Μητσοτάκης και Τσίπρας ενώπιον της Ιστορίας

Είναι κανά δυό χρόνια τώρα. Είχα πιάσει συζήτηση με τον ταξιτζή που με έφερνε σπίτι από το αεροδρόμιο. Το συνηθίζω γιατί στην Ελλάδα, όπως και σε όλο τον κόσμο, οι οδηγοί των ταξί λειτουργούν σαν “βαρόμετρο”, αν ξέρεις να τους προκαλέσεις να μιλήσουν και μετά να τους ακούσεις. Αντανακλούν με τον καλύτερο τρόπο την κοινωνική και πολιτική ατμόσφαιρα, τη δυναμική μιας δοσμένης κοινωνίας και χώρας.

Όπως μου κατέβαζε τις βαλίτσες, με κοίταξε και μου είπε, κάπως εν κατακλείδι της κουβέντας: «Ένα καλό έκανε ο Τσίπρας. Θα ακούνε εκατό χρόνια οι Έλληνες Αριστερά και θα τρέχουν». «Αυτό που λές πιθανότατα θα συμβεί –του απήντησα– αλλά δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι όταν συμβεί θα σου αρέσει». Με κοίταξε παραξενεμένος, αλλά και με την απίστευτη σπιρτάδα που μερικές φορές επιδεικνύουν οι λαϊκοί Έλληνες, σφυρηλατημένη από μερικές χιλιάδες χρόνια μιας τόσο πολυκύμαντης και δραματικής ιστορίας, στη χώρα όπου ανακαλύφθηκε η διαλεκτική. Κατάλαβε τι του έλεγα, χωρίς να πούμε ούτε μια κουβέντα παραπάνω. Για έναν άνθρωπο, όπως και για μια χώρα, είναι καλύτερο να έχει δύο πόδια για να περπατάει, παρά ένα.

Όλα δείχνουν τώρα ότι η ΝΔ του Μητσοτάκη θα θριαμβεύσει στις εκλογές της Κυριακής. Όχι τόσο εξαιτίας των ιδιοτήτων της, όσο παρά τις ιδιότητές της! Είναι στον Τσίπρα και στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ που κυρίως θα χρωστάει τον θρίαμβό της. Το μόνο που θα μπορούσε, αν όχι να ακυρώσει, πάντως να περιορίσει την έκταση του θριάμβου της, επομένως και τον πειρασμό μιας ακραίας πολιτικής, θα ήταν μια απότομη και μαζική εκλογική κινητοποίηση των λαϊκών ιδίως τάξεων, για την υπεράσπιση των απειλούμενων κοινωνικών τους δικαιωμάτων.

Θα έπρεπε, μάλιστα, να την εύχεται, όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, για λόγους που θα εξηγήσουμε, και ο ίδιος ο Μητσοτάκης. Όπως απέδειξε το τερματιζόμενο παράδειγμα Τσίπρα-ΣΥΡΙΖΑ, στους μεγάλους θριάμβους είναι που κρύβονται οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι και οι μεγαλύτερες παγίδες. Είναι τέτοια δυστυχώς η κατάσταση της χώρας, αλλά και του διεθνούς περιβάλλοντος, που, για πρώτη φορά στην ιστορία μας, ένας υποψήφιος πρωθυπουργός κινδυνεύει να είναι εκείνος, στα χέρια του οποίου θα “μείνει η χώρα”!

Δεν γνωρίζω τι πιστεύει ο Μητσοτάκης. Ο εξτρεμιστικός και εντελώς εκτός εποχής και αναγκών νεοφιλελευθερισμός στις τάξεις της ΝΔ απειλεί να τινάξει στον αέρα ό,τι απομένει από την Ελλάδα. Αν ο επερχόμενος πρωθυπουργός συνειδητοποιήσει, πάντως, τον εθνικό κίνδυνο που αντιπροσωπεύει αυτός ο νεοφιλελευθερισμός –και θελήσει κάπως να τιθασεύσει– μάλλον χρειάζεται ισχυρή παρά ασθενή αντιπολίτευση! Όπως ο Κωνσταντίνος Καραμανλής χρειαζόταν κάποτε τον Ανδρέα για να αντιμετωπίσει τις πιέσεις Αμερικανών και Τούρκων.

