί στα κανάλια!

Αυτό θα βάλλει τέλος στην διαφθορά και στο πελατειακό κράτος; Η απάντηση είναι ότι θα αποτελέσει την αρχή του τέλους αυτής της παθογένειας. Τα ελληνικά κόμματα είναι έτοιμα για μια τέτοια ριζική αλλαγή; Πιστεύω ότι με ένα σύγχρονο εκλογικό σύστημα, η χώρα θα μπει σε ένα άλλο δρόμο. «Η Πολιτική είναι θέμα αρχών» έλεγε ο αείμνηστος Ούλοφ Πάλμε, ενώ ο μέντοράς του και επί δεκαετίες πρωθυπουργός, Ερλάντερ τον δίδαξε ότι «η Πολιτική είναι το πλέον Ηθικό Επάγγελμα στον Κόσμο».

Και βέβαια δεν είναι τυχαίο με τέτοιους πολιτικούς και πολιτικές που βασίζονται σε αρχές και στην ηθική, χώρες με στόχους όπως  η Σουηδία να ευημερούν, ενώ πολιτικοί και χώρες που εφαρμόζουν τα αντίθετα, βρίσκονται στην κατάσταση που βρίσκονται… Τρανό παράδειγμα η Ελλάδα. Το επόμενο βασικό  ερώτημα είναι: Τι εμποδίζει όλα τα κόμματα να συμφωνήσουν σε μια ριζική αλλαγή του σημερινού εκλογικού νόμου; Κάθε απάντηση καλοδεχούμενη…

Περίπου δύο μήνες πριν τις εκλογές μου ήρθε από την Σουηδία ένας φάκελος με τις παρακάτω πληροφορίες που χρειάζονται για να πάρω μέρος στις εκλογές με επιστολική ψήφο όπως: Τρόποι συμμετοχής, είτε στα εκλογικά τμήματα που άνοιξαν στις 22 Μαΐου, είτε με επιστολική ψήφο. Συμπλήρωση των προσωπικών δεδομένων με επιβεβαίωση από δύο μάρτυρες, το όνομα του κόμματος στο ψηφοδέλτιο που είναι ένα απλό χαρτί και για όποιον θέλει γράφει και ένα όνομα από τους υποψήφιους που είναι στη λίστα. Το ψηφοδέλτιο τοποθετείται σε ειδικό φάκελο που με την σειρά του τοποθετείται στο μεγάλο φάκελο και τέλος η αποστολή στην διεύθυνση που αναφέρεται. Τόσο απλά και τόσο πρακτικά:

 

---

* Σε όλο τον κόσμο, 400 Έλληνες περίπου ενεργοποιούνται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και στα εθνικά Κοινοβούλια.