Ο κορονοϊός απομυθοποιεί τη κυβέρνηση Μητσοτάκη

Μετά την εκλογική νίκη της ΝΔ τον Ιούλιο του 2019, και αφού είχε προηγηθεί το τέλος του τρίτου μνημονίου τον Αύγουστο του 2018, δημιουργήθηκε (και επιβλήθηκε από τα εγχώρια ΜΜΕ) μία ψευδεπίγραφη εντύπωση επιστροφής στην κανονικότητα. Η ΝΔ άλλωστε είχε επιστρέψει στην εξουσία υποσχόμενη αναπτυξιακούς ρυθμούς του 4% ετησίως με όχημα την προσέλκυση ξένων επενδύσεων μέσω της βελτίωσης του γραφειοκρατικού πλέγματος και της φορολογικής ανταγωνιστικότητας.

Οι υποσχέσεις αυτές αγνοούσαν το διεθνές οικονομικό περιβάλλον: ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας, το Brexit και η σημαντική κάμψη των γερμανικών εξαγωγών έδειχναν πως η παγκόσμια οικονομία θα μπορούσε να οδηγηθεί σε ύφεση με το ξεκίνημα της δεκαετίας. Η ευάλωτη, εξαντλημένη ελληνική οικονομία θα ήταν το πρώτο θύμα μιας ύφεσης. Η ύφεση ήρθε τελικά με το ξέσπασμα της πανδημίας του κορονοϊού, χτυπώντας ανελέητα την Ευρώπη και την Ελλάδα. Προφανώς δεν ευθύνεται η κυβέρνηση για την εξάπλωση της πανδημίας ανά τον κόσμο.

Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, οι σχεδιασμοί της ανατράπηκαν πλήρως. Τον Οκτώβριο το ΔΝΤ αναθεώρησε επί τα χείρω την πρόβλεψη για την ύφεση του 2020 στο -9,5%, χωρίς μάλιστα να έχει ξεκινήσει το δεύτερο lockdown. Για το 2021, το Ταμείο προβλέπει ανάπτυξη μόλις 4,1%. Είναι σαφές πως η σπασμωδική διαχείριση του δεύτερου κύματος της πανδημίας θα επιβαρύνει επιπλέον τις όποιες προοπτικές ανάκαμψης. Οι υποσχέσεις για ανάπτυξη μέσω ενός επενδυτικού σοκ φαντάζουν πια πολύ μακρινές.

Η πανδημία και η πρωτοφανής ύφεση που φέρνει ενδέχεται να αναδιατάξουν τους εγχώριους πολιτικούς συσχετισμούς. Η παντοδυναμία Μητσοτάκη παρουσιάζει τις πρώτες σοβαρές ρωγμές, καθώς η τραγωδία των εκατοντάδων νεκρών τις τελευταίες ημέρες δεν μπορεί να ωραιοποιηθεί από τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ. Η αξιωματική αντιπολίτευση, ανεπαρκής και φοβισμένη έως τώρα, φαίνεται να ανεβάζει στροφές για τα θέματα του ΕΣΥ. Με φόντο την απαγόρευση συναθροίσεων στην επέτειο του Πολυτεχνείου υπήρξε μάλιστα μία πρώτη συνεννόηση μεταξύ των τριών αριστερών κοινοβουλευτικών κομμάτων, ενώ στο ΚΙΝΑΛ είναι ορατό το ενδεχόμενο διάσπασης.

Ιδεολογική ήττα Μητσοτάκη

Κυρίως όμως, η κυβέρνηση υπέστη μία σοβαρή ιδεολογική ήττα. Στη διάρκεια της ταραγμένης μνημονιακής εποχής, η συμμαχία φιλελεύθερων και σαμαρικών εντός της ΝΔ με τον σημιτικό εκσυγχρονισμό είχε βάλει στο στόχαστρό της το ΕΣΥ. Δεν έχει περάσει πολύ καιρός από τότε που υπουργοί περηφανεύονταν για τις απολύσεις νοσηλευτικού προσωπικού και δημοσιολογούντες (νυν βουλευτές) καλούσαν σε γκρέμισμα δημόσιων νοσοκομείων. Ο Μητσοτάκης ήρθε στην εξουσία με ατζέντα συρρίκνωσης του ΕΣΥ. Η ιδεοληπτική ρητορική κατά τoυ δημόσιου συστήματος υγείας, όμως, απονομιμοποιήθηκε πλήρως με την έλευση της πανδημίας, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας τάσσεται υπέρ της ενίσχυσής του.

Φαίνεται πως οι κρίσεις “καθαρίζουν” τον πολιτικό διάλογο στη χώρα από επικίνδυνες ιδεοληψίες. Όπως η αφελής και επιβλαβής ουτοπία των ανοικτών συνόρων κατέρρευσε οριστικά στον Έβρο τον περασμένο Μάρτιο, έτσι και η κρίση του Covid-19 επέφερε μέγιστο πλήγμα στην νεοφιλελεύθερη αντίληψη για την οργάνωση του κοινωνικού κράτους – μία αντίληψη, η οποία, μετά την συνθηκολόγηση του ΣΥΡΙΖΑ το 2015 και την απόλυτη επικοινωνιακή υπεροχή της ΝΔ, είχε αρχίσει να αποκτά σχεδόν ηγεμονικά χαρακτηριστικά στον δημόσιο διάλογο.

Ο κορονοϊός λοιπόν θα φέρει σημαντικές αναδιατάξεις. Με το πέρας της υγειονομικής κρίσης, ωστόσο, το πολιτικό σύστημα θα πρέπει να αντιμετωπίσει δύο ζητήματα υπαρξιακού χαρακτήρα. Το πρώτο είναι τα ελληνοτουρκικά. Το ζητούμενο εδώ είναι η αποτροπή του γεωπολιτικού ακρωτηριασμού της Ελλάδας. Το δεύτερο είναι το χρέος που συνεχίζει να αποτελεί θηλιά στον λαιμό της χώρας.

Απαιτείται αφ’ ενός συνετή διαχείριση των πόρων που θα εισρεύσουν από το Ταμείο Ανάκαμψης ώστε να βελτιωθεί η αναλογία χρέους-ΑΕΠ και αφ’ ετέρου μία εθνική γραμμή που θα στοχεύει σε ένα γενναίο κούρεμα εντός της δεκαετίας. Υπάρχουν πολλές και εύλογες αμφιβολίες για την ικανότητα του ελληνικού πολιτικού συστήματος να μπορέσει να αντιμετωπίσει τα δύο αυτά υπαρξιακά εθνικά ζητήματα. Δεν διαφαίνεται ένας πολιτικός συνασπισμός με κοινωνικό και πατριωτικό πρόσημο που θα μπορούσε με αξιώσεις να φέρει εις πέρας αυτήν την αποστολή. Τουλάχιστον η ήττα επικίνδυνων ιδεοληψιών αφήνει μία μικρή αχτίδα αισιοδοξίας…