Νέο ναυάγιο στην Σύνοδο Κορυφής – Παραμένει το αδιέξοδο για τον Βέμπερ

Μετά από μία “λευκή νύχτα” και ένα πρωινό έντασης οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν κατάφεραν να ξεπεράσουν το αδιέξοδο για την επιλογή κοινά αποδεκτών προσώπων για τα κορυφαία αξιώματα της ΕΕ. Έτσι ο Τουσκ διέκοψε την Σύνοδο και συγκαλεί νέο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για το πρωί της Τρίτης.

Βασικό σημείο της αντιπαράθεσης των ηγετών των κρατών της ΕΕ ήταν η υποψηφιότητα  Βέμπερ για την προεδρία της Κομισιόν, την οποία όμως είχαν απορρίψει ήδη στις προηγούμενε δύο Συνόδους οι σοσιαλδημοκράτες και ο Μακρόν. Η μαραθώνια συνεδρίαση χαρακτηρίστηκε από έντονη κριτική στην Μέρκελ και την εμμονή της για τον Βέμπερ, την ώρα που στο συμβούλιο είχε ήδη διαφανεί, από την επομένη των ευρωεκλογών, μία έντονη τάση αμφισβήτησης της γερμανικής κυριαρχίας στην ΕΕ. Μια τάση, η οποία προσωποποιήθηκε στην υποψηφιότητα Βέμπερ.

Ερωτηθείς πάντως για το τι είναι προβληματικό στην επίτευξη συμφωνίας Ευρωπαίος αξιωματούχος χαρακτήρισε ως τέτοιο «ολόκληρο το πακέτο». Την ίδια ώρα, διπλωματική πηγή ανέφερε ωστόσο, ότι την επίτευξη συμφωνίας εμπόδισαν επιφυλάξεις εκ μέρους της Ιταλίας, της Κροατίας, της Λετονίας και της Ουγγαρίας. Η έκτακτη Σύνοδος έγινε μετά το ναυάγιο της τακτικής Συνόδου την περασμένη εβδομάδα, στην οποία οι ηγέτες των κρατών-μελών της ΕΕ δεν κατάφεραν να καταλήξουν σε κοινά αποδεκτές υποψηφιότητες. Κατάφεραν, ωστόσο, να αποδυναμώσουν την υποψηφιότητα του Βέμπερ, του εκλεκτού της Μέρκελ για την προεδρία της Κομισιόν.

Η επιλογή των προσώπων για τις κορυφαίες θέσεις της ΕΕ είναι πλέον ένα δύσκολο παζλ, καθώς η πλειονότητα των Ευρωπαίων ηγετών ζητά τα πρόσωπα αυτά να γεφυρώνουν τις διαφορές Βορρά-Νότου και Ανατολής-Δύσης. Θέμα υπάρχει όμως και με την εκπροσώπηση των γυναικών στα τέσσερα κορυφαία ευρωπαϊκά αξιώματα, καθώς εκτός από την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Γιούνκερ), κρίνονται η προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (Τουσκ), η θέση του επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας (Μογκερίνι), η προεδρία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Ντράγκι) και η προεδρία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (Ταγιάνι).

Με το μαχαίρι στον λαιμό

Αν και ο χρόνος ήταν πιεστικός, καθώς την Τρίτη το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνεδριάζει για πρώτη φορά με την νέα σύνθεσή του και πρέπει να έχει πρόεδρο, η σύνοδος κορυφής άρχισε με καθυστέρηση τριών ωρών. Αιτία ήταν οι επαφές της τελευταίας στιγμής που είχε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, με ηγέτες και  ομάδες αρχηγών κρατών, πριν παρουσιάσει και επισήμως την συμβιβαστική πρότασή του για τον διαμοιρασμό των αξιωμάτων.

Λίγη ώρα μετά την έναρξή της, η σύνοδος κορυφής διακόπηκε, ωστόσο,  καθώς παρέμενε το αδιέξοδο στην επιλογή κοινά αποδεκτών προσώπων. Το ΕΛΚ επέμενε ότι πρέπει τη θέση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πρέπει να πάρει ο κορυφαίος υποψήφιος του κόμματος που ήρθε πρώτο στις Ευρωεκλογές, δηλαδή ο Βέμπερ. Από την πλευρά τους οι σοσιαλδημοκράτες και οι κεντρώοι του  Μακρόν ζητούσαν αλλαγή, με τους πρώτους να επιμένουν στην επιλογή Τίμερμανς.

