Νέος εφιάλτης για το μεταναστευτικό οι εξελίξεις στο Αφγανιστάν

Με την ΕΕ να έχει θέσει ως πρώτη προτεραιότητα την απομάκρυνση υπηκόων της από το Αφγανιστάν, οι επιπτώσεις των εκεί εξελίξεων στο μεταναστευτικό περνούν αναγκαστικά σε δεύτερη φάση, αν και ο κίνδυνος ενός νέου μεταναστευτικού κύματος παραμένει ορατός και ήδη έχει επισημανθεί από Ευρωπαίους ηγέτες. Στην Σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών πάντως το θέμα φέρεται να έθεσε μόνον ο Νίκος Δένδιας, με δεδομένη την ανησυχία της Αθήνας, ειδικά όταν εμπλέκεται και η Τουρκία.

Οι Ευρωπαίοι υπουργοί Εξωτερικών, όπως ανέφερε και ο Ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ, μετά τη Σύνοδο, επιβεβαίωσαν ότι βασική προτεραιότητα είναι η απομάκρυνση των υπηκόων χωρών μελών της ΕΕ, καθώς και των Αφγανών που εργάστηκαν για την ΕΕ και τις χώρες της τα τελευταία 20 χρόνια.

Μάλιστα ειδικά για τους Αφγανούς συνεργάτες, όπως αναφέρουν Ευρωπαίοι αναλυτές, η ΕΕ και οι χώρες της είναι ηθικά υποχρεωμένες να τους βοηθήσουν. Οι ίδιοι αναλυτές τονίζουν ωστόσο και τον πολιτικό και γεωπολιτικό αντίκτυπο που θα είχε μια τυχόν εγκατάλειψή τους, παρά τις διαβεβαιώσεις των Ταλιμπάν ότι δεν προτίθενται να εκδικηθούν κανέναν.

Επιπτώσεις στο μεταναστευτικό

Ο φόβος πάντως για ένα νέο μεταναστευτικό ρεύμα παραμένει και, μετά από πρόταση των χωρών του μεσογειακού νότου (Med5), η κατάσταση στο Αφγανιστάν και οι επιπτώσεις συζητήθηκαν την Τετάρτη στη Σύνοδο των υπουργών Εσωτερικών της ΕΕ, αν και η συζήτηση επικεντρώθηκε στην κατάσταση στην Λετονία, τη Λιθουανία, την Πολωνία, εξαιτίας των μεταναστευτικών πιέσεων στα σύνορα με την Λευκορωσία.

Όπως δήλωσε ο προεδρεύων Σλοβένος υπουργός Εσωτερικών, ο Ύπατος Εκπρόσωπος Ζοζέπ Μπορέλ ενημέρωσε για τα συμπεράσματα της συνάντησης των υπουργών Εξωτερικών, σημειώνοντας ότι η διεθνής κοινότητα πρέπει να διασφαλίσει επαρκή ανθρωπιστική βοήθεια και προστασία στους ευάλωτους στο Αφγανιστάν. Από την πλευρά της, η σλοβενική προεδρία ανέφερε ότι «εργάζεται για τα επόμενα βήματα και εξετάζει ενέργειες, έτσι ώστε να διασφαλιστεί μια κοινή αντίδραση της ΕΕ» σε μια πιθανή μεταναστευτική πίεση.

Αυτό προέταξε και ο υπουργός Μετανάστευσης, Νότης Μηταράκης, ενώ την Τρίτη, στη Σύνοδο των ΥΠΕΞ, ο Νίκος Δένδιας, αφού υπογράμμισε ότι άμεση προτεραιότητα είναι ο συντονισμός για τον ασφαλή απεγκλωβισμό των πολιτών όλων των χωρών της ΕΕ, έθεσε το θέμα της προστασίας των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και της μη εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού.

Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών υπογράμμισε παραλλήλως την ανάγκη τα κράτη μέλη της ΕΕ να τηρήσουν ενιαία και συντονισμένη στάση στο ζήτημα της μετανάστευσης, καθώς δεν υπάρχει ακόμη ευρωπαϊκή συμφωνία για τις λεπτομέρειες  του σχεδίου που είχε προτείνει ο Μαργαρίτης Σχοινάς. Ο Νίκος Δένδιας επισήμανε επίσης ότι θα πρέπει να γίνει ξεκάθαρο προς τρίτες χώρες, όπως η Τουρκία, ότι δεν θα επιτραπεί η εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στο ενδεχόμενο ενός νέου μεταναστευτικού κύματος αναφέρθηκαν και ηγέτες της ΕΕ, με πρώτους την Μέρκελ και τον Μακρόν, που για πρώτη φορά μίλησαν για τη δημιουργία ασφαλών συνθηκών για τους δυνάμει Αφγανούς πρόσφυγες, σε χώρες κοντά στο Αφγανιστάν, χωρίς βεβαίως να αρνούνται την μεταφορά σε χώρες της ΕΕ Αφγανών υπηκόων που εργάστηκαν για τα ευρωπαϊκά συμφέροντα.

