Ο Θουκυδίδης και το φιάσκο της συνάντησης Τραμπ-Ζελένσκι

Ο Ουκρανός πρόεδρος πήγε στις ΗΠΑ, για να υπογράψει την περιβόητη συμφωνία, να δώσει τα ορυκτά της χώρας του, με αντάλλαγμα να μην τον πουλήσουν στον Πούτιν. Στη συνέντευξη Τύπου τσακώθηκαν, με τον Τραμπ και τον Τζ. Ντ. Βανς να επιτίθενται σε έναν – υποτίθεται, σύμμαχο – με ύφος που ποτέ δεν θα τολμούσαν να χρησιμοποιήσουν με τον Πούτιν. Την ίδια ώρα, ο “σοβαρός”, λάβρος επικριτής της Ρωσίας και ορθολογιστής υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο είχε λουφάξει στη γωνία του καναπέ, σιωπηλός, χωρίς καμία αντίδραση.

Μετά το ναυάγιο, ο Ζελένσκι έφυγε από το Λευκό Οίκο, χωρίς να υπογραφεί καμία συμφωνία. Ορισμένοι σχολιαστές ανέφεραν ότι ο Ρούμπιο «εκτέθηκε» από τον Ζελένσκι. Προηγήθηκε μια συζήτηση μεταξύ Ζελένσκι και Ρούμπιο, κατά την οποία ο Ουκρανός πρόεδρος είπε στον υπουργό Εξωτερικών ότι, η συμφωνία ήταν έτοιμη. Ο Ρούμπιο, με τη σειρά του, μετέφερε στον Τραμπ ότι η συμφωνία ήταν θετική.

Όταν όμως ο Ζελένσκι εισήλθε στο Οβάλ Γραφείο, ακολούθησε μια έντονη φραστική αντιπαράθεση, η συνάντηση ναυάγησε, με αποτέλεσμα ο Ρούμπιο να αισθανθεί εκτεθειμένος και να θεωρήσει ότι “αδειάστηκε” από τον Ουκρανό πρόεδρο.

“Ειρήνη” μέσω της… ισχύος

Στο 5ο βιβλίο της “Ιστορίας του Πελοποννησιακού Πολέμου”, ο Θουκυδίδης καταγράφει τον περίφημο Διάλογο Μηλίων και Αθηναίων, έναν από τους πιο εμβληματικούς διαλόγους στην πολιτική φιλοσοφία και τον ρεαλισμό των διεθνών σχέσεων. Τι λέει ο διάλογος;

Οι Αθηναίοι, ως ισχυρή δύναμη, προσπαθούν να πείσουν τους Μηλίους, μια μικρή ουδέτερη πόλη, να υποταχθούν στην ηγεμονία τους. Οι Μήλιοι, αντίθετα, υπερασπίζονται το δικαίωμα της ανεξαρτησίας τους, επικαλούμενοι δικαιοσύνη, θεϊκή βοήθεια και συμμαχίες. Οι Αθηναίοι όμως απορρίπτουν κάθε ηθικό επιχείρημα και παρουσιάζουν μια ωμή ρεαλιστική άποψη της πολιτικής εξουσίας:

• Η ισχύς είναι ο καθοριστικός παράγοντας στις διεθνείς σχέσεις.
• Οι δυνατοί επιβάλλουν ό,τι τους επιτρέπει η δύναμή τους, και οι αδύναμοι αποδέχονται ό,τι τους επιβάλλει η αδυναμία τους.
• Η δικαιοσύνη είναι δευτερεύουσα όταν υπάρχει ανισορροπία ισχύος.
• Οι θεοί δεν θα βοηθήσουν τους αδύναμους, γιατί ακόμα και στις ανθρώπινες σχέσεις, αυτό που κυριαρχεί είναι ο νόμος του ισχυρού.
• Οι Σπαρτιάτες (Λακεδαιμόνιοι) δεν θα βοηθήσουν τους Μηλίους, γιατί δρουν με γνώμονα το συμφέρον τους.

Οι Μήλιοι αρνούνται να υποταχθούν. Οι Αθηναίοι τους πολιορκούν, καταλαμβάνουν τη Μήλο, σκοτώνουν όλους τους ενήλικες άνδρες και υποδουλώνουν τις γυναίκες και τα παιδιά.

Τι θέλει να πει ο Θουκυδίδης;

Ο Θουκυδίδης δεν παίρνει θέση, αλλά καταγράφει με ακρίβεια τον τρόπο σκέψης των ισχυρών και των αδυνάτων. Δείχνει τη σκληρή πραγματικότητα της διεθνούς πολιτικής, όπου η ισχύς συχνά υπερτερεί της ηθικής. Το μήνυμά του είναι διαχρονικό:

• Ο ρεαλισμός κυριαρχεί στην πολιτική. Οι ηγέτες δρουν με βάση το συμφέρον, όχι την ηθική.
• Η αδυναμία φέρνει καταστροφή. Οι αδύναμοι που δεν προσαρμόζονται στις συνθήκες κινδυνεύουν.
• Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Αυτή η λογική της ισχύος υπάρχει ακόμα και σήμερα στη γεωπολιτική.

Άρα, ο Θουκυδίδης δεν λέει απλά “μην αφήνεις τον εαυτό σου αδύναμο” με τη μορφή ηθικής νουθεσίας, αλλά παρουσιάζει έναν ψυχρό, αναλυτικό στοχασμό για το πώς λειτουργεί ο κόσμος της πολιτικής και του πολέμου.

Μετά τη συνάντηση Τραμπ-Ζελένσκι, είναι ξεκάθαρο πως, οι διεθνείς σχέσεις λειτουργούν πλέον απροκάλυπτα, με βάση το συμφέρον του ισχυρότερου, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη ηθικοί, ιδεολογικοί ή άλλοι παράγοντες. Για τις απώλειες των ανθρωπίνων ζωών, ούτε κουβέντα. Δυστυχώς.