Ο τόπος έχει ανάγκη ένα αναγεννημένο ΠΑΣΟΚ

Την πρώτη εβδομάδα του Δεκεμβρίου του 2015, λίγους μήνες μετά την άνοδο της Φώφης Γενημματά στη θέση της Προέδρου του ΠΑΣΟΚ και δυόμισι μήνες μετά τη νίκη του Αλέξη Τσίπρα στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2019 (με καθαρή τη στροφή του σε μια ακραία νεοφιλελεύθερη γραμμή στα πλαίσια του 3ου Μνημονίου, το οποίο σε σημαντικό βαθμό είχε ο ίδιος προκαλέσει), είχα απευθύνει προς τη Φώφη Γενημματά, ως πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, προσωπική, εμπιστευτική επιστολή, οκτώ σημείων.

Η επιστολή, που εν όψει των τότε νέων δεδομένων, πρότεινε ένα νέο πλαίσιο κίνησης και ανάπτυξης της πολιτικής του ΠΑΣΟΚ και του ίδιου του ΠΑΣΟΚ, ανοίγοντας κυριολεκτικά έναν νέο αναγεννητικό κύκλο ανάκαμψης και ελπίδας. Στο 3ο (από τα 8 σημεία) τόνιζα: «Η ιστορία και το βάθος του ΠΑΣΟΚ δεν είναι η πενταετία 2010-2014. Η ιστορία, το έργο, το βάθος και το μέλλον του ΠΑΣΟΚ δεν είναι η θητεία του Γεώργιου Παπανδρέου και του Ευάγγελου Βενιζέλου. Η αλήθεια αυτή, αλήθεια ιστορική, πραγματικότητα ζωντανή, αναγκαιότητα αδήριτη, πρέπει και οφείλει να λεχθεί καθαρά, δυνατά, υπεύθυνα. Το ΠΑΣΟΚ δεν ήταν και δεν θα γίνει, το κόμμα της Τρόικας και των νεοφιλελεύθερων εντολών».

Το ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να σηκώνει και να ”αιτιολογεί” το άγος και τις επιλογές ηγετικών του παραγόντων, σε σημείο δικού του εκμηδενισμού. Και, αποτελεί, πράγματι, ζήτημα συστηματικού, εσωκομματικού απολογισμού η απόδοση των καίριων ευθυνών στους ηγετικούς αυτούς παράγοντες που αποφάσισαν και άσκησαν τις πολιτικές της συγκεκριμένης περιόδου. Όμως, τώρα και σε κάθε περίπτωση, το ΠΑΣΟΚ δεν είναι η συνέχεια αυτής της περιόδου, δεν μπορεί να είναι η λογική προέκταση εκείνων των πολιτικών, η απολογητική τους και η διαδοχή-κληρονομιά αυτών των ηγεσιών.

Ακόμα, και εκείνη τη στιγμή, η οποία πλησιάζει, που η σύγκριση ανάμεσα στην εγκατεστημένη αποσάθρωση Τσίπρα και στην περίοδο Σαμαρά-Βενιζέλου, η δεύτερη θα φαντάζει ως περίοδος πολύ καλύτερη, η υιοθέτηση της σχετικής επιχειρηματολογίας και οι πανηγυρισμοί αναδρομικής δικαίωσης, δεν πρέπει να γίνουν συσκοτίζοντας τα πράγματα. Δεν πρέπει να οδηγήσουν στην αποδοχή και την επιβεβαίωση εκείνων των πολιτικών και εκείνου του δυναμικού που τις υποστήριξε και τις υλοποίησε.

Μια τέτοια αποδοχή, μια τέτοια δικαίωση –μόνιμη επιδίωξη των υπεύθυνων παραγόντων του ΠΑΣΟΚ εκείνης της περιόδου– θα αποτελέσει μετάλλαξή του δομικής (πολιτικής-ιδεολογικής) φύσεως, και παράδοση του στις δυνάμεις που δικαιωμένες θα έχουν λόγο και ρόλο ηγεμονικό και αδιαμφισβήτητο. Το ΠΑΣΟΚ, λοιπόν, οφείλει να προβεί ανοιχτά και υπεύθυνα στην άρνηση της άρνησής του. Δηλαδή, στην άρνηση του ΠΑΣΟΚ της πενταετίας που εμφανίζονταν σαν ΠΑΣΟΚ, αλλά στην ουσία του δεν ήταν.

