Ο Ανδρουλάκης αλλάζει πίστα – Από τον οργανωτικό στον πολιτικό πόλεμο

Το μεγάλο προβάδισμα που εξασφάλισε ο Νίκος Ανδρουλάκης στον πρώτο γύρο, σε συνδυασμό με τη στάση του Ανδρέα Λοβέρδου και των τριών άλλων υποψηφίων με τα μικρά ποσοστά, δεν αφήνει στον Γιώργο Παπανδρέου λογικά περιθώρια ελπίδας για μία ανατροπή. Όλα δείχνουν, λοιπόν, ότι νέος πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ θα είναι από τη Δευτέρα ο εκ Κρήτης ευρωβουλευτής.

Προφανώς, ο Γιώργος Παπανδρέου άλλα περίμενε όταν έθεσε με τον γνωστό τρόπο υποψηφιότητα. Κι αυτός και το επιτελείο του θεωρούσε πως όχι μόνο θα επικρατούσε, αλλά κι ότι θα έκανε περίπατο. Για μία ακόμα φορά αποδεικνύεται ότι ο πρώην πρωθυπουργός δεν έχει καλή επαφή με την πραγματικότητα όχι μόνο της χώρας, αλλά και της παράταξής του. Κάπως έτσι, λοιπόν, εισήλθε σε μία περιπέτεια, η οποία ως κατάληξη έχει τον εκμηδενισμό του όποιου πολιτικού κεφαλαίου του είχε εναπομείνει μετά τα καμώματά του το 2010-11 και το 2015.

Ο Γιώργος Παπανδρέου πόνταρε στο “σύνδρομο της δυναστείας”, στο ότι ο κορμός της εναπομείνασας εκλογικής βάσης του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ θα ψήφιζε το “παιδί του Ανδρέα”. Είναι προφανές ότι χωρίς το όνομά του δεν θα είχε την πολιτική διαδρομή που είχε. Και ούτε θα είχε τερματίσει δεύτερος την περασμένη Κυριακή. Αλλά αυτή η ενδοπαραταξιακή τάση είναι περισσότερο ιστορικό υπόλειμμα, παρά κυρίαρχο ρεύμα. Πολύ περισσότερο που ο ΓΑΠ έχει ταυτιστεί με την κοινωνική και παραταξιακή καταστροφή της μνημονιακής περιόδου.

Πολιτική νοσταλγία

Η περασμένη Κυριακή επιβεβαίωσε δύο αλληλένδετες τάσεις: Πρώτον, ότι το ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ μπορεί να έχει εδώ και χρόνια μονοψήφιο εκλογικό ποσοστό, αλλά ο ιδεολογικοπολιτικός χώρος, στον οποίο αναφέρεται (η λεγόμενη Κεντροαριστερά), είναι ο άλλος μεγάλος χώρος (εκτός του λεγόμενου κεντροδεξιού). Μπορεί το ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ να έχασε την προνομιακή σχέση εκπροσώπησης που είχε για δεκαετίες με αυτόν τον χώρο, μπορεί να υποβαθμίσθηκε σε κόμμα με μονοψήφιο εκλογικό ποσοστό, αλλά δεν παύει να είναι ό,τι έχει απομείνει στην Κεντροαριστερά στο επίπεδο της πολιτικής-κομματικής οργάνωσης.

Αυτός είναι ο ένας λόγος για τον οποίον και οι πολίτες που εγκατέλειψαν εκλογικά το ΠΑΣΟΚ (ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ ή ΝΔ, ή απλά δεν πάνε στην κάλπη), έχουν ένα μάτι στραμμένο στα εκεί πολιτικά δρώμενα. Ο άλλος λόγος είναι ένα είδος πολιτικής νοσταλγίας. Πολλοί πρώην “πράσινοι” ψηφοφόροι που σκόρπισαν προς διάφορες κατευθύνσεις είναι –για διαφορετικούς λόγους βεβαίως– απογοητευμένοι από τη νέα εκλογική “στέγη” τους. Αυτό ισχύει και για όσους μετέτρεψαν τον ΣΥΡΙΖΑ από μικρό σε μεγάλο κόμμα, αλλά και για όσους (κυρίως σημιτικής προέλευσης) κατέφυγαν εκλογικά στη ΝΔ του Μητσοτάκη.

Είναι ορατή μία τάση επανεξέτασης της σχέσης πολλών κεντροαριστερών ψηφοφόρων με το πρώην κόμμα τους. Αρκετοί εξ αυτών –λόγω και της απογοήτευσής τους από τον ΣΥΡΙΖΑ και αντιστοίχως από την κυβέρνηση Μητσοτάκη– τείνουν να πιστεύουν πως αρκετά τιμώρησαν το ΠΑΣΟΚ και ως εκ τούτου είναι πλέον ανοικτοί να του δώσουν μία δεύτερη ευκαιρία. Πόσοι σκέπτονται έτσι δεν είναι μετρήσιμο, όπως επίσης δεν μπορεί να υπολογισθεί πόσοι τελικώς θα επιστρέψουν.

