Ο α λα τούρκα διάλογος του Τσαβούσογλου και η α λα Μπορέλ ευρωπαϊκή αλληλεγγύη

Μια ευκαιρία για να μάθει από πρώτο χέρι τι σημαίνει να διαπραγματεύεσαι με Τούρκο είχε ο Ζοζέπ Μπορέλ στη συνάντηση του με τον Τσαβούσογλου στην Άγκυρα. Ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας είχε επίσης την ευκαιρία να δει τι απαιτήσεις έχει εκθρέψει δεκαετίες τώρα στην Τουρκία η, καθοδηγούμενη από τα γερμανικά συμφέροντα, ευρωπαϊκή ανοχή.

Ο Ευρωπαίος αξιωματούχος βρίσκεται στην Άγκυρα, στο πλαίσιο της συζήτησης που έχει ανοίξει στην ΕΕ σχετικά με τις ευρωτουρκικές σχέσεις, μετά τις τουρκικές προκλήσεις στην ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο και την έντονη αντιπαράθεση της Τουρκίας με τη Γαλλία σχετικά με τη Λιβύη. Η Κύπρος, οι γεωτρήσεις, η Ελλάδα και οι παράλογες αξιώσεις της Άγκυρας ήταν βεβαίως στο κυρίως μενού.

«Αυτό που έκανα εδώ, είναι να διασφαλίσω την έναρξη διαπραγματεύσεων» δήλωσε ο Μπορέλ στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Τσαβούσογλου, σημειώνοντας ότι μπορεί να υπάρξουν διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην Τουρκία και την ΕΕ ή ανάμεσα στην Τουρκία και κράτη μέλη της ΕΕ με τη συμμετοχή των Βρυξελλών και των Ηνωμένων Εθνών. Ο Ευρωπαίος αξιωματούχος ανέφερε επίσης, ότι η Τουρκία μπορεί να μην την αναγνωρίζει, αλλά «η Κυπριακή Δημοκρατία είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Παραλλήλως όμως, όπως είπε, «πρέπει να βρεθεί μια λύση που να ικανοποιεί και τις δύο πλευρές», τονίζοντας ότι αυτό συζητά η Ευρώπη: την έναρξη διαπραγματεύσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Αυτό το «να ικανοποιεί και τις δύο πλευρές», που ο Μπορέλ είπε στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών αντιλήψεων, οι οποίες βασίζονται στον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου, ο Τσαβούσογλου το μετέφρασε με τις δικές του νέο-οθωμανικές αντιλήψεις, οι οποίες βασίζονται στην αρχή ότι η Τουρκία έχει δίκιο πάντα και ότι όλος ο κόσμος κάτι της χρωστάει.

Ένα δίνεις, δέκα παίρνει  

Έτσι, κάλεσε την ΕΕ, αντί να επιδεικνύει αλληλεγγύη να «διαμεσολαβήσει με ειλικρίνεια», προκειμένου να βρεθεί λύση και ζήτησε από τις Βρυξέλλες να δείξουν ελαστικότητα, μέσω της εγγύησης των δικαιωμάτων του “ψευδοκράτους”. Για να καταλήξει βεβαίως στο ζητούμενο, που δεν είναι άλλο από τον «διαμοιρασμό των εσόδων». Έφτασε μάλιστα στο σημείο να υποστηρίξει ότι δεν χρειάζεται ντε και καλά μια συμφωνία μεταξύ των πλευρών (δεν διευκρίνισε ποιων) και είπε ευθέως στον Μπορέλ να κάνει η ΕΕ έναν μηχανισμό να τα «μοιράζει». Αφού δηλαδή η Τουρκία έκανε τους ευρωπαίους πορτιέρηδες του Ερντογάν στη Λιβύη, τώρα θέλει να τους κάνει και λογιστές του σε οικόπεδα άλλων.

Ο Μπορέλ επισήμανε ότι στην ανατολική Μεσόγειο χρειάζεται περισσότερη συνεργασία και όχι μονομερείς ενέργειες, εννοώντας τις παράνομες τουρκικές γεωτρήσεις, για τις οποίες υπάρχει ομόφωνη καταδικαστική απόφαση του Συμβουλίου των Ευρωπαίων ηγετών. Ο Τσαβούσογλου, ωστόσο, υποστήριξε ότι η Ελλάδα και η Κύπρος δημιουργούν το πρόβλημα και έχουν θέσει σε «ομηρία τις ευρωτουρκικές σχέσεις». Είπε επίσης ότι η ΕΕ παρανόμησε, αφού δέχθηκε την Κύπρο στην ΕΕ κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για μια συμφωνία μόνο του «ελληνοκυπριακού τομέα», όπως συνηθίζει να αποκαλεί η Άγκυρα την Κυπριακή Δημοκρατία.