Η ειλικρινής αυτή διαλεκτική υπέρβαση, για την ευρύτερη κοινωνική βάση, αποτελεί τη λυδία λίθο, το καίριο μήνυμα για το κλείσιμο ενός βαριά αρνητικού κεφαλαίου, ενός εξοντωτικού κύκλου, και το άνοιγμα ενός νέου, ανορθωτικού και ελπιδοφόρου. Αποτελεί το αναγκαίο άλμα, την αναγκαία συνθήκη για την επανασύνδεση του ΠΑΣΟΚ με τον προοδευτικό γονότυπο του και μπορεί να το επαναδρομολογήσει σε αυτόνομη πατριωτική, σοσιαλιστική και νικηφόρα τροχιά».

Σε συντηρητική γραμμή ο ΣΥΡΙΖΑ

Η θέση μου αυτή διατυπώνονταν σε συνθήκες διαμόρφωσης ενός πραγματικού πολιτικού κενού, στο μη συντηρητικό-προοδευτικό τμήμα του πολιτικού σκηνικού. Σχετίζονταν με την αναγκαιότητα κάλυψης αυτού του πραγματικού κενού από την ιστορικά αξιόπιστη, κατοχυρωμένη στη συνείδηση της κοινωνικής βάσης προοδευτική δύναμη, από το ΠΑΣΟΚ. Αρκεί το ΠΑΣΟΚ, που βαρύνονταν με την πενταετία 2009-2015 να αναλάμβανε αυτή τη γενναία, αλλά και τόσο ζωτική, αναγκαία και υπερβατική πρωτοβουλία, όπως περιγράφεται.

Αφού ο Αλέξης Τσίπρας και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ είχαν δρομολογήσει την εφαρμογή του σκληρότερου από τα Μνημόνια, με ορισμένους μάλιστα ασύλληπτους για την εθνική οικονομία όρους, όπως την ενυπόθηκη παράδοση επί 99 έτη του συνόλου σχεδόν της δημόσιας περιουσίας στους δανειστές (Υπερταμείο) και τα εξοντωτικά πλεονάσματα μέχρι το 2060.

Η πολιτική αυτή ήταν και είναι βέβαιο ότι ακύρωνε κάθε έννοια προοδευτικής ταυτότητας και αριστερής αναφοράς, δημιουργώντας ένα ασφυκτικό πλαίσιο για τον ΣΥΡΙΖΑ, συνταυτίζοντάς τον επί της ουσίας με μια σκληρή συντηρητική γραμμή. Ήταν, πλέον, φανερό –το βλέπουμε ήδη να συμβαίνει με την τωρινή κυβέρνηση της ΝΔ– ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα μπορούσε, πλέον, μετά τη δική του κυβερνητική πενταετία και τα πεπραγμένα του, να μιλήσει και να δράσει πειστικά, να αναπτύξει μια γνήσια εναλλακτική προοδευτική πρόταση.

Σε κάθε περίπτωση θα βρίσκονταν και βρίσκεται μπροστά στην αποστομωτική, καθηλωτική απάντηση από την πλευρά της ΝΔ: «Το πλαίσιο στο οποίο κινούμαστε, το έχετε συμφωνήσει και το έχετε υπογράψει εσείς, κύριοι του ΣΥΡΙΖΑ». Η θέση μας αυτή περιλάμβανε και το στοιχείο της κλιμάκωσης, ακολουθώντας και αναλύοντας τις εξελίξεις, σε συνέχεια προηγούμενης άποψής μας που κατατέθηκε στο 9ο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, στις 2 Μαρτίου 2013, για την μη συμμετοχή-απόσυρση από την κυβέρνηση Σαμαρά.

Η προτεινόμενη μεγάλη πρωτοβουλία επανίδρυσης ουσιαστικά του ΠΑΣΟΚ, δεν ελήφθη, ποτέ, μέχρι σήμερα. Η διαμορφωμένη ηγετική πραγματικότητα στο ΚΙΝΑΛ δείχνει ότι υπάρχουν φοβίες, ποικίλες εμπλοκές, αλλά κυρίως μια λογική συμβιβαστικής προσαρμογής στο καθεστώς μιας μικρομεσαίας κεντρώας δύναμης που αποτρέπουν μια ανάλογη υπερβατική, αναγεννητική πρωτοβουλία. Ωστόσο, ο πυρήνας, η κομβική αξία και σημασία αυτής της πρωτοβουλίας εξακολουθεί –μάλιστα πολύ περισσότερο από πριν– να είναι ιστορικά αναγκαία και επιτακτική.