Αυτό, άλλωστε, θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό κι από το πως θα πολιτευθεί το ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ υπό τη νέα ηγεσία του. Το ΠΑΣΟΚ μπορεί να έχει φύγει εδώ και μία δεκαετία από το προσκήνιο (τουλάχιστον από την πρώτη γραμμή), αλλά το “φάντασμά” του αιωρείται στον ελληνικό πολιτικό ουρανό και μάλιστα αυτή την περίοδο με μεγαλύτερη ένταση. Κι αυτό επιβεβαιώθηκε στις εκλογές της περασμένης Κυριακής.

Γιατί επικράτησε ο Ανδρουλάκης

Η νίκη του Νίκου Ανδρουλάκη μπορεί να στηρίχθηκε στον “κομματικό στρατό”, που με εντυπωσιακή οργανωτική ικανότητα έχει συγκροτήσει εδώ και χρόνια, αλλά κατέστη δυνατή και μάλιστα σ’ αυτή την έκταση, επειδή η υποψηφιότητά του εξέφρασε μία βαθύτερη ανάγκη νυν και πρώην “πράσινων” ψηφοφόρων. Την ανάγκη το ΠΑΣΟΚ να γυρίσει σελίδα, να αναβαπτισθεί από τις παλιές “αμαρτίες” του και να διεκδικήσει και πάλι πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική σκηνή.

Στα μάτια των απλών μελών και ψηφοφόρων του ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ, ο Νίκος Ανδρουλάκης είναι “σαρξ εκ της σαρκός” του ΠΑΣΟΚ, ένας νέος κι άφθαρτος πολιτικός, αφού δεν έχει διατελέσει κυβερνητικό στέλεχος και μάλιστα την εποχή των Μνημονίων. Τον ψήφισαν, θεωρώντας –όχι αδικαιολόγητα– ότι έπρεπε να ανέλθει στην ηγεσία μία νέα γενιά που να μην έχει το στίγμα από τα λάθη του παρελθόντος.

Ο “κομματικός στρατός” του τον είχε κάνει να ξεχωρίσει αρκετά χρόνια πριν και έτσι στην εκλογική αναμέτρηση αναδείχθηκε στον κύριο εκπρόσωπο της ανανέωσης. Κάπως έτσι ο Νίκος Ανδρουλάκης κέρδισε με διαφορά τον πρώτο γύρο και είναι το αδιαμφισβήτητο φαβορί του δεύτερου. Για όσους, βεβαίως, γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα, η ανωτέρω δημόσια εικόνα είναι μάλλον παραπλανητική. Γιατί, όπως σωστά ειπώθηκε, η ανανέωση είναι περισσότερο ζήτημα ιδεών και ήθους παρά ηλικίας. Στη δημόσια σκηνή, όμως, αυτό που μετράει είναι η εικόνα κι όχι η πραγματικότητα.

Αλλαγή πίστας

Όταν και επισήμως την Κυριακή το βράδυ ο Νίκος Ανδρουλάκης θα είναι ο νέος πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ, η πίστα θα έχει αλλάξει. Ενώ μέχρι τώρα το ζήτημα ήταν ποιος από τους υποψηφίους θα βρεθεί στο τιμόνι, από τη Δευτέρα το ζήτημα θα είναι εάν ο νέος πρόεδρος θα καταφέρει να δρομολογήσει την επάνοδο του Κινήματος σε πρωταγωνιστικό ρόλο. Με άλλα λόγια, ο Νίκος Ανδρουλάκης θα κληθεί να κερδίσει ένα κατ’ εξοχήν πολιτικό στοίχημα.

Για να το κερδίσει, όμως, δεν αρκεί πλέον το αναμφισβήτητο οργανωτικό ταλέντο του. Ούτε η εξίσου αναμφισβήτητη ικανότητά του να καλλιεργεί προσδοκίες στους συνεργάτες του ότι θα εξασφαλίσει την προσωπική τους ανέλιξη. Η ντυμένη με νεανικά χρώματα, αλλά επί της ουσίας παλαιοκομματική του τακτική, μπορεί μέχρι τώρα να φούσκωνε τα πανιά του, αλλά εφεξής πιθανόν να μετατραπεί σε πρόβλημα, αφού πολλοί πλέον θα προσκομίσουν τις υποσχέσεις που τους μοίρασε για να τις εξοφλήσουν με κομματικά αξιώματα!

