Νομιμοποίηση 300.000 μεταναστών και πληθυσμιακή μηχανική

Δεν γνωρίζω εάν η κυβέρνηση Μητσοτάκη τελικώς θα νομιμοποιήσει 300.000 παράνομους μετανάστες, όπως έγραψαν οι Financial Times, επικαλούμενοι την πρόσφατη κυβερνητική σύσκεψη και δηλώσεις του αρμόδιου υπουργού Καιρίδη. Το αναμφισβήτητο γεγονός, όμως, είναι ότι οι εισροές από την Τουρκία έχουν το τελευταίο διάστημα πολλαπλασιαστεί, ενισχύοντας την εκτίμηση ότι ο Ερντογάν συνεχίζει να ποντάρει και στην πληθυσμιακή μηχανική.

Προς το παρόν, πάντως, η προφορική συμφωνία στη συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Τούρκο πρόεδρο στη Νέα Υόρκη για εκ μέρους των τουρκικών αρχών έλεγχο της παράνομης μετανάστευσης, έχει μείνει λόγια χωρίς αντίκρισμα. Η δε διόγκωση των μεταναστευτικών ροών αφενός επιδεινώνει δραματικά τις ήδη πολύ δύσκολες συνθήκες στα κέντρα φιλοξενίας, ειδικά όταν επικρατούν ακραία καιρικά φαινόμενα, αφετέρου εγείρει κρίσιμα ερωτηματικά για το που θα καταλήξει αυτός ο φαύλος κύκλος. Η πρακτική αυτή, ωστόσο, δεν είναι καθόλου φαύλος κύκλος για τον Ερντογάν. Αντιθέτως, αυτός ανοίγει τη στρόφιγγα για να πετύχει “με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια”:

• Πρώτον, να εκβιάσει την ΕΕ με σκοπό να αποσπάσει περισσότερα χρήματα και άλλα ανταλλάγματα.
• Δεύτερον, για να καταπονήσει την Ελλάδα, αλλά και να την υποβάλει σε μία πληθυσμιακή μηχανική. Είναι προφανές ότι το μεταναστευτικό σταδιακά αλλά σταθερά αλλοιώνει τη σύνθεση του πληθυσμού στην Ελλάδα για πρώτη φορά από το 1830 στην παλαιά Ελλάδα και από το 1923 στη βόρεια Ελλάδα. Πρόκειται για πληθυσμιακή μηχανική. Κι αυτό θα ισχύσει ειδικά εάν επιβεβαιωθεί η πληροφορία για επικείμενη νομιμοποίηση 300.000 παράνομων μεταναστών.

Αυτή την περίοδο, ο Ερντογάν –για τους δικούς του ιδιοτελείς πολιτικούς λόγους– έχει ρίξει τη θερμοκρασία στις διμερείς σχέσεις, αφού βεβαίως υποχρέωσε πρώτα την Αθήνα να συρθεί σε μία απευθείας διαπραγμάτευση, με την Άγκυρα μάλιστα να θέλει να την μετατρέψει σε εφ’ όλης της ύλης. Η αλλαγή ρητορικής αυτή την περίοδο, ωστόσο, δεν έχει οδηγήσει και σε αλλαγή πρακτικής. Μακάρι να συμβεί, αλλά προς το παρόν τουλάχιστον δεν έχει συμβεί.

Εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού

Ως εκ τούτου, θα ήταν ανόητο να ξεχάσουμε ότι ο Τούρκος πρόεδρος έχει επανειλημμένως και στο πρόσφατο παρελθόν εκτοξεύσει απειλές, ομολογώντας ότι εργαλειοποιεί τους μετανάστες. Στην πραγματικότητα, η ευρωτουρκική συμφωνία του 2016 έχει “πεθάνει”. Από την πλευρά της η Άγκυρα ξεκάθαρα εκβιάζει, ενώ η ΕΕ (και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις) περιορίζεται σε μία μίζερη διαχείριση, αποφεύγοντας να αναλάβει στρατηγικού χαρακτήρα δράσεις για να λύσει το πρόβλημα.

Όταν το 2017 ήταν ακόμα αντικαγκελάριος, ο Γερμανός σοσιαλδημοκράτης Γκάμπριελ είχε δηλώσει με δόση αυτοκριτικής: «Πήγαμε στον κ. Ερντογάν, επειδή εμείς οι ίδιοι στην ΕΕ ήμασταν ανίκανοι να κάνουμε μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για πρόσφυγες». Το ευρωιερατείο φοβάται όλα αυτά τα χρόνια ότι εάν αυτοί που φθάνουν από τα μικρασιατικά παράλια στα ελληνικά νησιά, μεταφερθούν στην ηπειρωτική Ελλάδα, θα βρουν τρόπο να φθάσουν παράνομα στη βορειοδυτική Ευρώπη. Γι’ αυτό και υιοθέτησε την αυθαίρετη ερμηνεία της συμφωνίας ότι όσοι μετανάστες μεταφερθούν από τα νησιά στην ηπειρωτική Ελλάδα δεν θα μπορούν να επαναπροωθηθούν στην Τουρκία!