ΚΙΝΑΛ ή ΠΑΣΟΚ;

Αποτυπώνει, μάλλον, την αλήθεια ότι κεκτημένο της ευρείας κοινωνικής συνείδησης είναι το γεγονός ότι το ΚΙΝΑΛ αποτέλεσε ένα συγκυριακό, ρηχό κατασκεύασμα, του οποίου μάλιστα κρίθηκε και η συνθετική αποστολή του (μετά την αποχώρηση όλων σχεδόν των υπαρκτών σχημάτων πλην ΠΑΣΟΚ), καθώς και η απογοητευτική δυναμική του. Τα εκλογικά ποσοστά του αποδείχτηκαν αρκετά χαμηλότερης επίδοσης από τα προσδοκώμενα.

Κανείς δεν μπορεί να αποδεχθεί ότι είναι σοβαρή η άποψη πως το ΠΑΣΟΚ, με την όποια συρρίκνωσή του, αποτελεί συνιστώσα του ΚΙΝΑΛ. Πως ο ρόλος που του απομένει είναι αυτός ενός μάλλον μουσειακού είδους. Η ευρύτερη συνείδηση έχει την αντίθετη άποψη: ότι μάλλον είναι ο κύκλος του ΚΙΝΑΛ που εξαντλήθηκε και ασφαλώς όχι του ΠΑΣΟΚ, για το οποίο ωστόσο αναζητάει μια νέα αρχή.

Η αρχική, πλατιά και ενθαρρυντική στήριξη του ΚΙΝΑΛ, το οποίο στην ιδρυτική προσέλευση των 220.000 πολιτών-μελών (Νοέμβριος 2017) δεν είχε ακόμα τίτλο-όνομα, πρέπει να ερμηνευθεί ως η υπαρκτή αναγεννητική διάθεση. Ως η ανορθωτική, επανασυσπειρωτική πράξη που αφορούσε το χώρο του ΠΑΣΟΚ και τις δυνάμεις του, όπως ειδικότερα έδειξαν και τα αποτελέσματα εκλογής πρόεδρου (μεταξύ των πλειοψηφησάντων: Φώφης Γεννηματά και Νίκου Ανδρουλάκη). Δυναμική ανόρθωσης και συσπείρωσης, η οποία με ευθύνη της σημερινής ηγεσίας διασκορπίσθηκε.

Η διοργάνωση ενός συνεδρίου με διορισμένους συνέδρους (Μάρτιος 2018), η κατάργηση εκλεγμένων οργάνων (Απρίλιος 2017), αργότερα η σταυροδοσία με 100% για τον απόλυτο έλεγχο του Πολιτικού Συμβουλίου, η αδυναμία επανασύνδεσης με δυναμικά κοινωνικά στρώματα, η εμμονή σε λογικές απολογητικής για μια πολιτική κοινωνικής αποσάθρωσης που χαρακτηρίζονταν “εθνικά σωτήρια” και τέλος η αποχώρηση για ιδιοτελείς σκοπούς των συνιδρυτών (Ποτάμι, ΔΗΜΑΡ), αποτέλεσαν κρίκους και σταθμούς ευθυνών μιας πορείας που σηματοδοτεί, πράγματι, έναν κύκλο που κλείνει.

Η εκκρεμότητα των δανείων

Τελευταία, ως επιθετική, μάλιστα, απάντηση σε όσους σωστά και λογικά θέτουν ζήτημα για την αυτονομία οργάνωσης, λειτουργίας και δράσης του ΠΑΣΟΚ, ακούγεται ότι τα μεγάλα οικονομικά χρέη του ΠΑΣΟΚ (ορισμένοι την ονομάζουν και “οικονομική χρεοκοπία”) μπορεί να εξυπηρετηθεί μέσω του ΚΙΝΑΛ. Επομένως το ΚΙΝΑΛ και μόνο αυτό μπορεί να κρατήσει …εν ζωή και το ΠΑΣΟΚ.

Τι να πρωτοθαυμάσει κανείς! Σ’ αυτό το επίπεδο, λοιπόν, μπορούμε να πούμε: ας αποδοθεί προς ενημέρωση των οργάνων και των μελών του ΠΑΣΟΚ το πόρισμα της επιτροπής Βενιζέλου για τα οικονομικά του ΠΑΣΟΚ και τα αίτια υπερβολικού χρέους. Και, σε τελική ανάλυση, ας κάνει και το ΠΑΣΟΚ χρήση των 120 δόσεων. Αυτή η εκφυλιστική συζήτηση δεν μπορεί να συνεχίζεται.

