Ο Τσίπρας δεν έκανε τη διαφορά στη Θεσσαλονίκη

Παραδοσιακά, τα εγκαίνια της ΔΕΘ (Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης) είχαν ιδιαίτερο πολιτικό ενδιαφέρον, επειδή ο εκάστοτε πρωθυπουργός ανακοίνωνε εκεί την οικονομική πολιτική για το επόμενο έτος. Και βεβαίως απαντούσε στις εφ’ όλης της ύλης ερωτήσεις των δημοσιογράφων. Σταδιακά, η ανακοίνωση της οικονομικής πολιτικής διολίσθηση σε ανακοίνωση παροχών, ιδιαιτέρως εάν η επόμενη χρονιά ήταν χρονιά εκλογών.

Ήταν η εποχή που οι ελληνικές κυβερνήσεις μπορούσαν και να λαμβάνουν αποφάσεις και να προσφέρουν “δώρα” στους ψηφοφόρους. Στα χρόνια των Μνημονίων δεν υπήρχε ούτε η μία. ούτε η άλλη δυνατότητα. Το ίδιο ισχύει και για φέτος, παρότι η Ελλάδα επισήμως είναι εκτός Μνημονίων. Δεν είναι μόνο οι βαρύτατες δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί για τη μεταμνημονιακή περίοδο. Είναι και η άτυπη ομηρία.

Είναι ενδεικτικό ότι μέχρι τις παραμονές της μετάβασης του Τσίπρα στη Θεσσαλονίκη κυβερνητικές πηγές διοχέτευαν πληροφορίες ότι ο πρωθυπουργός θα ανακοινώσει την κατάργηση της δέσμευσης για τη μείωση των συντάξεων, όπως, επίσης, ότι θα προχωρήσει σε τολμηρές κινήσεις ενίσχυσης των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων κι όχι μόνο. Ήταν ακριβώς αυτές οι διαρροές που προκάλεσαν ανησυχία στο ευρωιερατείο ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, υπό το βάρος του εκλογικού άγχους, προσανατολίζεται στο να κινηθεί έξω από τη μνημονιακή κοίτη.

Έτσι, στο προηγούμενο Eurogroup, παρότι η Ελλάδα απουσίαζε από την ημερήσια διάταξη, ο Τσακαλώτος δέχθηκε αυστηρές συστάσεις με φόβητρο τις αγορές. Αυτός ήταν ο λόγος που στο Μαξίμου, ακόμα και εάν είχαν τέτοιες προθέσεις -όπως είχε φανεί και με δηλώσεις του Δραγασάκη- ανέκρουσαν πρύμναν. Αν και έχει εξασφαλισμένη την υποστήριξη της Κομισιόν, ο Τσίπρας απέφυγε να μιλήσει για κατάργηση της μείωσης των συντάξεων, αλλά και να υπερβεί τα όρια που είχαν χαράξει οι δανειστές όσον αφορά τις παροχές και την κατάργηση μνημονιακών νόμων.

Έλειπε το στίγμα της καινοτομίας

Το αποτέλεσμα ήταν η μακρόσυρτη ομιλία του να είναι περισσότερο ένας απολογισμός του κυβερνητικού έργου, με τη  μορφή σχεδόν καταλόγου, και μία παράθεση των προθέσεων για το μέλλον. Απουσίαζε ένα επεξεργασμένο σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης, με την έννοια των βασικών επιλογών για την κατεύθυνση που θα πάρει τα επόμενα χρόνια η ελληνική οικονομία. Όσον αφορά δε την οικονομική πολιτική για το επόμενο έτος, αυτή ήταν ήδη οριοθετημένη από τις μεταμνημονιακές δεσμεύσεις.

Είναι παράδοση οι πρωθυπουργοί να δίνουν μεγάλη σημασία στην εμφάνισή τους στα εγκαίνια της ΔΕΘ, επειδή θεωρούν ότι αποτελεί πολιτική τομή. Όπως, όμως, έχει αποδείξει η πείρα, η πρωθυπουργική ομιλία στα εγκαίνια και η συνέντευξη Τύπου την επομένη ποτέ δεν άλλαξαν την πορεία των πολιτικών πραγμάτων. Μπορεί να την επιτάχυναν, ή κάπως να την επιβράδυναν, αλλά ποτέ δεν την ανέτρεψαν. Η τωρινή εμφάνιση του Τσίπρα δεν αποτελεί εξαίρεση παρά τις επενδεδυμένες προσδοκίες. Με αυτή την έννοια, η όλη φιλολογία για την παρέμβαση, η οποία θα σημάνει την αντιστροφή του κλίματος, παραπέμπει περισσότερο σε ευσεβείς πόθους παρά στην πραγματικότητα.

Παρόλα αυτά, ο πρωθυπουργός θα μπορούσε και σ’ αυτό το μάλλον ασφυκτικό πλαίσιο να δώσει ένα στίγμα καινοτομίας. Εάν είχε προηγηθεί η αναγκαία προεργασία θα μπορούσε να εξαγγείλει αλλαγές, οι οποίες στο μέτρο του δυνατού θα απελευθέρωναν παραγωγικές δυνάμεις και θα διευκόλυναν την αξιοποίηση λιμναζουσών αναπτυξιακών δυνατοτήτων. Αντ’ αυτού, όπως άλλωστε συμβαίνει με το σύνολο του πολιτικού συστήματος, κυριάρχησαν τα γνωστά στερεότυπα και οι γενικόλογες εξαγγελίες προθέσεων, οι οποίες παραδοσιακά έχουν αποδειχθεί χωρίς αντίκρισμα.

Τα όσα είπε ο Τσίπρας, άλλωστε, κρίνονται αναπόφευκτα και από το απόθεμα αξιοπιστίας που διαθέτει ο ίδιος και συνολικά η κυβέρνησή του. Εκ των πραγμάτων τα τρία προηγούμενα χρόνια ορίζουν το μέτρο, με το οποίο οι παραγωγικές τάξεις και συνολικά η κοινωνία εισπράττει τις πρωθυπουργικές εξαγγελίες. Το γεγονός, μάλιστα, ότι το 2019 είναι εκλογική χρονιά αναπόφευκτα ενισχύει την επιφύλαξη αν όχι την καχυποψία. Συμπερασματικά, τα όσα είπε ο Τσίπρας στη Θεσσαλονίκη φωτίζονται από τα όσα η κυβέρνησή του έκανε τα προηγούμενα χρόνια.