O “αεικίνητος” πρέσβης Πάιατ

Λίγες ημέρες νωρίτερα, ο Τζέφρι Πάιατ υποδεχόταν χαμογελαστός τους εκατοντάδες καλεσμένους του για τον εορτασμό της Ημέρας Ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών στην πρεσβευτική κατοικία. Παρά τη ζέστη, διατήρησε το πρωτόκολλο, φορώντας κοστούμι, αλλά επιβεβαίωσε την παιχνιδιάρικη φύση του, επιλέγοντας μία γραβάτα στα χρώματα της αμερικανικής σημαίας.

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, ένα σημαίνον πρόσωπο του επιχειρηματικού κόσμου παρατηρούσε με ενδιαφέρον κορυφαία κυβερνητικά στελέχη να παρελαύνουν από τον μπουφέ που είχε στηθεί, θαυμάζοντας τα κάθε λογής γλυκίσματα που ήταν ευφάνταστα διακοσμημένα προς τιμήν της αμερικανικής εθνικής επετείου. Όταν, μάλιστα, έπιασε με το μάτι του σύζυγο υπουργού να βγάζει σέλφι αγκαλιά με ένα εντυπωσιακό κεκάκι στολισμένο με τα 50 μικρά, λευκά αστέρια, τα οποία συμβολίζουν τις 50 πολιτείες της Αμερικής και τα χρώματα του λευκού, του μπλε και του κόκκινου, ψιθύρισε στον συνδαιτημόνα του: «Μόνο ο Πάιατ θα μάθαινε στους Συριζαίους να τρώνε cupcakes και μάλιστα να φωτογραφίζονται με αυτά, ευχόμενοι Happy 4th of July».

Στα δύο περίπου χρόνια παρουσίας του στην Αθήνα, ο Αμερικάνος πρέσβης επιβεβαίωσε τις φήμες που συνόδευσαν την άφιξή του: ορατός και ηχηρός! «Ο Πάιατ δεν κάθεται ήσυχος. Παρεμβατικός, με ισχυρά πολιτικά ερείσματα στην Ουάσιγκτον, εξωστρεφής και υπερδραστήριος, προωθεί την ατζέντα του με κάθε κόστος. Είναι περισσότερο πολιτικός, παρά διπλωμάτης», είχε δηλώσει το 2016 Έλληνας διπλωμάτης.

Πράγματι, τη στιγμή που ο κόσμος της διπλωματίας συνήθως κινείται παρασκηνιακά, κουβαλώντας μία ιεροτελεστικού τύπου μυστικοπάθεια, ο νεοδιορισμένος Αμερικανός πρέσβης ετοίμασε ένα βίντεο, με το οποίο συστηνόταν στο ελληνικό κοινό ως υποψήφιος βουλευτής. Το ανέβασε στη σελίδα της πρεσβείας στο Facebook, προλειαίνοντας την προσγείωσή του στην ελληνική πραγματικότητα.

Από τις πρώτες ημέρες που ο 54χρονος διπλωμάτης καριέρας ορκίστηκε ως πρεσβευτής στην Ελληνική Δημοκρατία τον Σεπτέμβριο του 2016, αποδείχτηκε υπέρμαχος του λαϊκού ρητού: «πέτρα που κυλάει δεν χορταριάζει». Μιλώντας για πέτρες, πάντως, είναι γεγονός ότι όποια πέτρα κι αν σηκώσει κανείς, θα βρει από κάτω τον Πάιατ.

Ροκ σταρ

Διαμετρικά αντίθετος από τον προκάτοχό του, η αντίληψη που έχει για τον ρόλο του δεν περιορίζεται σε εθιμοτυπικές συναντήσεις σε υπουργεία και στην ασφάλεια της πρεσβείας. Μοιάζει αποφασισμένος να ενσαρκώσει το φιλικό πρόσωπο της υπερδύναμης. Αν κάποιος παρατηρούσε τον πρέσβη λίγες εβδομάδες νωρίτερα, με σπορ ντύσιμο, κίτρινο αντιανεμικό μπουφάν και χαλαρή διάθεση στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης να χαιρετάει εγκάρδια τον κόσμο που τον αναγνώρισε, θα νόμιζε ότι πρόκειται για ροκ σταρ, ή υπουργό άλλης εποχής.

Βάζοντας τα αθλητικά του παπούτσια, αρπάζοντας το ποδήλατό του, μιας και είναι φανατικός ποδηλάτης, έχει αλωνίσει την χώρα από άκρη σε άκρη. Από τους Δελφούς μέχρι τη Σύρο και από τα Γιάννενα και την αρχαία Δωδώνη στην Ανδραβίδα, από τα μουσεία και τα φόρουμ προβληματισμού στις στρατιωτικές ασκήσεις, από συχνές συναντήσεις με τους Τσίπρα, Μητσοτάκη, Καμμένο και Τσακαλώτο στο χιονοδρομικό κέντρο Καλαβρύτων για σκι.