Δεν θα μιλήσω, τώρα εδώ, για το τι ήταν, τι προσέφερε, τι καθόρισε το ΠΑΣΟΚ, ούτε τι κατακτήθηκε, τι θεμελιώθηκε και τι δρομολογήθηκε με το ΠΑΣΟΚ. Ο απολογισμός αυτός όμως, είναι ανοιχτός. Εκκρεμεί. Πρέπει να πραγματοποιηθεί και να κατατεθεί ενώπιον του Λαού, της νέας Γενιάς και της Ιστορίας. Πρέπει, ταυτόχρονα, να αποτιμηθεί, αν μπορεί να αποτελέσει βάθρο, για μια νέα, μεγάλη (επαν)ιδρυτική πρωτοβουλία.

Θέτω το πρωτεύον ζήτημα: η διαδρομή του ΠΑΣΟΚ, το ίδιο το ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να κλείσει ασυζητητί, με πρόχειρες και συνοπτικές διαδικασίες, διαδικασίες ως επί το πλείστον παρασκηνίου, χωρίς σχετικές επ’ αυτού συλλογικές αποφάσεις. Υπάρχει ιστορικό χρέος και ευθύνη. Υπάρχει η ευθύνη της δημοκρατικής, πατριωτικής, κοινωνικής παράταξης, και η ευθύνη του μέλλοντος. Το τελευταίο αιρετό συλλογικό όργανο του ΠΑΣΟΚ, το Εθνικό Συμβούλιο, οφείλει να συνέλθει και να αποφασίσει δημοκρατικά για τον τρόπο που το καίριο αυτό ζήτημα, της οντότητας ΠΑΣΟΚ, θα αντιμετωπισθεί, θα συζητηθεί και θα λυθεί.

Ο διάλογος αυτός πρέπει να είναι ανοιχτός και ουσιώδης, να οργανωθεί και να συμπεριλάβει όλους όσοι από το 1974 μέχρι και σήμερα συμμετείχαν και καθόρισαν σε όλα τα επίπεδα τη φυσιογνωμία, την πορεία, τις επιλογές, τα αποτελέσματα, τις μεταπτώσεις του ΠΑΣΟΚ.
Θα προσκληθούν όλοι. Και ευθύνη, απόφαση του καθενός θα είναι η προσέλευση ή η μη προσέλευσή του, η συμμετοχή του ή η μη συμμετοχή του.

Επανίδρυση και προϋποθέσεις

Πάντως, τα όσα την περίοδο αυτή επιχειρούνται στο χώρο του άλλοτε κραταιού ΠΑΣΟΚ και του νεοπαγούς ΚΙΝΑΛ δεν έχουν ούτε κοινωνική αναφορά και απήχηση, ούτε πολιτικό οραματισμό και στόχευση, ούτε δυναμική και μέλλον. Ένας ακόμα εσωτερικός μικροκαυγάς μιας καμαρίλας, φθορά και απαξίωση. Κανένα ουσιαστικό πολιτικό και κοινωνικό διακύβευμα, κανένα ενδιαφέρον, τίποτα νέο και ελπιδοφόρο.

Οι κοντόθωροι σχεδιασμοί και η ιδιοτελής επιδίωξη εκκαθάρισης του έτσι και αλλιώς συρρικνωμένου και γερασμένου πεδίου δεν έχει σχέση με τις πραγματικές ανάγκες της πατρίδας, της κοινωνίας και του μέλλοντος τους. Η Ελλάδα, μετά την 10ετή μεγάλη πτώση και κρίση, βρίσκεται μπροστά σε μια νέα ιστορική περίοδο και τα αιτούμενά της είναι καθοριστικά για το μέλλον, την ταυτότητά της, τη συνοχή της, την ανόρθωσή της, την πορεία της.

Η συντηρητική ατζέντα και η ΝΔ δεν είναι η λύση. Ιδιαίτερα στις ιστορικές περιόδους, σαν αυτή που διανοίγεται μπροστά μας, των καίριων ζητημάτων και των καθοριστικών εξελίξεων, η συντηρητική παράταξη αποδεικνύονταν αναντίστοιχη των απαιτήσεων, χαμηλότερη των περιστάσεων, μοιραία. Ο ΣΥΡΙΖΑ, έχοντας απαξιώσει την Αριστερά, έχοντας θυσιάσει τα προτάγματά της στην γραμμή των επικυρίαρχων, έχοντας εκμηδενίσει τον πατριωτισμό και έχοντας αποδιαρθρώσει την κοινωνική συνοχή, με ό,τι κι αν πλαστογραφήσει και όσα κι αν μεταχειρισθεί, δεν πείθει. Τελικά, δεν αποτελεί λύση.

