Ο νεποτισμός σε Ελλάδα και Γερμανία – Μια θλιβερή αντίστιξη

Ένας από του ισχυρότερους γενικούς γραμματείς της γερμανικής πολιτικής σκηνής και συγκεκριμένα ο πανίσχυρος γενικός γραμματέας του υπουργείου Ενέργειας και Προστασίας του Περιβάλλοντος, Δρ. Πάτρικ Γκράιχεν, απομακρύνθηκε εχθές από τη θέση του, μετά από προσωπική απόφαση του “πράσινου” αρμόδιου υπουργού και αντικαγκελάριου, Ρόμπερτ Χάμπεκ. Ο λόγος; Ο γενικός γραμματέας ενεπλάκη σε δύο υποθέσεις αρμοδιότητας του, που αφορούσαν συγγενείς του. Τον έφαγε ο νεποτισμός. Τόσο απλά!

Συγκεκριμένα στην πρώτη υπόθεση, αυτή “των κουμπάρων”, πρότεινε ο ίδιος ως μέλος μιας τριμελούς επιτροπής του υπουργείου, τον κουμπάρο του, για μια θέση ως επικεφαλής του τομέα κλιματικής αλλαγής. Ο γενικός γραμματέας δεν είχε ενημερώσει για την εξ’ αγχιστείας συγγένεια του με τον υποψήφιο εκ των προτέρων. Στην δεύτερη περίπτωση, ενέκρινε την χρηματοδότηση περιβαλλοντικού project ενός οικολογικού σωματείου του Βερολίνου, στο οποίο μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου ήταν η αδερφή του.

Σε μια ώριμη ευρωπαϊκή δημοκρατία, όπως η γερμανική, είναι αδιανόητο για λόγους πολιτικής ηθικής, αλλά και για λόγους αποφυγής “conflict of interest” πράγμα που απαγορεύεται, να υπάρχει “διαπλοκή” μελών της κυβέρνησης με συγγενείς ή πρόσωπα του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος, σε ότι αφορά θέματα κυβερνητικής διαχείρισης. Μετά από την αποκάλυψη του θέματος, την πίεση των ενημερωτικών μέσων, αλλά και την έντονη αντίδραση της αντιπολίτευσης, η οποία άμεσα συνέστησε ειδική κοινοβουλευτική επιτροπή που “ανέκρινε” εξαντλητικά τον πρώην πανίσχυρο, εκδιωχθέντα πλέον γενικό γραμματέα, ο αρμόδιος υπουργός και αντικαγκελάριος δεν είχε άλλη επιλογή από το να εκδιώξει το δεξί του χέρι και σημαντικότερο συνεργάτη του. Τόσο ο διορισμός του κουμπάρου ανακλήθηκε, όσο και η εγκεκριμένη χρηματοδότηση επανεξετάζεται.

Η οικογενειοκρατία και ο νεποτισμός στην πολιτική σκηνή είναι στοιχεία που αποτελούν κόκκινες γραμμές για την γερμανική κοινωνία. Δεν είναι αποδεκτό να τοποθετούνται σε θέσεις ευθύνης, καθώς και να λαμβάνουν επιδοτήσεις, χρηματοδοτήσεις ή να υφίστανται άλλες μορφές συνέργειας με εταιρίες ή οργανισμούς με παρουσία προσώπων του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος των κυβερνώντων. Κάθε σχετική αποκάλυψη σχεδόν, έχει ως αποτέλεσμα την απομάκρυνση των εμπλεκομένων.

Η ελληνική πολιτική σκηνή

Αντιπαραβάλλοντας τα παραπάνω και σε αντίστιξη με την ελληνική πολιτική σκηνή, με θλίψη διαπιστώνει κανείς ότι η οικογενειοκρατία και ο νεποτισμός στην ελληνική πολιτική είναι εδώ και δεκαετίες συστατικό και σύμφυτο στοιχείο του πολιτικού μας συστήματος. Στην Ελλάδα οι συγγενείς των πολιτικών απολαμβάνουν μοναδικών προνομίων. Άλλοι επιβλέπουν υπηρεσίες εθνικής ασφαλείας, άλλοι είναι μέλη Διοικητικών Συμβουλίων ή ιδιοκτήτες εταιριών που λαμβάνουν αναθέσεις ή δημόσια έργα από το ελληνικό δημόσιο

