Ο τραμπισμός κλονίζει την ιδεολογική ηγεμονία των ελίτ στις ΗΠΑ

Σε Ελλάδα και Κύπρο προσδίδεται έμφαση, και σωστά μέχρι ένα σημείο, στους μαιάνδρους των ευρωπαϊκών διεργασιών. Σε ό,τι αφορά στα Διατλαντικά και στα Μεσογειακά, καλύπτονται επαρκώς στο στρατιωτικό και διπλωματικό πεδίο, όχι όμως στο κοινωνικό και πολιτιστικό. Από την αδράνεια αυτή επάγεται η έλλειψη κατανόησης των διεργασιών και της κονίστρας των στρατηγικών αγώνων που διαγράφονται ανάγλυφοι. Τα Μεσογειακά θα τα αναλύσουμε όταν πρέπει, παρέλκει εδώ η περαιτέρω αναφορά.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης γνωρίζει τις ΗΠΑ, αλλά έχει αγαπήσει μία χώρα και ένα καθεστώς που βρίσκονται στη λοίσθια ζωή τους. Όταν πήγε να σπουδάσει εκεί, αντάμωσε το βασίλειο του ρεηγκανισμού στον κολοφώνα του, τη γη του Γκόρντον Γκέκo και του Άλεξ Κίτον. Ο κλιντονισμός που αποτέλεσε τη διάδοχη κατάσταση υπήρξε απλώς μία κίβδηλα φιλελεύθερη μετάλλαξη του ρεηγκανικού habitus, με αρκετή σάλτσα δικαιωματισμού.

Στο χώρο των επαγγελματιών της πολιτικής επικοινωνίας και στρατηγικής, ο Μπιλ Κλίντον έχει στοιχειώσει μια ολόκληρη γενιά. Είμαστε βέβαιοι ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ευφυής πολιτικός, δεν κατέχεται από ψευδαισθήσεις μετενσάρκωσης, όμως ένιοι πρωθυπουργικοί σύμβουλοι σερβίρουν συνταγές Τζωρτζ Στεφανόπουλου και Ντικ Μόρις που θυμίζουν δεκαετία του 1990.

Η συγκαιριανή αμερικανική κοινωνία λειτουργεί με όρους εξουσίας και συμπεριφοράς οι οποίοι παγιώθηκαν πολύ πρόσφατα, μόλις τη δεκαετία του 1960. Οι σημερινές διαμάχες για την πράξη και το εύρος της woke κουλτούρας αντλούν την έμπνευση και νομιμοποίησή τους από το περιλάλητο Civil Rights Movement, το οποίο συνιστά τον ιδρυτικό μύθο του φιλελεύθερου αμερικανικού συστήματος εξουσίας.

Κάτοπτρα στο καλειδοσκόπιο αυτού του συστήματος αποτελούν διάφοροι θεσμοί, από το Χόλιγουντ έως το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και από το ίδρυμα Φορντ έως τη CIA. Με αυτό το σύστημα βασικά συναλλασσόμαστε ως Ελλάδα και Κύπρος, προσπαθώντας να αποσπάσουμε ό,τι μπορούμε προς υπεράσπιση των εθνικών μας δικαίων, σε μία γεωστρατηγικά δεσπόζουσας σημασίας περιοχή όπως η Ανατολική Μεσόγειος, που αποτελεί την κοιτίδα του πολιτισμού μας.

Το σύστημα όμως αυτό δηλονότι αμφισβητείται από τους μη προνομιούχους, για πρώτη φορά τόσο απειλητικά από τη στιγμή της γένεσης και καθιέρωσής του στα σημαδιακά σίξτις. Τι συμβαίνει; Πολύ απλά, το αρμολόγημα του Δημοκρατικού Κόμματος, της Wall Street, ορισμένων εθνοτικών, θρησκευτικών και φυλετικών λόμπι, του Χόλιγουντ και (κυρίως) της ομοσπονδιακής γραφειοκρατίας απέτυχε να δαμάσει την πλειοψηφία των Αμερικανών. Όσοι ήταν διάκριοι υπό το ζυγό των πεντακοσιομεδίμνων του λίμπεραλ κατεστημένου, εξεγείρονται πλέον ανοιχτά, και στο πρόσωπο του Τραμπ (πιστεύουν πως) βρήκαν τον εκλεκτό τους.

Οι αιτίες των κλυδωνισμών

Τι οδήγησε τα ίδια τα θεμέλια του συγκαιριανού αμερικανικού συστήματος εξουσίας να σείονται, καθιστώντας ακροσφαλή την αναπαραγωγή του; Τέσσερεις παράγοντες, οργανικά αλληλένδετοι, που έχουν τις ρίζες τους στη δεκαετία του 1970, λίγο μετά δηλαδή από την εγκαθίδρυση της υφιστάμενης δομής εξουσίας στις ΗΠΑ. Οι παράγοντες αυτοί δεν είναι παροδικοί, τουναντίον συνιστούν εκφραστές δομικών ιστορικών τάσεων και μετασχηματισμών.