Με κάθε αντικειμενικότητα, και χωρίς καμία διάθεση σύγκρουσης, οφείλουμε να πούμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, λόγω των ποιοτικών, των ιδεολογικών, των πολιτικών, αλλά και των στελεχιακών στην πλειοψηφία του χαρακτηριστικών καθώς και της κυβερνητικής του θητείας, δεν μπόρεσε και δεν μπορεί να αποτελέσει τον κορμό, τον πραγματικό εκπρόσωπο, τον αληθινό εμπνευστή, τον οργανωτή αυτού του κοινωνικού, πατριωτικού, δημοκρατικού πλειοψηφικού χώρου.

Η ευκαιριακή κάλυψη αυτού του κενού από τον ΣΥΡΙΖΑ και την ηγεσία του, στις ιδιαίτερες, αντιφατικές συνθήκες της κρίσης, αλλά και της αυτοακύρωσης του ΠΑΣΟΚ από τις μνημονιακές ηγεσίες του, στην ουσία ξαναθέτει πιο επιτακτικά την ανάγκη για γνήσια και πραγματική –όχι ευκαιριακή και πλαστή– απάντηση για την κάλυψη αυτού του καθοριστικού κενού για την πατρίδα και τις εξελίξεις.

Το “νέο” ΠΑΣΟΚ

Η μεγάλη, μαχητική, επανιδρυτική πρωτοβουλία του ελληνικού σοσιαλιστικού κινήματος, στα πλαίσια του γονότυπου του ΠΑΣΟΚ, αποτελεί την πραγματική απάντηση και την ελπιδοφόρα λύση. Επισημαίνω ότι κι ο Αλέξης Τσίπρας με αυτό το κεντρικό ζήτημα-καθήκον καταγίνεται. Προσπαθεί να δημιουργήσει, να επανιδρύσει –όπως και όσο ο ίδιος το αντιλαμβάνεται– ένα “νέο ΠΑΣΟΚ”, με τη διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ.

Σφετερίζεται ό,τι μέχρι χθες απέρριπτε. Υποδύεται ρόλους, εκείνων που κατήγγειλε ότι με τα έργα τους τα 40 τελευταία χρόνια χρεοκόπησαν τη χώρα. Επιδιώκει να καταστεί ο κυρίαρχος και αδιαμφισβήτητος προοδευτικός πόλος, όταν χαρακτήριζε και χαρακτηρίζει τις πατριωτικές ευαισθησίες, εθνικιστικές, ακροδεξιές ακόμα και φασιστικές.

Αλήθεια, γιατί να του επιτρέψουμε να σπαταλήσει πολύτιμο χρόνο, δυναμικό, υλικό, πολιτικό κεφάλαιο, γνωρίζοντας το αδιέξοδο; Αντιλαμβάνονται στο ΚΙΝΑΛ την προσφορά που του κάνουν, την άνεση που του χαρίζουν, την (έμμεση) αναγνώριση που του παρέχουν όσο περιορίζονται στην μικροεξουσία τους και στους προδιαγεγραμμένους ρόλους τους; Η λύση, όμως, δεν περνάει από το ΣΥΡΙΖΑ και την οργανωτική του διεύρυνση.

Η κατεύθυνση είναι καθαρή: η Ελλάδα χρειάζεται ένα κίνημα στην ιστορική προέκταση, στη σύγχρονη ανανέωση και στην εκ βάθρων (επαν)ίδρυση του ΠΑΣΟΚ. Επανίδρυση μέσα από μια μεγάλη και εμπνευσμένη, πλατιά και ανυπόκριτη, γνήσια δημοκρατική, πατριωτικά ενωτική, ιδεολογικά πρωτοποριακή και κοινωνικά πλειοψηφική πρωτοβουλία πανελλήνιας εμβέλειας και δικτύωσης.

Τιμώντας πραγματικά κι όχι φαρισαϊκά και ψεύτικα την ιστορική διαδρομή του ευρύτατου ελληνικού προοδευτικού-σοσιαλιστικού χώρου, με πρώτον απ’ όλους, τον ιδρυτή του Κινήματος, τον Ανδρέα Παπανδρέου, τις αρχές και το πλαίσιο της στρατηγικής του. Ένας τέτοιος ορίζοντας είναι καημός και πόθος χιλιάδων Ελλήνων δημοκρατών. Μια τέτοια ζωτική, ανορθωτική πρωτοβουλία προοδευτικών στελεχών, που τιμούν την ιστορία και το όνομά τους, είναι τόσο αναγκαία και επιθυμητή από την πατριωτική και δημοκρατική κοινωνική βάση.