Ο Τσαβούσογλου κατηγόρησε την Ελλάδα ότι υπέγραψε συμφωνίες με άλλες χώρες, αποκλείοντας την Τουρκία. «Ήθελαν να φυλακίσουν την Τουρκία στην περιοχή μάλιστα των χωρικών μας υδάτων» ανέφερε και υποστήριξε ότι όλες οι μετέπειτα τουρκικές ενέργειες έγιναν γιατί δεν ελήφθησαν υπόψη οι προειδοποιήσεις της Άγκυρας. Δήλωσε πάντως, ότι από εδώ και πέρα η Τουρκία θα δείξει ελαστικότητα σε κάποια θέματα και επικαλέστηκε ότι ο Ερντογάν είπε στον Μητσοτάκη ότι είναι υπέρ της συνέχισης του διαλόγου.

Το τουρκικό πλέγμα 

Ο Μπορέλ πήγε όμως στην Άγκυρα για να συζητήσει όλο το φάσμα των ευρωτουρκικών σχέσεων, οι οποίες, όπως αναγνώρισε, δεν διανύουν και την καλύτερη περίοδο. Στην επιδείνωση των σχέσεων Άγκυρας-Βρυξελλών συνέβαλε και η εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού, για το οποίο ο Τσαβούσογλου δεν δεσμεύτηκε, αντιθέτως ανέφερε ότι «αύριο», εξαιτίας και της πανδημίας, θα βρεθούμε «αντιμέτωποι με πολύ διαφορετικές δοκιμασίες».

Βάζοντας μάλιστα στη συζήτηση το θέμα της απελευθέρωσης της βίζας, υποστήριξε ότι η ΕΕ δεν έχει εκπληρώσει, σε αντίθεση με την Τουρκία, τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη συμφωνία του 2016. Ο Μπορέλ συζήτησε το θέμα της συμφωνίας στην Άγκυρα, στο οποίο αναφέρθηκε και η Μέρκελ με την ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ από την Γερμανία.

Το θέμα επαναδιαπραγμάτευσης της ευρωτουρκικής συμφωνίας του 2016 δεν είναι, ωστόσο, καινούργιο, καθώς παρασκηνιακά συζητείται ήδη από τον περασμένο Μάρτιο, όπως άλλωστε και το θέμα μιας συνολικής επαναπροσέγγισης της Τουρκίας από την Ευρώπη. Και αυτό γιατί, οι Βρυξέλλες, και ακόμη περισσότερο το Βερολίνο, αν και αναγνωρίζουν ότι η Άγκυρα έχει γίνει πλέον δύσκολος συνομιλητής, δεν παραβλέπουν ότι παραμένει σημαντικός στρατηγικός εταίρος, που δεν θα πρέπει να απομονωθεί. Ειδικά στην παρούσα φάση, κατά την οποία δοκιμάζεται ποικιλοτρόπως στην οικονομία, στην κοινωνία, αλλά και στα ανοιχτά στρατιωτικά μέτωπα της Συρίας.

Αυτά όμως τα γνωρίζει και η Άγκυρα, γι’ αυτό και οι προκλήσεις της συχνά φτάνουν στα όρια του εκβιασμού. Έτσι, ενώ υποδεχόμενη τον Μπορέλ δηλώνει, δια του Τσαβούσογλου, ότι εκτιμά και θα στηρίξει τις προσπάθειες του, στέλνει παραλλήλως το μήνυμα στις Βρυξέλλες, ότι θα απαντήσει σε μια δυσμενή, για την ίδια, απόφαση του προσεχούς Συμβουλίου Κορυφής.

Εξάλλου, η Τουρκία, μάλλον ηθελημένα, έχει δημιουργήσει ένα πλέγμα διαφορών με ευρωπαϊκές χώρες και με έναν “α λα τούρκα διάλογο” κινείται μέσα στην πολυπλοκότητα αυτού του πλέγματος, επιλέγοντας κάθε φορά ποια από αυτά τα προβλήματα θέλει να επιλύσει προς όφελός της. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι στην επισήμανση του Μπορέλ πως «δεν μπορούν να λυθούν όλα τα ζητήματα μαζί, αν και όλα έχουν σχέση μεταξύ τους», ο Τσαβούσογλου απάντησε ότι «όλα τα θέματα σχετίζονται, αλλά εάν διασυνδεθούν δεν θα μπορέσουν να κάνουν κανένα βήμα».