Η αλαζονεία μετακόμισε

Η αλαζονεία μετακόμισε στις 26 Μαΐου από το στρατόπεδο ΣΥΡΙΖΑ σε αυτό της ΝΔ. Αλλά βέβαια υπάρχουν και στη ΝΔ άνθρωποι που σκέπτονται. Πρώην κορυφαίος υπουργός μου εξηγούσε προ ημερών ότι ο ΣΥΡΙΖΑ παραδίδει στη ΝΔ μια χώρα, της οποίας έχει αποκατασταθεί η “διεθνής αξιοπιστία”, προσθέτοντας  πόσο ευτυχής είναι με την εξωτερική πολιτική της Αριστεράς. Υποθέτω γιατί έβγαλε τη ΝΔ από την υποχρέωση να κάνει τις οδυνηρές παραχωρήσεις, αλλά και την απήλλαξε από τον μαζικό αντιαμερικανισμό. Για να συμπληρώσει, όμως, εν κατακλείδι, κοιτάζοντάς με βαθιά ανήσυχος: «Aν βέβαια αποτύχει και ο Μητσοτάκης, τότε πραγματικά δεν ξέρω τι θα γίνει».

Χωρίς, όμως, να μπορεί να αποκλειστεί, δεν είναι πολύ πιθανό να συμβεί μια τέτοια, απότομη αναστροφή της στάσης των λαϊκών στρωμάτων. Η αλαζονεία που επέδειξε ο Τσίπρας και η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, η πολύ περιορισμένη ενσυναίσθηση που διαθέτουν για την πολιτική κατάσταση και τα λαϊκά αισθήματα, το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έγινε ποτέ πολιτική δύναμη μαζική και με οργανικούς δεσμούς με τον ελληνικό λαό (όπως ήταν το ΠΑΣΟΚ) και βέβαια ένας εντελώς ανεπαρκής πολιτικός λόγος τον εμποδίζουν, μεταξύ και πολλών άλλων παραγόντων, να αναστρέψει την κατάσταση.

Ο ΣΥΡΙΖΑ ανέβηκε πολύ γρήγορα. Εκμεταλλεύτηκε το ισχυρότατο ανοδικό κύμα μιας κοινωνίας που προσπάθησε να αντισταθεί –ψηφίζοντάς τον– στον ζυγό των ξένων πιστωτών. Μιας κοινωνίας που είδε έντρομη την κατάρρευση και χρεωκοπία των παλαιών κομμάτων εξουσίας. Δεν σφυρηλατήθηκε σε αγώνες και δεν απέκτησε ποτέ μια βαθύτερη αντίληψη για τη χώρα. Αντελήφθη την Ιστορία ως τρέχουσα Πολιτική και την Πολιτική ως Επικοινωνία και ως κόλπο.

Η πτώση του κινδυνεύει να είναι εξίσου εκκωφαντική με την άνοδό του. Κι αν διατηρεί ακόμα μια βάση, είναι εξαιτίας της κοινωνικής μηχανικής. Το ένα τρίτο ή τέταρτο των Ελλήνων φοβάται απλούστατα ότι οι άλλοι θα το πετάξουν στον Καιάδα. Ο ΣΥΡΙΖΑ εκτοξεύτηκε ενώνοντας (στο επίπεδο δυστυχώς μόνο των συμβόλων και της επικοινωνίας) τη δύναμη της εθνικής και της κοινωνικής-λαϊκής ταυτότητας των Ελλήνων, όπως έκαναν, πριν από αυτόν, το ΕΑΜ και το ΠΑΣΟΚ, αλλά ούτε καν το καλοκατάλαβε!

Η σκιά της Ιστορίας

Τη χαριστική βολή την έδωσε ο ίδιος στον εαυτό του όταν ήρθε σε μετωπική σύγκρουση με το εθνικό αίσθημα της πλειοψηφίας των Ελλήνων, υπογράφοντας και επιβάλλοντας αυταρχικά στον ελληνικό λαό τη Συμφωνία των Πρεσπών, την οποία δεν ήθελε. Έβρισε και πρόσβαλλε, μάλιστα, όσους αντιτάσσονταν σε αυτή, μεταξύ των οποίων ήταν και πολλοί ψηφοφόροι του. Το καταπληκτικό και ενδεικτικό της πολιτικής του αναπηρίας είναι ότι δεν το έχει καν συνειδητοποιήσει! Κοντός ψαλμός βέβαια Αλληλούια. Το βράδυ της Κυριακής θα ξέρουμε, δεν θα πιθανολογούμε.

Τηρουμένων των αναλογιών, τα όσα συμβαίνουν σήμερα, παρουσιάζουν μερικές εντυπωσιακές ομοιότητες με όσα συνέβησαν αμέσως μετά την Κατοχή και οδήγησαν στον Εμφύλιο. Προφανώς, σήμερα δεν έχουμε τον δραματικό, βίαιο χαρακτήρα της εποχής εκείνης, αν και οι οικονομικές, κοινωνικές και ψυχολογικές μεταβολές της μνημονιακής εποχής είναι επίσης πολύ βίαιες.