Άλλοι στενοί συγγενείς διορίζονται υπουργοί ή ως γενικοί γραμματείς. Άλλοι διορίζονται ως ειδικοί σύμβουλοι ή μετακλητοί υπάλληλοι των συγγενών τους.  Άλλοι συνταξιδεύουν ως μέλη κυβερνητικών αποστολών με τους συγγενείς τους.  Άλλοι ιδρύουν ΜΚΟ και χρηματοδοτούνται αδρά από το κράτος. Ο κατάλογος είναι ατελείωτος. Κανείς δεν φαίνεται να ενοχλείται, αφού αποτελεί υπερκομματικό “θεσμό” εδώ και δεκαετίες. Το συχνό επιχείρημα όταν σπάνια (γιατί άραγε;) ασκείται σχετική κριτική στους κυβερνώντες, είναι ότι είναι μεν συγγενείς, αλλά είναι άξιοι, καταρτισμένοι και τους έχουν εμπιστοσύνη. Για τους δε πολιτικούς από “τζάκι” που εκλέγονται παραδοσιακά, το καταλυτικό επιχείρημα είναι ότι αυτοί εκλέγονται και ως εκ τούτου ο λαός εγκρίνει την συμπεριφορά τους . Η ψήφος του σοφού λαού, αποτελεί την κολυμβήθρα του Σιλωάμ.

Η οικογενειοκρατία είναι ένα κλασικό σύμπτωμα βαθιά υπανάπτυκτης δημοκρατίας. Ο έχων την εξουσία θεωρεί το κράτος ως λάφυρο και τους συγγενείς του ως μέλη της κυβερνητικής “αυλής”, απολαμβάνοντες ειδικών προνομίων. Η ιδιότητα του συγγενή αποτελεί καταλυτικό στοιχείο συνδιαλλαγής με το κράτος και τους θεσμούς, που θεωρητικά υπηρετεί ο μετέχων στη κυβέρνηση έτερος συγγενής.

Αντί η ιδιότητα του συγγενή να αποτελεί στοιχείο αποκλεισμού από την κρατική συνδιαλλαγή για λόγους ηθικής αρχής, αλλά και για λόγους χρήστης διακυβέρνησης, τουναντίον αποτελεί συχνά διαβατήριο και προαπαιτούμενο στοιχείο. Αντί να ισχύει το προφανές, ισχύει το αντίθετο!

Φαινόμενο ο ελληνικός νεποτισμός

Τα μέλη και το στενό περιβάλλον των πολιτικών οικογενειών αποτελούν στην Ελλάδα προέκταση της εξουσίας των συγγενών τους. Οι ψήφοι των πολιτικών οικογενειών “κληρονομούνται” στα επερχόμενα μέλη αυτής. Φαινόμενο, ίσως μοναδικό, στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη.

Ο νεποτισμός στην πολιτική σκηνή είναι κατά την άποψη του υπογράφοντα ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της ελληνικής δημοκρατίας, μαζί με τον άκρατο λαϊκισμό. Είναι εγγύηση αναξιοκρατίας στην επιλογή, τροχοπέδη στην ανέλιξη άξιων ανθρώπων από χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα της χώρας και αποτελεί στοιχείο βαθύτατου και κοινωνικού και πολιτικού αναχρονισμού. Είναι καιρός οι Έλληνες ψηφοφόροι να καταλάβουν, ότι εν ετει 2023 δεν νοείται να ψηφίζεις πολιτικά “ονόματα” και ετερόφωτους, αντί για αυτόφωτους και αυτοδημιούργητους ανθρώπους.

Δεν αξίζει στην Ελλάδα του 2023 να αποτελεί τιμάριο μια κάστας “πεφωτισμένων”. Το αντίθετο, η Ελλάδα ως κράτος θα εκτοξεύσει την δύναμη και θα επιταχύνει θεαματικά την πρόοδο της, όταν ακολουθήσει το παράδειγμα των προηγμένων δημοκρατικά χωρών. Όταν δηλαδή η συγγένεια και το να ανήκεις στο στενό περιβάλλον της εκάστοτε εξουσίας, θα αποτελεί απλά ένα πληροφοριακό και όχι ένα προνομιακό και απαραίτητο στοιχείο στην πολιτική ανέλιξη και στην οικονομική συνδιαλλαγή με το κράτος.

Με βάση την επικρατούσα κοινωνική κουλτούρα στην Ελλάδα κάτι τέτοιο φαντάζει απίθανο, αλλά ως γνωστόν η ελπίδα “πεθαίνει” πάντα τελευταία. Έως ότου “πεθάνει” και η ίδια ελπίδα αυτή, ας παραμείνουμε συγκρατημένα αισιόδοξοι.