Αλλά ακόμα κι αν καταφέρει και διαχειρισθεί επιτυχώς την εσωκομματική αυτή πίεση, ο πόλεμος για να ξαναγίνει το ΠΑΣΟΚ μεγάλο δεν κερδίζεται με τις μεθόδους που επιτυχώς χρησιμοποίησε ο Νίκος Ανδρουλάκης για να εκλεγεί πρόεδρος. Απαιτούνται άλλες, αμιγώς πολιτικές ικανότητες, τις οποίες μέχρι τώρα δεν έχει δείξει ότι διαθέτει. Ποιος άραγε θυμάται κάτι πολιτικό που να έχει πει ο Ανδρουλάκης;

Αν και εξ επαγγέλματος παρακολουθώ στενά τα τεκταινόμενα, δεν θυμάμαι. Κι όσους ρώτησα πήρα την ίδια απάντηση. Διαβάζοντας τις δημόσιες παρεμβάσεις του με την ελπίδα να διαψευσθώ, τις βρήκα “ξύλινες”, τετριμμένες, χωρίς την παραμικρή πολιτική καινοτομία. Και όποτε πήρε κάποια θέση σε επίμαχο ζήτημα, όπως για τη Συμφωνία των Πρεσπών και για το δικαίωμα βέτο στην ΕΕ, φρόντισε να τις “θάψει”. Μπορεί η επί της ουσίας πολιτική “αλαλία” του να τον διευκόλυνε να κερδίσει την προεδρία του ΚΙΝΑΛ, αλλά συνιστά καταδίκη για το κόμμα του. Προφανώς, θα έχει μία περίοδο χάριτος, αλλά η ώρα της κρίσης δεν θα αργήσει πολύ.

Οι δύο δρόμοι

Σήμερα, 47 χρόνια μετά την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ κι αφού έχει μεσολαβήσει μία δεκαετία ποιοτικής πολιτικής-εκλογικής υποβάθμισης, το σταυροδρόμι είναι σαφές: Ο ένας δρόμος είναι το ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ να εκμεταλλευθεί τη θετική δυναμική για να αρχίσει πορεία επανόδου σε πρωταγωνιστικό ρόλο, ως ο άλλος πόλος (απέναντι στη ΝΔ) του πολιτικού συστήματος. Εάν ο Νίκος Ανδρουλάκης δεν καταφέρει να βάλει το κόμμα του στον παραπάνω δρόμο, το ΚΙΝΑΛ είναι καταδικασμένο να σβήνει αργά-αργά μαζί με τις μεγάλες ηλικίες ψηφοφόρων που ενθυμούμενες τον Ανδρέα Παπανδρέου και τη δεκαετία του 1980 του παραμένουν εκλογικά πιστές.

Προς το παρόν, τον κεντροαριστερό χώρο “αρμέγουν” εκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ και η ΝΔ. Μπορεί το ΚΙΝΑΛ να είναι πολιτικά-εκλογικά ατροφικό, αλλά ως δυνάμει παράταξη έχει υπό όρους τη δυνατότητα να αναγεννηθεί. Είναι εύκολο να λέγεται και πολύ δύσκολο να γίνει. Αναγκαία –όχι και ικανή– συνθήκη είναι στο τιμόνι του ΠΑΣΟΚ να βρεθεί ένας ηγέτης, πλαισιωμένος από μία ομάδα που να έχει συνειδητοποιήσει το πρόβλημα σε όλες τις πτυχές του και να έχει χαράξει οδικό χάρτη για το μεγάλο άλμα. Αυτό το άλμα δεν γίνεται με οργανωτικούς όρους, ούτε με συμβιβασμούς και μοιράσματα κομματικής μικροεξουσίας στην κορυφή. Μπορεί να επιτευχθεί μόνο με ιδεολογικούς-πολιτικούς όρους.

Με άλλα λόγια, αναγκαία συνθήκη για να γίνει το ΠΑΣΟΚ ξανά μεγάλο είναι να προτείνει στην κοινωνία μία σφαιρική πολιτική επαγγελία για την Ελλάδα. Μόνο έτσι θα έχει την ελπίδα να ιονίσει τις κοινωνικές δυνάμεις που παραμένουν σ’ αυτό τον χώρο και να δημιουργήσει νέα πολιτική-εκλογική δυναμική. Η αποστολή είναι εξαιρετικά δύσκολη, αλλά όχι ακατόρθωτη. Ουσιαστικά χρειάζεται να γίνει κάτι ανάλογο που έκανε τη δεκαετία του 1970 ο Ανδρέας, σε άλλες συνθήκες και βεβαίως με νέο τρόπο και σύγχρονο πρόσημο.

Οι εγγενείς δομικές ανεπάρκειες και οι ιδεολογικές αγκυλώσεις του ΣΥΡΙΖΑ, τον καθιστούν ανίκανο –τουλάχιστον μέχρι τώρα– να αφομοιώσει ιδεολογικά, πολιτικά και εκλογικά τις εισροές από τη λεγόμενη Κεντροαριστερά και ο ίδιος να αναδειχθεί σε βασικό πολιτικό εκφραστή του μεγάλου αυτού χώρου. Ακριβώς γι’ αυτό, αλλά και επειδή η κυβέρνηση Μητσοτάκη φθείρεται, το ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ έχει μία ιστορική ευκαιρία. Το εάν θα την αδράξει και θα την αξιοποιήσει, θα εξαρτηθεί κατ’ αρχήν από το Νίκο Ανδρουλάκη.