Οι Δεκαπενταύγουστοι που σημάδεψαν την Ελλάδα

Η κίνηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη να προχωρήσει σε ανασχηματισμό της κυβέρνησης, δύο μόλις μέρες πριν τον Δεκαπενταύγουστο, στον απόηχο των πυρκαγιών που συγκλόνισαν την Ελλάδα και κατέστρεψαν την βόρειο Εύβοια, αποτελεί πρωτοτυπία για τα πολιτικά δεδομένα του τόπου. Όμως δεν είναι η πρώτη φορά που τα περίφημα «μπάνια του λαού» (κατά τον Ανδρέα Παπανδρέου) συνδυάστηκαν με ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να περάσει ένα “ήρεμο καλοκαίρι”, είτε στο εσωτερικό, είτε στο εξωτερικό μέτωπο. Τον Αύγουστο του 2019 είχε έρθει προς ψήφιση στη Βουλή το πρώτο σχέδιο νόμου της νεοεκλεχθείσας τότε κυβέρνησης, που αφορούσε την κατάργηση του ασύλου στα Πανεπιστήμια. Αντίστοιχα τον περσινό Αύγουστο η πολιτική θερμοκρασία στην Αθήνα χτύπησε “ταβάνι”, με την Τουρκία να εκδίδει αλλεπάλληλες Navtex εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, δίνοντας συνέχεια στη διαχρονική αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας.

Όμως και στο όχι τόσο πρόσφατο παρελθόν η περίοδος κοντά στον Δεκαπενταύγουστο έτυχε πολλές φορές να σημαδευτεί από δραματικές εξελίξεις. Στις 14 Αυγούστου του 1974 κατέρρευσαν οι συνομιλίες για το Κυπριακό στη Γενεύη και η Τουρκία έβαλε σε δράση το δεύτερο στάδιο της εισβολής, που έμεινε στην Ιστορία ως “Αττίλας ΙΙ” και είχε ως αποτέλεσμα να καταληφθεί το 36,2% του βορείου τμήματος του νησιού. Τα όσα τραγικά ακολούθησαν είναι γνωστά…

Ελληνοτουρκική κρίση

Δύο χρόνια αργότερα, η τουρκική προκλητικότητα αποκτούσε νέες διαστάσεις, αυτή τη φορά απέναντι στην Ελλάδα. Την κρίση διαχειρίστηκε η πρώτη εκλεγμένη μεταπολιτευτική κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή και της ΝΔ. Το ωκεανογραφικό “Χόρα” παραβίασε στις 6 Αυγούστου του 1976 την ελληνική υφαλοκρηπίδα, βορειανατολικά της Λέσβου. Η αντίδραση της Αθήνας ήταν δεδομένη, καθώς η Τουρκία αμφισβητούσε (με το πρόσχημα των ερευνών) την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο.

Οι μνήμες από την εισβολή στην Κύπρο ήταν ακόμη νωπές και σε πολιτικό επίπεδο, η κρίση σφραγίστηκε από την ιστορική πλέον φράση του Ανδρέα Παπανδρέου: «Βυθίσατε το Χόρα». Έκτοτε έχουν γραφτεί πολλά για το κατά πόσο αυτή η κίνηση του αντιπολιτευόμενου ακόμα Παπανδρέου ήταν αποτέλεσμα συνεννόησης με τον ίδιο τον Καραμανλή και είχε ως στόχο την εξυπηρέτηση των εθνικών συμφερόντων.

Αρκετά χρόνια μετά, το καλοκαίρι του 1989 σχηματίστηκε με τη στήριξη της ΝΔ και του Συνασπισμού κυβέρνηση «ειδικού σκοπού», όπως ονομάστηκε, υπό τον κοινά αποδεκτό πρωθυπουργό Τζανή Τζαννετάκη, βουλευτή της ΝΔ. Στόχος της κυβέρνησης ήταν να μην παραγραφούν από την προκήρυξη νέων εκλογών τα αδικήματα για τα οποία κατηγορείτο ο Ανδρέας Παπανδρέου και να παραπεμφθούν στη Δικαιοσύνη όλοι όσοι εμπλέκονταν στο σκάνδαλο Κοσκωτά.

Το βρώμικο ’89

Η σύμπραξη Δεξιάς και Αριστεράς είχε προκαλέσει πολλές αντιδράσεις, σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Σε μια προσπάθεια ανατροπής του κλίματος η κυβέρνηση αποφάσισε, με αφορμή τη συμπλήρωση 40 χρόνων από το τέλος του εμφυλίου, να κάψει για συμβολικούς λόγους στη Χαλυβουργική, το τεράστιο αρχείο αστυνομικών φακέλων πολιτικών φρονημάτων. Μια κίνηση που δεν επιτέλεσε στο έπακρο το σκοπό της, καθώς επικρίθηκε για την καταστροφή πολύτιμου ιστορικού υλικού.

Το 1996 στις 11 και στις 14 Αυγούστου αντιστοίχως, δολοφονούνται από τους Τούρκους, οι Κύπριοι Τάσος Ισαάκ και Σολωμός Σολωμού, προκαλώντας θλίψη και οργή σε όλο τον Ελληνισμό. Τον ίδιο μήνα ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης προκηρύσσει εκλογές για τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, βάζοντας τη χώρα σε προεκλογικούς ρυθμούς, μέσα στην καρδιά του καλοκαιριού.