Τα μεσαία στρώματα που είχαν περάσει υπό την επιρροή του ΕΑΜ τον τελευταίο ένα- ενάμισυ χρόνο της Κατοχής, όταν το ΕΑΜ ηγείτο της εποποιίας της Εθνικής Αντίστασης, μετατοπίστηκαν μαζικά προς την αστική παράταξη στο διάστημα ενός, βία ενάμισυ έτους, από τα τέλη 1944 έως τις αρχές 1946. Μετατοπίστηκαν, επειδή διαπίστωσαν ότι η ηγεσία της Αριστεράς δεν ήξερε τι ήθελε.

Αλλά και τα λαϊκά στρώματα, παραζαλισμένα από τα διαρκή ζιγκ-ζαγκ της ηγεσίας της Αριστεράς, αποσύρθησαν σταδιακά από το παιχνίδι, με αποκορύφωμα την εγκληματική απόφαση που πήρε ο Ζαχαριάδης, χωρίς να ρωτήσει κανέναν άλλο στο κόμμα του, για αποχή στις εκλογές. Εκείνη η απόφαση άνοιξε όχι μόνο τη λεωφόρο για τον εμφύλιο πόλεμο, αλλά διευκόλυνε και την ήττα της Αριστεράς σε αυτόν.

Σκότωσαν την ελπίδα

Σήμερα, τα μεσαία στρώματα διαπίστωσαν, όπως και όλοι οι άλλοι, ότι το σχέδιο της εθνικής απελευθέρωσης από τα δεσμά της καταστρεφόμενης “αποικίας χρέους” δεν υλοποιήθηκε. Ο Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ σκότωσαν το 2015 την ελπίδα και κατάφεραν ένα πολύ σοβαρό πλήγμα στην αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση του ελληνικού λαού, ο οποίος δεν πιστεύει πια ότι μπορεί να βρει κόμματα ή ηγέτες που να μην τον “πουλήσουν”.

Είναι αλήθεια ότι η εκ μέρους του διαχείριση της μνημονιακής καταστροφής υπήρξε πιο “φιλάνθρωπη” και σεβάστηκε περισσότερο την κοινωνική συνοχή. Αυτό, όμως, δεν είναι αρκετό. Στην πολιτική κατάσταση που δημιουργήθηκε τα μεσοστρώματα σπεύδουν στο δικό τους plan Β, το οποίο μπορεί να συνοψιστεί στο «ας σωθούνε όσοι μπορούν κι ας πάνε στο διάβολο όσοι δεν μπορούν». Μεγάλο μέρος των λαϊκών στρωμάτων, απογοητευμένο από τους συριζαίους αποσύρεται και δεν συμμετέχει καν στην εκλογική αναμέτρηση.

Η στροφή είναι πολύ εντυπωσιακή και μπορεί να αποδειχθεί ιστορικής σημασίας. Αντανακλάται, άλλωστε, στο πολύ εντυπωσιακό γεγονός ότι ο Μητσοτάκης, σε αντίθεση με όλους τους άλλους πολιτικούς που πέρασαν από τη χώρα, επέκρινε την ίδια την ιδέα άμβλυνσης των κοινωνικών διαφορών. Ότι κι αν έκαναν στην πράξη οι πολιτικοί μας, κάτι τέτοιο δεν το διακήρυξαν ποτέ ανοιχτά.

Βεβαίως μπορεί ο Μητσοτάκης και η ΝΔ να κόψουν φόρους και ασφαλιστικές εισφορές, αν και θα πρέπει να περιμένουμε για να δούμε τι ακριβώς θα κάνουν. Μόνο που, έχοντας αποδεχθεί και κινούμενοι εντός των δημοσιονομικών παραμέτρων των συμφωνιών που έχουν προσυπογράψει μαζί με τον ΣΥΡΙΖΑ το 2015 και νωρίτερα, υπάρχει μόνο ένας τρόπος που μπορεί να γίνει αυτό: να διαλυθεί το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και ό,τι έχει απομείνει από το Δημόσιο και το κράτος.

«Να γκρεμίσουμε τα δημόσια νοσοκομεία», λέει ο Μπάμπης Παπαδημητρίου, να κόψουμε τις συντάξεις λέει η Μιράντα Ξαφά, όχι διευκολύνσεις και δόσεις στους κακοπληρωτές, λέει ο Στουρνάρας, ένα τεράστιο γραφείο της Uber μου λένε ότι άνοιξε παράγων, προσκείμενος στη ΝΔ. Αυτά δεν πρέπει να θεωρούνται ατομικές εκδηλώσεις, αλλά η από τώρα έκφραση μιας εξτρεμιστικής τάσης μέσα στη ΝΔ. Όσους φόρους ή εισφορές, όμως, κι αν γλυτώσουν, τα μεσαία στρώματα δεν θα επιβιώσουν. Και πάντως αποκλείεται να ευημερήσουν, εντός μιας υπό διάλυση Ελλάδας.