Το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα στο ευρωτουρκικό μέτωπο είναι κρίσιμο για την Ελλάδα. Και σοβαρή πτυχή είναι το μεταναστευτικό. Εάν η Άγκυρα συνεχίσει να σπρώχνει μαζικά παράνομους μετανάστες προς τα ελληνικά νησιά και τον Έβρο, όπως φαίνεται από τα γεγονότα ότι συνεχίζει να κάνει, αυτοί σε μεγάλο βαθμό εγκλωβίζονται σε μία χώρα, η οποία πιέζεται αφόρητα από οξύτατη οικονομική κρίση και επιπροσθέτως δυσκολεύεται πολύ να διαχειρισθεί αυτούς που είναι ήδη εγκλωβισμένοι εδώ.

Προφανώς, δεν πρόκειται να επαναληφθεί το τσουνάμι του 2015. Οι μετανάστες που επιδιώκουν να φθάσουν στη βορειοδυτική Ευρώπη γνωρίζουν βεβαίως πως ο βαλκανικός διάδρομος έχει προ πολλού κλείσει κι ότι κινδυνεύουν να εγκλωβισθούν στην Ελλάδα. Από την άλλη πλευρά, όμως, ζουν με την ελπίδα ότι εάν φθάσουν στην Ελλάδα θα βρεθούν πιο κοντά στον προορισμό τους.

Εκτός αυτού, στην Ελλάδα περιμένει όσους υποβάλουν αίτηση για άσυλο, δηλαδή σχεδόν όλους, μία στέγη, συχνά σε κακές συνθήκες, αλλά και ένα επίδομα μερικών εκατοντάδων ευρώ. Ο συνδυασμός της ελπίδας και του επιδόματος είναι ένα κίνητρο για να κάνουν το άλμα, εξ ου και η διόγκωση των ροών το τελευταίο διάστημα. Είναι αφελές να πιστεύει κάποιος ότι όσοι φθάνουν στην Ελλάδα δεν γνωρίζουν τις συνθήκες που επικρατούν στα κέντρα φιλοξενίας. Παρ’ όλα αυτά επιχειρούν το άλμα.

Πληθυσμιακή μηχανική

Ο Ερντογάν επανειλημμένως χρησιμοποιεί ως επιχείρημα το γεγονός ότι η Τουρκία φιλοξενεί περισσότερα από τρία εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες. Προφανώς πρόκειται για ένα μεγάλο βάρος και για τα μέτρα της Τουρκίας. Στο σημείο αυτό, ωστόσο, εγείρεται ένα κρίσιμο ερώτημα: Αφού σηκώνει τέτοιο βάρος, γιατί η Άγκυρα κατάργησε τη βίζα για πολίτες αφρικανικών και ασιατικών χωρών, οι οποίες είναι γνωστό ότι είναι χώρες προέλευσης μεταναστών; Γιατί επιπροσθέτως καθιέρωσε απευθείας πτήσεις της Turkish Airlines με πολύ φθηνό εισιτήριο;

Στην πραγματικότητα, το καθεστώς Ερντογάν έλαβε μέτρα, τα οποία ισοδυναμούν με ένα έμμεσο κάλεσμα προς υποψήφιους οικονομικούς μετανάστες. Επειδή οι Τούρκοι δεν είναι βλάκες να μην καταλαβαίνουν τι κάνουν, προφανώς έχουν τον σκοπό τους. Κι αυτός ο σκοπός έχει να κάνει με τη διοχέτευση παράνομων μεταναστών στην Ελλάδα, αλλά επίσης, έχει να κάνει με τους τουρκικούς σχεδιασμούς για τις κουρδικές περιοχές.

Δεν είναι μυστικό ότι το καθεστώς Ερντογάν έχει αρχίσει να εφαρμόζει σχέδιο αξιοποίησης της παρουσίας τόσο μεγάλου αριθμού σουνιτών μεταναστών για να αλλοιώσει την σύνθεση του πληθυσμού και στη νοτιοανατολική Τουρκία και στη βόρειο Συρία, που αμφότερες κατοικούνται από Κούρδους. Παραχωρούν τουρκική ιθαγένεια σε μεγάλο αριθμό επιλεγμένων σουνιτών και τους εγκαθιστούν στις κουρδικές περιοχές. Με άλλα λόγια, επιχειρούν, επίσης, με πληθυσμιακή μηχανική να μετατρέψουν το πρόβλημα σε ευκαιρία.