Η πρόταση αυτή, η οποία στηρίζεται χρόνια τώρα από την Αυστρία του Κουρτς, δείχνει να φέρνει το Βερολίνο και το Παρίσι πιο κοντά στη Βιέννη, που κρατά μια σκληρή στάση στο μεταναστευτικό. Ουσιαστικά όμως πηγάζει από το γεγονός ότι οι περισσότεροι στην Ευρώπη έχουν κατανοήσει πως η Γηραιά Ήπειρος δεν αντέχει άλλο ένα μεταναστευτικό κύμα ανάλογο του 2015.

Η ασφαλής τρίτη χώρα  

Η Ελλάδα έχει χαρακτηρίσει την Τουρκία ως ασφαλή χώρα για τους Αφγανούς πρόσφυγες, επομένως ως χώρα πρώτης υποδοχής θα πρέπει να τους κρατήσει και να μην επιτρέψει την μετακίνησή τους προς ελληνικούς προορισμούς. Το υπουργείο Εξωτερικών έχει στείλει σχετική επιστολή στην Άγκυρα, ενώ σύμφωνα με το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου οι προερχόμενοι από το Αφγανιστάν πρόσφυγες δεν κινδυνεύουν στην Τουρκία «λόγω φυλής, θρησκείας, ιθαγένειας, πολιτικών πεποιθήσεων ή συμμετοχής τους σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα και δύνανται να αιτηθούν  (εκεί) τη χορήγηση ασύλου».

Η απόφαση για την αναγνώριση της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας ελήφθη από την ελληνική κυβέρνηση τον περασμένο Ιούνιο και σε χρόνο που δεν είχε αρχίσει, αν και διαφαινόταν, η επέλαση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν και η πορεία τους προς την κατάληψη της εξουσίας. Στόχος της ήταν δε, να πιεστεί η Άγκυρα να εφαρμόσει την Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας για το μεταναστευτικό.

Οι Ταλιμπάν διαβεβαιώνουν βέβαια ότι δεν προτίθενται να προχωρήσουν σε διώξεις πολιτων πουσυνεργάστηκαν με το προηγούμενο καθεστώς και με τις δυτικές δυνάμεις. Την ίδια ώρα, ωστόσο, η ΕΕ εκφράζει τη βαθιά ανησυχία της για αναφορές σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε περιοχές σε όλο το Αφγανιστάν και καλεί τους Ταλιμπάν να σεβαστούν τις διεθνείς συνθήκες και τα πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά επιτεύγματα του αφγανικού λαού από το 2001 μέχρι σήμερα.

Η Αθήνα πάντως ανησυχεί για τις επιπτώσεις των εξελίξεων στο Αφγανιστάν και το  ΚΥΣΕΑ, που συνεδρίασε το μεσημέρι της Τετάρτης υπό τον πρωθυπουργό συζήτησε εκτενώς τον σχεδιασμό για την προστασία των συνόρων. Προτεραιότητα παραμένει βέβαια ο  ασφαλής απεγκλωβισμός και η επιστροφή από το Αφγανιστάν, προσώπων και των οικογενειών τους που συνεργάστηκαν με τις ελληνικές δυνάμεις, τον συνονισμό του οποίου έχει αναλάβει το Υπουργείο Εξωτερικών.

Στο ΚΥΣΕΑ συζητήθηκε όμως και ο σχεδιασμός, σε ευρωπαϊκό, διμερές και εθνικό επίπεδο, της προστασίας των συνόρων και της αποφυγής μιας νέας ανθρωπιστικής κρίσης. Κυβερνητικά στελέχη ανέφεραν μάλιστα ότι οι ελληνικές αρχές βρίσκονται πάντα σε εγρήγορση  για την αποτροπή παράνομων εισόδων στη χώρα, τόσο από τα χερσαία όσο και από τα θαλάσσια σύνορα.