Ο Όργουελ στην Ουκρανία – Τι δεν καταλαβαίνουν οι φιλελεύθεροι

«(Ο Χίτλερ) είναι η αποκάλυψη του τρομερότερου ανάμεσα στους “φοβερούς απλοποιητές” της Ιστορίας, του πιο συστηματικού, του πιο ιστορικού, του πιο φιλοσοφικού και ωστόσο του πιο σκληρού που γνώρισε η Ιστορία». Έτσι τελειώνει την “Εισαγωγή στη Νέα Τάξη του Αδόλφου Χίτλερ” ο οξφορδιανός ιστορικός H. R. Trevor Roper που περιλήφθηκε στη μεταπολεμική ελληνική έκδοση το “Αγώνα” (Εκδ. Δαρέμα – Σειρά Αντιφασιστική Βιβλιοθήκη) μαζί με μελέτες επιφανών ακαδημαϊκών και πολιτικών, όπως ο Τσώρτσιλ, ο Ηλίας Τσιριμώκος κ.ά. Εκεί ξεκαθαρίζεται ότι η απλούστευση της Ιστορίας οδηγεί στον ολοκληρωτισμό, δηλαδή στην βία, τον καταναγκασμό και στην φρίκη του πολέμου. Οδηγεί, όμως, και σε κλίμα που παραπέμπει στον Όργουελ.

Επισημαίνεται αυτό γιατί ζούμε σε συνθήκες “απλούστευσης της Ιστορίας” κι αυτό είναι τραγικά επικίνδυνο γιατί ξέρουμε πού οδηγεί. Και δεν αναφέρομαι εδώ στον πόλεμο προπαγάνδας μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, ούτε καν στον απλουστευτή της Ιστορίας και κορυφαίο εκπρόσωπο της ολοκληρωτικής σκέψης Βλαντιμίρ Πούτιν που διαπράττει εγκλήματα πολέμου σε επίπεδο γενοκτονίας, στο πλαίσιο ενός γεωπολιτικού και ιδεολογικού πραγματισμού, αλλά σε εμάς τους δυτικούς δημοκράτες.

Ήδη, με ένα πολύ ισορροπημένο άρθρο του ο Σταύρος Λυγερός έκανε λόγο για “πιστοποιητικό αντιρωσικών φρονημάτων”, ενώ πάμπολλοι αναλυτές και δημοσιολόγοι στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου από την εκκόλαψη ενός νέου κύματος μακαρθισμού, όπως άλλωστε και ο υπογράφων. Τελευταία, μάλιστα, αναφερθήκαμε στο δόγμα της “φιλελεύθερης ηγεμονίας”, όπως εξαντλητικά το έχει αναλύσει ο καθηγητής John Mearsheimer.

Κατασκευή νέου δόγματος

Το δόγμα αυτό έχει ως στόχο να μεταλλάξει τον κόσμο κατ’ εικόνα και ομοίωση με αυτή των ΗΠΑ, δηλαδή να επιβάλει τη φιλελεύθερη δημοκρατία, με παράλληλη ενσωμάτωση των χωρών στην διεθνή οικονομία και στην διεθνική τάξη πραγμάτων. Η φιλελεύθερη δημοκρατία περιορίζει την καταπάτηση των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων και διασφαλίζει την ειρήνη, αφού –κατά τους υποστηρικτές της– δεν υπάρχει λόγος να πολεμούν οι δημοκρατικές χώρες μεταξύ τους.

Βέβαια, το δόγμα του εκδημοκρατισμού απέτυχε σε πάρα πολλές περιπτώσεις με δραματικά αποτελέσματα, όπως στην Αφρική (Ρόμπερτ Κάπλαν “Η επερχόμενη αναρχία”), στη Λιβύη κ.α. Πρόκειται δηλαδή για μια καθωσπρέπει απλούστευση της Ιστορίας που καταργεί την ανθρωπολογία, την εθνολογία, την κοινωνιολογία, την Ιστορία (εξ ου και το νέο δόγμα για τη “σωστή πλευρά της Ιστορίας”), την κοινωνική ψυχολογία, την πολιτική επιστήμη, τη φιλοσοφία και καμιά δεκαριά ακόμα επιστήμες.

