Οι άνεμοι που φούσκωσαν τα πανιά της Χρυσής Αυγής

Όπως είναι γνωστό, η Χρυσή Αυγή βγήκε από το πολιτικό περιθώριο, όταν το ψηφοδέλτιό της στον δήμο Αθηναίων στις εκλογές του 2010 απέσπασε 5,3% και εξέλεξε τον αρχηγό της Νίκο Μιχαλολιάκο δημοτικό σύμβουλο. Δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Ήταν το αποτέλεσμα δύο κυρίων παραγόντων: αφενός της έλλειψης συγκροτημένης και αποτελεσματικής μεταναστευτικής πολιτικής, αφετέρου της οικονομικής κρίσης και των Μνημονίων που άρχισαν να πλήττουν τη μικρομεσαία θάλασσα.

Όπως ήταν εξαρχής ορατό διά γυμνού οφθαλμού, οι αντιρατσιστικές κορόνες το μόνο που είχαν καταφέρει ήταν να τροφοδοτήσουν πολιτικά τη νεοναζιστική Ακροδεξιά. Οι κάτοικοι του Αγίου Παντελεήμονα και όμορων περιοχών, που σ’ εκείνες τις εκλογές είχαν δώσει στη Χρυσή Αυγή ποσοστά γύρω στο 20%, δεν είχαν προσβληθεί από κάποιον μυστηριώδη ιό. Δεν είχαν ξαφνικά μετατραπεί σε φασίστες.

Λαϊκά στρώματα είναι, που μέχρι τότε ψήφιζαν ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και Αριστερά. Αναφέραμε επιγραμματικά τις δύο αιτίες της εκλογικής στροφής τους. Αναφορικά με την παράνομη μετανάστευση, είχαν βαρεθεί να απευθύνουν δραματικές εκκλήσεις στον δήμο, στην κυβέρνηση και στα κόμματα χωρίς να βρίσκουν ανταπόκριση. Όταν η Πολιτεία και οι κατεστημένες πολιτικές δυνάμεις περισσότερο ή λιγότερο αντιμετώπιζαν τις απελπισμένες-αγανακτισμένες διαμαρτυρίες των κατοίκων σαν εκδηλώσεις ρατσισμού, η Χρυσή Αυγή έσπευδε να καλύψει το κενό, βάζοντας τη δική της νεοναζιστική σφραγίδα.

Αντί η εκλογική ανάδυση της Χρυσής Αυγής να ανησυχήσει και να κινητοποιήσει τον επελαύνοντα τότε ΣΥΡΙΖΑ (και την ευρύτερη Αριστερά), του είχε δώσει το ψυχολογικό πρόσχημα να γυρίσει την πλάτη στο πρόβλημα. Οι ποικίλοι “αντιρατσιστές” που με πολιτικά αυτιστικό τρόπο αντιμετώπιζαν τις διαμαρτυρίες των κατοίκων σαν εκδηλώσεις ρατσισμού έριχναν νερό στον μύλο της νεοναζιστικής Ακροδεξιάς.

Η Χρυσή Αυγή εκμεταλλεύθηκε την οργή των κατοίκων για να προωθήσει την ατζέντα της. Μέλη και οπαδοί της επιδόθηκαν σ’ ένα τυφλό κυνήγι μεταναστών. Ξυλοκοπούσαν όποιον έβρισκαν μπροστά τους, αυτοπροβαλλόμενοι σαν φύλακες των φοβισμένων κατοίκων! Όπως αποδείχθηκε και στις εκλογές του 2012, η επίδοση της Χρυσής Αυγής στον δήμο Αθηναίων δεν ήταν πυροτέχνημα. Όσοι αφελώς πίστευαν ότι με τις καταγγελίες περί «ναζιστών», «ταγμάτων εφόδου» κτλ. θα αναχαίτιζαν το τότε λαϊκό ρεύμα υπέρ της Χρυσής Αυγής αποδείχθηκε ότι έκαναν λάθος.

