Ο Κυριάκος στην Προεδρία – Θα μιμηθεί τον Κωνσταντίνο Καραμανλή;

Κάπου εδώ σταματούν οι ομοιότητες με την κίνηση Καραμανλή και αρχίζω να αναρωτιέμαι, μήπως – στην περίπτωση που ο Λυγερός επαληθευθεί – η σκέψη του Κυριάκου Μητσοτάκη δεν σταματήσει στο 1980, αλλά επεκταθεί στο 1985, δηλαδή στην απόφαση του Ανδρέα Παπανδρέου να μην προτείνει την επανεκλογή του Κωνσταντίνου Καραμανλή, αλλά την εκλογή του Χρήστου Σαρτζετάκη. Υπενθυμίζω ότι η αιτιολογία της μη επανεκλογής Καραμανλή ήταν η αναθεώρηση του Συντάγματος, το οποίο ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε χαρακτηρίσει “δικό του τέκνο”.

Αναρωτιέμαι, λοιπόν, θα ζήσουμε μια ολική επαναφορά, ένα αντίστροφο συνταγματικό de ja vu, με την προαναγγελθείσα αναθεώρηση να περιέχει την επαναφορά, και μάλιστα σε ενισχυμένη μορφή, των εξουσιών του Προέδρου της Δημοκρατίας, καθιστώντας το πολίτευμα οιονεί ημιπροεδρικό;

Ένας τέτοιος ελιγμός θα αλλάξει εντελώς το πολιτικό τοπίο και, κυριολεκτικώς, θα μηδενίσει τον πολιτικό χρόνο του Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποίος θα έχει μπροστά του ευρύ περιθώριο κινήσεων και πολιτικών επιλογών. Βεβαίως, για να επιτύχει το σχέδιο αυτό πρέπει είτε η συγκεκριμένη αναθεώρηση να λάβει 180 ψήφους από την παρούσα Βουλή ή να προκύψει, μετά τις επόμενες εκλογές, Βουλή με τέτοια πλειοψηφία επί του συγκεκριμένου θέματος.

Δεν πρόκειται για εύκολο εγχείρημα, αλλά ούτε και για αδύνατον. Η επίτευξη αυξημένης πλειοψηφίας επί θεσμικών ζητημάτων είναι αρκετά πιο εύκολη από ζητήματα επιμέρους πολιτικών και ο λόγος είναι απλός: Τα δεύτερα ενδιαφέρουν τον απλό πολίτη, αφορούν τα συμφέροντα των πολλών ή πολλά συμφέροντα, ενώ τα πρώτα είναι κατανοητά από λίγους, οι επιπτώσεις τους είναι μακροχρόνιες και, ως εκ τούτου, δύσκολα αντιληπτές από τους πολλούς.

Κίνηση υψηλής πολιτικής

Πέραν, όμως, της διαδικασίας του άρθρου 110 του Συντάγματος, υπάρχει και η δυνατότητα ευθείας προσφυγής στην λαϊκή βούληση με ένα δημοψήφισμα. Βεβαίως, δεν προβλέπεται δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του Συντάγματος, όμως ποιος θα αμφισβητήσει το αποτέλεσμα ενός δημοψηφίσματος που θα κηρυχθεί νομίμως και θα διεξαχθεί χωρίς παρεκτροπές; Ιστορικό προηγούμενο υπάρχει.

•  Στην Γαλλία, το 1958, ο Στρατηγός Ντε Γκωλλ παρέκαμψε την προβλεπόμενη διαδικασία και “επέβαλλε” το Σύνταγμα της Πέμπτης Δημοκρατίας.
• Στην χώρα μας, το 1974, με δημοψήφισμα επιλύθηκε το πολιτειακό άρα γιατί μια μείζον μεταβολή του συστήματος διακυβερνήσεως να μην περιβληθεί την ευθεία λαϊκή νομιμοποίηση;
• Το δημοψήφισμα του 2015 μπορεί να μην αφορούσε, ευθέως, συνταγματικό ζήτημα, αλλά σαφώς θα προέκυπτε τέτοιο αν η κυβέρνηση Τσίπρα δεν έκανε ελιγμό 180 μοιρών αφού η πολιτική της θα μας οδηγούσε εκτός Ευρωπαϊκής Ενώσεως.

Τέλος, εκτός των αμιγώς συνταγματικών ζητημάτων, μεγάλη -ίσως μεγαλύτερη- σημασία έχει η πολιτική απήχηση μια τέτοιας κινήσεως. Αναμφιβόλως, ο Μητσοτάκης έχει την ικανότητα να την “πουλήσει” ως οραματική προσπάθεια και να συσπειρώσει κοινά που δεν ταυτίζονται με το σύνολο των πολιτικών του. Προφανώς, δεν θα τον στηρίξουν όσοι έχουν αριστερές αντιλήψεις, αλλά θα βρει απήχηση σε όλο το υπόλοιπο πολιτικό φάσμα, συμπεριλαμβανομένου του εκσυγχρονιστικού, σημιτικού ή όπως αλλιώς ΠΑΣΟΚ.

Θα είναι πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατον, για τους πολιτικούς αρχηγούς – πλην Αριστεράς – να εξηγήσουν γιατί αντιτίθενται στην ενίσχυση των προεδρικών εξουσιών άρα και στην εξισορρόπηση του συστήματος “πρωθυπουργικής δικτατορίας”, στο οποίο εξέπεσε το πολίτευμα μετά την αναθεώρηση του 1986.

Συνεπώς, το ερώτημα δεν είναι αν γίνεται, αλλά αν ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει το κουράγιο και την πολιτική ευφυΐα να επιλέξει μια κίνηση υψηλής πολιτικής…