Από τον μεταπολεμικό μακαρθισμό που έχει στο ιστορικό του πέρα από τις διώξεις των “κόκκινων”, δικτατορίες, εμφυλίους, ωμές παρεμβάσεις στα πολιτικά χωρών, τις τελευταίες δεκαετίες του νεοφιλελευθερισμού περάσαμε στο “πολιτικά ορθό”, την “κορεκτίλα” στην καθομιλουμένη. Διαφαίνεται πως τώρα εισερχόμαστε σε μια πολύ σκληρή της μετεξέλιξη με τον στιγματισμό ακαδημαϊκών, αναλυτών, δημοσιογράφων, καλλιτεχνών που αντιδρούν στην απλούστευση της Ιστορίας και των γεγονότων και οι οποίοι  καταγγέλλονται σαν “μίσθαρνα όργανα” του Πούτιν, στιγματίζονται σαν “φιλορώσοι”, “κομμουνιστές”,  “ακροδεξιοί”, “ανεγκέφαλοι” και διάφορα άλλα.

Έτσι, η όποια αναφορά στην αμερικανική εισβολή στη μικροσκοπική Γρενάδα, στους βομβαρδισμούς και στον διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας, στην εισβολή στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ και στη Λιβύη, καθώς και η επέμβαση στη Συρία, καταγγέλλεται σαν ρωσική επιχειρηματολογία, όχι ως κριτική των πολιτών στην πολιτική των ΗΠΑ και της καλύτερης “αποικίας” τους, της Βρετανία ή του ΝΑΤΟ.

Το “1984” του Όργουελ

Τί κρύβεται πίσω από την κριτική κι αυτόν τον σκεπτικισμό; Μα τι άλλο, από την βούληση των πολλών και των μικρότερων για ισορροπία δυνάμεων. Οι μικροί που είναι οι πολλοί δεν θέλουν μονοκρατορίες. Θέλουν ένα πολυπολικό κόσμο, με γεωπολιτικές ισορροπίες και ειρήνη. Αυτό φάνηκε αμέσως μετά την πτώση της Σοβιετίας, όταν δηλαδή οι ΗΠΑ εμφανίστηκαν στο προσκήνιο ως παγκόσμια αυτοκρατορία και τον πρόεδρό της τον αποκαλούσαν πλανητάρχη. Τότε άρχισαν οι αντισυσπειρώσεις με διάφορες εμπορικο-οικονομικές συμφωνίες και σύντομα φτάσαμε στους BRICS κ.ο.κ.

Σε κάθε περίπτωση, η κριτική για το πώς φτάσαμε στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία δεν αφορά την αθλιότητα του αυταρχικού Πούτιν, αλλά την δυτική βουλιμία (Σ.Σ: για τους δύσπιστους, η έκθεση της Rand Coorporation τα λέει όλα) και τη μονομερή αντίληψή της για τις διεθνείς υποθέσεις, που έχουν οδηγήσει πάμπολλες φορές σε μακελειό με θύματα και πολλούς αμάχους.

Δεν είναι τυχαίο που οι Financial Times (Edward Luce) έγραψαν πως «η Δύση, για μία ακόμα φορά, συγχέει τη δική της ενότητα με μια παγκόσμια συναίνεση» και επεσήμαναν ότι στην ψηφοφορία στον ΟΗΕ για την καταδίκη της εισβολής τα 141 από τα 193 κράτη μέλη καταδίκασαν, αλλά τα 35 που απείχαν αντιστοιχούν περίπου στον μισό παγκόσμιο πληθυσμό. Μεταξύ αυτών είναι η Κίνα, η Ινδία, το Βιετνάμ, το Ιράκ και η Νότια Αφρική. Όμως αυτό, όχι μόνο δεν είναι κατανοητό από τους νεοφιλελεύθερους, οι οποίοι πάντα καταγγέλλουν ό,τι δεν ταυτίζεται με τις απόψεις τους.

Η όλη κατάσταση αρχίζει να θυμίζει το “1984” του Τζόρτζ Όργουελ και τον ΑγγΣος (το καθεστώς Αγγλικού Σοσιαλισμού του Μεγάλου Αδερφού) που μέσω του υπουργείου Αλήθειας εξέδιδε ετησίως ένα λεξικό με αφαίρεση εννοιών (π.χ. ο “μη πόλεμος” αντικαθιστούσε την λέξη “ειρήνη” που είναι δύο τελείως διαφορετικές καταστάσεις) και με την Αστυνομία Σκέψης κυνηγούσε τα εγκλήματα σκέψης. Η Δύση, οι ΗΠΑ και κυρίως η Ευρώπη οφείλουν να κάνουν ένα αξιόπιστο τεστ φιλελευθερισμού και ίσως και μια αξονική τομογραφία δημοκρατικότητας με σκοπό να ελέγξουν τη μετάλλαξη που έχει υποστεί η δημοκρατία, καθώς συναγελάζεται επί δεκαετίες με επικίνδυνες πρακτικές.