Η χθεσινή Σύνοδος ήταν η τρίτη απόπειρα των Ευρωπαίων ηγετών να καταλήξουν σε πρόσωπα κοινής αποδοχής και προσήλθαν σε αυτήν αποφασισμένοι να δώσουν λύση. Γνωρίζοντας, ωστόσο, τις δυσκολίες ο Τουσκ είχε προβλέψει και την σημερινή πρωινή συνεδρίαση. Οι διαφορές όμως είναι μεγάλες και έτσι χρειάστηκε νέα διακοπή, αλλά και νέα σύνοδος για το πρωί της Τρίτης.

Σε δηλώσεις του μετά το ναυάγιο της Συνόδου ο Μακρόν έκανε λόγο για αποτυχία που κάποιες φορές οφείλεται «σε ορισμένες προσωπικές φιλοδοξίες», καρφώνοντας προφανώς τον Βέμπερ, ενώ η Μέρκελ επανέλαβε ότι οι συζητήσεις είναι «περίπλοκες», αλλά πρόσθεσε ότι «ελπίζει πως, με καλή θέληση, ένας συμβιβασμός θα είναι εφικτός». Νωρίτερα πάντως είχε διαφανεί ένας τέτοιος συμβιβασμός, που όμως, όπως ανέφεραν ευρωπαϊκές πηγές είχε ως βασικό χαρακτηριστικό την «ισχυρή συναίνεση σχετικά με το πρόσωπο του Φρανς Τίμερμανς» για την προεδρία της Επιτροπής.

Με τον Τίμερμανς, ωστόσο, υπάρχει ένα πρόβλημα, καθώς δεν είναι αρεστός στις ανατολικές χώρες της ΕΕ, ιδιαίτερα στην Ουγγαρία και την Πολωνία, εξαιτίας του ρόλου που διαδραμάτισε στις έρευνες κατά των  κυβερνήσεών τους για παραβίαση του κράτους δικαίου. Στο θέμα αναφέρθηκε με την άφιξή του στην Σύνοδο ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Όρμπαν, χαρακτηρίζοντας «ιστορικό λάθος» την εκλογή του Τίμερμανς. Νωρίτερα είχε στείλει μάλιστα και επιστολή διαμαρτυρίας στον πρόεδρο του ΕΛΚ, παρά το γεγονός ότι έχει ανασταλεί η συμμετοχή του κόμματός του στον κεντροδεξιό ευρωπαϊκό συνασπισμό.

Πολιτική αλλαγή στην Κομισιόν

Το ίδιο σενάριο συμβιβασμού ήθελε την Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα για την προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και έναν Φιλελεύθερο ως επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, με πιθανότερους τον Βέλγο πρωθυπουργό Σαρλ Μισέλ και την  Δανή Επίτροπο Ανταγωνισμού Μαργκρέτε Βεστάγκερ. Η δεύτερη ακουγόταν και για την θέση του πρώτου  αντιπροέδρου της Κομισιόν στο πλευρό του Τίμερμανς. Η αντίρρηση ήταν μάλλον για την προεδρία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ( θητεία δυόμισι ετών) την οποία θα μοιράονταν ο Γερμανός κορυφαίος υποψήφιος (spitzenkadidat) του ΕΛΚ Μάνφρεντ Βέμπερ και ο Γκι Φερχόφστατ.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο αρχικός σχεδιασμός ήταν η επιλογή να γίνει με το σύστημα των κορυφαίων υποψηφίων (Spitzenkandidat), το οποίο υποστήριξε η Μέρκελ. Σύμφωνα με αυτό το σύστημα, ο επικεφαλής της ΚΟ με την μεγαλύτερη δύναμη στο Ευρωκοινοβούλιο, στην προκειμένη περίπτωση ο Γερμανός ευρωβουλευτής Μάνφρεντ Βέμπερ, θα αναλάμβανε την προεδρία της Κομισιόν, αφού το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα κατέλαβε τις περισσότερες έδρες στις τελευταίες ευρωεκλογές.

Με το σύστημα αυτό αντέδρασε, ωστόσο, ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν, υποστηρίζοντας ότι οι κορυφαίες θέσεις των ευρωπαϊκών θεσμών θα πρέπει να πληρωθούν από προσωπικότητες που να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του θεσμού και όχι απλώς να εκφράζουν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Καθοριστικό ρόλο πάντως στην ανατροπή αυτού του συστήματος έπαιξε και η αλλαγή της πολιτικής γεωγραφίας στο νέο Ευρωκοινοβούλιο, όπου παραδοσιακά ΕΛΚ και Σοσιαλδημοκράτες είχαν την πλειοψηφία να επιβάλουν τις προτάσεις τους.