Καταλυτική οικονομική κρίση

Προφανώς, καθοριστικό ρόλο για τη μετατροπή μιας περιθωριακής νεοναζιστικής οργάνωσης στο τρίτο σε δύναμη κόμμα της Ελλάδας έπαιξε και η καταλυτική οικονομική κρίση. Το μεταναστευτικό της έδωσε την πρώτη πολιτική-εκλογική ώθηση, αλλά για την περαιτέρω εκλογική εκτόξευσή της εξίσου καθοριστικός παράγοντας ήταν τα Μνημόνια, τα οποία απονομιμοποίησαν το πολιτικό σύστημα και συρρίκνωσαν την εκλογική εμβέλεια των παραδοσιακών κομμάτων εξουσίας.

Η εξέλιξη εκείνη φούσκωσε τα εκλογικά πανιά του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και τροφοδότησε τη δυναμική της Χρυσής Αυγής, η οποία αυτοπροβαλλόταν σαν κατεξοχήν αντισυστημικό κόμμα, σαν το κόμμα που κινείτο στον αντίποδα του αριστερόστροφου ιδεολογικού κλίματος της μεταπολιτευτικής περιόδου, σαν το κόμμα που δεν είχε ούτε έμμεση ανάμειξη στις πολιτικές αποφάσεις. Η βίαιη ρητορική και πρακτική της έβρισκαν απήχηση σε μικρομεσαία στρώματα που βίωναν την οικονομική-κοινωνική κρίση με δραματικό τρόπο, σαν ανώμαλη προσγείωση. Πολλοί θεωρούσαν ότι η ψήφος στο κόμμα του Μιχαλολιάκου ήταν τρόπος να εκδικηθούν το κατεστημένο πολιτικό σύστημα.

Ας σημειωθεί ότι κάθε κοινωνία που περιέρχεται σε κρίση έχει την τάση να πιαστεί από τις σταθερές της ύπαρξής της, κυρίως από την εθνική ταυτότητα. Σε αντίθεση με τις κατεστημένες δυνάμεις, που την θεωρούσαν περίπου ντεμοντέ, η Χρυσή Αυγή είχε κάνει σημαία της μια νεοναζιστική εκδοχή της εθνικής ταυτότητας. Με αυτή τη σημαία προσέλκυε όχι μόνο κατεστραμμένους και υπό καταστροφή μικρομεσαίους, αλλά και οργισμένους νέους. Νέους οι οποίοι αντιλαμβάνονταν τον ακραίο εθνικισμό σαν ιδεολογικό στήριγμα, την ένταξή τους στον παραστρατιωτικό τρόπο οργάνωσης σαν δύναμη και τον αντισυστημικό χαρακτήρα σαν επαναστατική πράξη!

Η αυστηρή ιεραρχία και η τυφλή πειθαρχία διαλύουν το Εγώ σε μια συλλογικότητα, η οποία αυτοπροβαλλόταν σαν το πολιτικό όχημα για την πραγματοποίηση μιας ιστορικής αποστολής. Η στράτευσή τους, λοιπόν, δεν ήταν απλώς μόνο μια μορφή κοινωνικοποίησης. Τη θεωρούσαν και έναν τρόπο για να συμμετάσχουν σε μια συλλογικότητα. Για νεαρούς από λαϊκά στρώματα που βίωναν την κρίση στο οικογενειακό τους περιβάλλον σαν ταπείνωση, η στράτευση σ’ ένα κόμμα που αποθέωνε και ενσάρκωνε την απτή δύναμη, φάνταζε σαν μία διέξοδος, ίσως και σαν ευκαιρία εκδίκησης.

Όσοι προσανατολίστηκαν οργανωτικά, αλλά και εκλογικά προς τη Χρυσή Αυγή, θεωρούσαν ότι η δημοκρατία (την ταύτιζαν με το πολιτικό σύστημα) είχε προδώσει την κοινωνία και γι’ αυτό της είχαν στρέψει την πλάτη. Από τότε, το αποτελεσματικότερο ιδεολογικό-πολιτικό αντίδοτο στη Χρυσή Αυγή ήταν το αξιόπιστο κι αποτελεσματικό Κράτος Δικαίου. Αντί, λοιπόν, οι λούμπεν τραμπούκοι να αντιμετωπίσουν εξαρχής και για κάθε βίαιη πράξη τους τον πέλεκυ της Δικαιοσύνης, η Πολιτεία επέδειξε απαράδεκτη ανοχή. Το γιατί είναι μια άλλη ιστορία κι όχι αθώα, με την οποία θα ασχοληθούμε σε αυριανό άρθρο.