Αν προσθέσει κανείς σε αυτά και τις δεκάδες συναντήσεις, επισκέψεις, προσκλήσεις με πλειάδα δήμαρχων, περιφερειαρχών και επιχειρηματιών, δεν μπορεί παρά να εντυπωσιαστεί από την ενέργειά του. Οικοδομεί πολύπλευρους δεσμούς με οικονομικούς, αυτοδιοικητικούς και πολιτικούς παράγοντες, ενώ φιλοτεχνεί πολύ προσεχτικά το προφίλ του, σε μία χώρα, στην οποία μέχρι πρότινος ανθούσε ο αντιαμερικανισμός.

Εξάλλου, μοιάζει να στοχάζεται και να πράττει ως εκφραστής ενός πολιτικού ρεαλισμού: ταίριαξε μαζί τους για να είσαι αποτελεσματικός. Για του λόγου το αληθές, περιόδευσε στη Μονή Βατοπεδίου, συναντήθηκε με τον Ηγούμενο Εφραίμ, τουίταρε στην γιορτή του Αγίου Γεωργίου, συνοδεύοντας, μάλιστα, την ανάρτηση του και από την εικόνα του Αγίου Γεωργίου.

ΗΠΑ ευλογούν Τσίπρα

Πετάει ελληνικές λέξεις, μετατρέπει την κατοικία του σε θερινό σινεμά, εξομολογούμενος στους καλεσμένους του το δέος που ένιωσε όταν με τη σύζυγό του πρωτοανακάλυψαν το θερινό κάτω από την Ακρόπολη. Όπως απέδειξε κατά τη διάρκεια της θητείας του στο Κίεβο, είναι προσαρμοστικός και δεν φοβάται να λερώσει τα χέρια του. Ένα από τα πρώτα πράγματα που έκανε φτάνοντας στην «διακεκαυμένη ζώνη» της Ουκρανίας την εποχή των διαδηλώσεων στο Μαϊντάν ήταν να μάθει ουκρανικά.

Το σίγουρο είναι ότι ο Τζέφρι Πάιατ ασκεί πολιτική, κάνοντας συχνά υπέρβαση -ούτε καν διακριτική- του διπλωματικού του ρόλου. «Μπαρουτοκαπνισμένος» με εμπειρία στον χειρισμό κρίσεων, λειτουργεί ως «ο αγωγός της αμερικανικής πολιτικής στην Ελλάδα». Μετατρέπει τον εαυτό του σε γέφυρα μεταξύ Αθήνας και Ουάσιγκτον. Η θητεία του, άλλωστε, εδώ συνέπεσε με μία περίοδο σύσφιγξης των σχέσεων με τις ΗΠΑ.

Πολλοί, όχι αδίκως, χαρακτηρίζουν την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ την «πιο φιλική προς τις ΗΠΑ» που γνώρισε η Ελλάδα στην πρόσφατη ιστορία της. Με τη σειρά του ο Πάιατ ανέλαβε να διοχετεύσει προς πάσα κατεύθυνση το μήνυμα. Αυτό δεν είναι άλλο απ’ το ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν καμία ιδεολογική αγκύλωση να στηρίξουν τον Αλέξη Τσίπρα όσο το υπαγορεύουν τα γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντά τους.

Ο ίδιος, μάλιστα, με στοχευμένες παρεμβάσεις έχει εμμέσως επιχειρήσει να στηρίξει τον Έλληνα πρωθυπουργό. Ποιος ξεχνάει μία συνέντευξή του, η οποία μάλιστα, έφερε τον πρωτοσέλιδο τίτλο: «ΗΠΑ ευλογούν Τσίπρα!». «Ο πρωθυπουργός έχει πλέον μια ευκαιρία να διαμορφώσει ένα νέο αφήγημα. Υποθέτοντας ότι η διαδικασία θα προχωρήσει και η επόμενη εκταμίευση πραγματοποιηθεί, η Ελλάδα θα πλεύσει σε ήρεμα νερά για περίπου δύο χρόνια».

Πολύτιμη προς τον πρωθυπουργό ήταν και η συμβολή του στα ελληνοτουρκικά, μπροστά και πίσω από τις κάμερες. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο πρέσβης συνέβαλε τον χειμώνα του 2017 στην αποτροπή ενός επεισοδίου με τους Τούρκους στην περιοχή του Κεντρικού Αιγαίου, το οποίο θα μπορούσε να εξελιχθεί σε θερμό. Αυτός ήταν που έπαιξε καταλυτικό ρόλο και στην οργάνωση της επίσκεψης του Έλληνα Πρωθυπουργού στις ΗΠΑ το περασμένο φθινόπωρο.

Εναντίον των Ρώσων

Είχε προηγηθεί, η απόφαση της κυβέρνησης να αναβαθμίσει τα F-16, κίνηση που κατά πολλούς είχε το αποτύπωμα του Πάιατ πάνω της. Ο Αμερικανός πρεσβευτής, όμως, τηρεί τις ισορροπίες. Αμέσως μετά το ταξίδι του Τσίπρα συνάντησε τον Κώστα Καραμανλή. Η συνάντηση, μάλιστα, ζητήθηκε από τον ίδιο τον Πάιατ και πραγματοποιήθηκε παρά τη μετάδοση από τη ρωσική τηλεόραση ντοκιμαντέρ για το σχέδιο δολοφονίας του πρώην πρωθυπουργού με την κωδική ονομασία «Πυθία 1».