Σοβαρότερος εξ αυτών η οικονομική παρακμή που ξεκίνησε με τον στασιμοπληθωρισμό του 1970 και θέριεψε με την παγκοσμιοποίηση, της οποίας τα συμπαρομαρτούντα υπήρξαν η υποτονική αύξηση των μισθών, η κραυγαλέα ανισότητα και ο θάνατος του αμερικανικού ονείρου της κοινωνικής κινητικότητας. Δεύτερος παράγοντας η αντίληψη πως οι ανωτέρω οικονομικές δυσχέρειες προκλήθηκαν από την ανεξέλεγκτη μετανάστευση.

Οι Τραμπιστές, ευφυώς, έχουν προσδώσει αιτιώδη δεσμό κοινού συμφέροντος μεταξύ της ιθύνουσας σφαίρας των δισεκατομμυριούχων, της ηγεσίας του Δημοκρατικού Κόμματος και του πλήθος των νέων μεταναστών, οι οποίοι συνιστούν χρυσωρυχείο φθηνών εργατικών χεριών και συγχρόνως υιοθετούνται από τους Δημοκρατικούς ως μόθακες. Αυτού του πολυπλόκαμου εργαλείου παραγωγής φθηνής εργασίας αποτελεί παραπληρωματικό στοιχείο, κατά τους Τραμπιστές πάντα, η βιομηχανία DEI (Diversity, Equity, & Inclusion).

Ο τρίτος παράγοντας είναι ιδιοσυγκρασιακά αμερικανικός και αφορά στην πλήρη έλλειψη νομιμοποίησης της ομοσπονδιακής γραφειοκρατίας στην πολιτική βάση των Ρεπουμπλικάνων, τοσούτω μάλλον των Τραμπιστών. Αποτελεί στέρεη πεποίθησή τους πως οδηγούνται στα δεσμά της ειλωτίας τα οποία χαλκεύονται στην Ουάσινγκτον. Η κεντρική κυβέρνηση και οι αρμοί της, όθεν, αντιμετωπίζονται ως κατοχική δύναμη. Όπως εξηγήσαμε ανωτέρω, η θεμελίωση του υφιστάμενου συστήματος υπήρξε αποτέλεσμα των συσχετισμών που διαμορφώθηκαν από το Civil Rights Movement. Αλλά σε πολλές Πολιτείες δεν πρόκειται ποτέ να αποδεχθούν ως τετελεσμένα γεγονότα όσα θεωρούν ως συνωμοσία σε βάρος της πλειοψηφίας των λευκών Χριστιανών Αμερικανών.

Τέταρτο παράγοντα, πασίδηλο πλέον urbi et orbi, αποτελεί η κρίση αντιπροσώπευσης και νομιμοποίησης του αμερικανικού πολιτικού συστήματος και, επέκεινα, της πολιτειακής αρχιτεκτονικής. Η νομοθετική παράλυση, η προδήλως αλυσιτελής λειτουργία θεσμών, οι αντιδημοκρατικές εκτροπές εκατέρωθεν, η προκλητική εργαλειοποίηση του δικαστικού συστήματος για το κυνήγι πολιτικών αντιπάλων και η ασταμάτητη και επικίνδυνη δράση αυτονομημένων στεγανών, ιδίως στο πλέγμα των υπηρεσιών εθνικής ασφαλείας, καταδεικνύουν πως οι ΗΠΑ βρίσκονται στο όριο των καιρών.

Διαχείριση της παρακμής των ΗΠΑ… 

Πόσο έχουν αλλάξει οι εποχές! Ο υποτίθεται δικαιοκρατικός λίμπεραλ γαλαξίας για τους μισούς Αμερικανούς είναι πλέον ψευδεπίγραφος, εργαλείο καθυπόταξης και βιασμού της ζωής τους. Το κοινωνικό συμβόλαιο δεν υφίσταται.

Τι θα ακολουθήσει; Για να το θέσουμε απλά, μία διαχείριση της παρακμής. Οι ΗΠΑ θα βιώσουν αυτό που έζησε η τέως Βρετανική Αυτοκρατορία κατά τις τρεις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες. Μεγάλη προσοχή λοιπόν. Με χαρά να διεκδικούμε και να υποδεχόμαστε ως Έλληνες αμερικανικά όπλα, κεφάλαια και τεχνολογία. Αλλά να έχουμε και τα μάτια ανοιχτά στα αναδυόμενα συστήματα ισχύος. Η μισή Κύπρος είναι σήμερα υπό κατοχή επειδή δεν εκτιμήσαμε σωστά τις διεργασίες και τα ισοζύγια της βρετανικής ισχύος κατά τις συσπάσεις και τους αναβαθμούς της παρακμής. Το ίδιο λάθος για δεύτερη φορά το απαγορεύει όχι μόνο η Ιστορία μας, αλλά και η αμείλικτη πραγματικότητα της γειτονιάς μας.