Πληθωρικός στον τρόπο, με τον οποίο ασκεί τα καθήκοντά του, δεν κρύβει τις επιδιώξεις του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η μάχη που έδωσε, ώστε να αποκτήσουν οι Αμερικάνοι τον έλεγχο του ναυπηγείου στο Νεώριο της Σύρου. Για τον σκοπό αυτό δεν δίστασε να ζητήσει τη συνδρομή και του πρώην υπουργού Οικονομίας Δημήτρη Παπαδημητρίου, ο οποίος ήταν σε ανοιχτή επαφή με τον υπουργό Εμπορίου Γουίλμπορ Ρος. Ο ίδιος ο Πάιατ επισκέφτηκε πέρυσι τη Σύρο, επισπεύδοντας τις συμφωνίες, ενώ πιο πρόσφατα δέχτηκε και τον δήμαρχο του νησιού στην πρεσβεία στην Αθήνα.

Δεν έχει καμία διάθεση να σιωπά, ορμώμενος από μία στοιχειώδη διακριτικότητα, όταν νιώθει ότι κάτι αντιβαίνει τα αμερικάνικα συμφέροντα. Ενδεικτικό παράδειγμα, οι δημόσιες παρεμβάσεις του στο ζήτημα της πώλησης του λιμανιού της Θεσσαλονίκης, που ως γνωστόν δόθηκε σε μια κοινοπραξία γαλλικής εταιρείας, ενός γερμανικού fund και μίας εταιρείας του Ιβάν Σαββίδη. Στην περίπτωση αυτή υπήρξε πλούσιο παρασκήνιο.

Είναι κοινό μυστικό πως ο Αμερικανός πρεσβευτής έχει παίξει καθοριστικό ρόλο για το σπάσιμο των σχέσεων ΣΥΡΙΖΑ-Σαββίδη. Σύμφωνα με πληροφορίες, δούλεψε με δεξιοτεχνία, ώστε να τον αποδυναμώσει, στο όνομα μίας στρατηγικής σχέσης Αθήνας-Ουάσιγκτον. Ο Πάιατ είναι στρατευμένος στην πολιτική εξουδετέρωσης της ρωσικής επιρροής στα Βαλκάνια και απέδειξε τον προσανατολισμό του στην «ειδική αποστολή» του στην Ουκρανία, η οποία είχε σκοπό να αποσπάσει αυτή την χώρα από την σφαίρα επιρροής της Μόσχας και να την προσδέσει στο αμερικανικό άρμα.

Εν όψει της ΔΕΘ

Η κυβέρνηση Τσίπρα πίστευε πως μπορεί να έχει και την πίτα ολάκερη και τον σκύλο χορτάτο. Δηλαδή, να μην συγκρουστεί με τις κεντρικές επιλογές των ΗΠΑ, αλλά και να διατηρεί προνομιακή σχέση με τον Σαββίδη. Ο Πάιατ φρόντισε να στείλει το μήνυμα πως αυτό δεν είναι δυνατόν και, όπως φάνηκε, η προειδοποίησή του έπιασε τόπο.

Ο Αμερικανός πρέσβης, όμως, δεν περιορίζεται στην απευθείας γραμμή που έχει τόσο με τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα όσο και με τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κυριάκο Μητσοτάκη. Οι περισσότεροι τοπικοί άρχοντες θα ομολογήσουν ότι ο Αμερικάνος πρέσβης έχει επιδείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις περιοχές τους. Έχει καλλιεργήσει σχέσεις με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, με τους περιφερειάρχες Βορείου Αιγαίου και Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, με τον δήμαρχο Χανίων και τον πρόεδρο της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας.

Φροντίζει, επίσης, να ενισχύσει και την εικόνα και τον ρόλο του ΝΑΤΟ. Ταυτόχρονα, δεν κρύβει την πρόθεσή του να αναβαθμίσει και να διευρύνει το πλέγμα των στρατιωτικών διευκολύνσεων που παραχωρεί η Ελλάδα στις ΗΠΑ.

Η στήριξή του προς την κυβέρνηση λέγεται ότι θα εκφραστεί για μία ακόμα φορά ξεκάθαρα και στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, όπου φέτος τιμώμενη χώρα είναι οι ΗΠΑ. Εκεί, σύμφωνα με πληροφορίες, λόγω και ενεργειών του Πάιατ, θα παρευρεθεί όχι μόνο ανώτατος κυβερνητικός αξιωματούχος των ΗΠΑ, αλλά και αμερικανικές εταιρείες-κολοσσοί, ώστε να επιβεβαιωθεί το κυβερνητικό αφήγημα ότι η Ελλάδα γυρίζει σελίδα. Πάντως, το μόνο σίγουρο είναι ότι η θερινή ραστώνη δεν φαίνεται να έχει επηρεάσει τον Αμερικανό πρεσβευτή. Δεν είναι, άλλωστε, οπαδός του δόγματος «no news good news».