Τρία χρόνια αργότερα στις 17 Αυγούστου του 1999, ένας σεισμός 7,4 ρίχτερ χτυπάει τη βορειοδυτική Τουρκία, δημιουργώντας έναν τραγικό απολογισμό νεκρών. Λιγότερο από έναν μήνα αργότερα, σημειώνεται και στην Ελλάδα ο φονικότερος σεισμός των τελευταίων 50 ετών. Αποτέλεσμα των δυο συμβάντων ήταν η έναρξη της περίφημης «διπλωματίας των σεισμών» που οδήγησε σε προσωρινή σταθεροποίηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και σε ένα κύμα συμπάθειας μεταξύ των δύο λαών.

Τα πρώτα χρόνια της κρίσης

Στις 13 Αυγούστου του 2004 παραδίδεται στον ελληνικό λαό η γέφυρα του Ρίου-Αντιρρίου, μετά από σχεδόν μια δεκαετία κατασκευών, ενώ την ακριβώς επόμενη ημέρα πραγματοποιούνταν στην Αθήνα η τελετή έναρξης των θερινών Ολυμπιακών Αγώνων. Η ολοκλήρωση μεγάλων έργων, καθώς και η ανάταση της εθνικής περηφάνιας από την έλευση των Αγώνων και τη νίκη της Ελλάδας στο Euro την ίδια χρονιά, δημιούργησαν (σε συνδυασμό με την πολιτική αλλαγή έπειτα από έντεκα χρόνια αδιάκοπης ηγεμονίας του ΠΑΣΟΚ) ένα κύμα ευφορίας στην ελληνική κοινωνία.

Ένα αίσθημα που δυστυχώς δεν διήρκησε πολύ. Στις 17 Αυγούστου του 2007, δύο μέρες μετά το Δεκαπενταύγουστο, ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, στα χνάρια του προκάτοχού του, ταράζει τα νερά του καλοκαιριού, προκηρύσσοντας εκλογές για τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, επικαλούμενος την κατάσταση της Οικονομίας και τις επερχόμενες μεταρρυθμίσεις στο χώρο της Παιδείας.

Εκείνο το καλοκαίρι είχε σφραγιστεί από τις φονικές πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν ανά την ελληνική επικράτεια, με κυριότερες αυτές στην Ηλεία, που είχαν κοστίσει τη ζωή σε 67 ανθρώπους. Αρκετά χρόνια μετά, το 2013 και μια μέρα πριν τη γιορτή της Παναγίας, ο νεαρός Θανάσης Καναούτης πέφτει νεκρός έπειτα από διαπληκτισμό με ελεγκτή που διεξήγε έλεγχο σε γραμμή του τρόλεϊ. Η διαμάχη ξεκίνησε επειδή ο 19χρονος δεν είχε κόψει εισιτήριο. Το γεγονός δημιούργησε αντιδράσεις και αναδείχθηκε από την τότε αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ σε μείζων θέμα.

Η περίοδος ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ

Ήταν οι πρώτες πρωινές ώρες της 15ης Αυγούστου του 2015 που η Βουλή των Ελλήνων κύρωσε το τρίτο Μνημόνιο, που είχε φέρει προς ψήφιση η κυβέρνηση Τσίπρα. Είχε προηγηθεί τον περασμένο Ιούλιο το πρώτο δημοψήφισμα στη χώρα, μετά από εκείνο του 1974, οι δραματικές διαπραγματεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης με τους Ευρωπαίους και μια σειρά από τακτικές καθυστερήσεων που διεξήγαγε η τότε πρόεδρος της Βουλής, Ζωή Κωνσταντοπούλου.

Το Μνημόνιο τελικά πέρασε χάριν στις ψήφους της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και του Ποταμιού, καθώς τα συγκυβερνώντα κόμματα ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ δεν συμπλήρωναν τις απαραίτητες 151 ψήφους για την κύρωση του Μνημονίου. Λίγες μέρες αργότερα η κυβέρνηση Τσίπρα παραιτήθηκε και προκηρύχθηκαν οι εκλογές της 20ης Σεπτεμβρίου. Τότε, περίπου το 15% της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ ανεξαρτητοποιήθηκε για να δημιουργήσει υπό τον Παναγιώτη Λαφαζάνη την Λαϊκή Ενότητα, ενώ ανέλαβε υπηρεσιακή πρωθυπουργός η Βασιλική Θάνου.

Ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου του 2018 επαναπατρίστηκαν στη χώρα οι δύο Έλληνες στρατιωτικοί έπειτα από την πολύμηνη κράτησή τους στην Τουρκία. Πρόκειται για τους Άγγελο Μητρετώδη και Δημήτρη Κούκλατζη. Η μεταφορά τους έγινε με το πρωθυπουργικό αεροσκάφος και τη συνοδεία του τότε αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Κατρούγκαλου.

Οι δύο άνδρες κρατούνταν σε φυλακές της γείτονος από τον Μάρτιο του 2018, όταν σύμφωνα με την κατάθεση τους μπήκαν από λάθος σε έδαφος της Τουρκίας. Τουρκικό δικαστήριο είχε εξετάσει στις 14 Αυγούστου το αίτημα αποφυλάκισης τους και έκρινε ότι δε συντρέχουν πλέον οι λόγοι κράτησης τους. Στο αεροδρόμιο τους είχαν υποδεχθεί τότε υπουργός Εθνικής Άμυνας, Πάνος Καμμένος, αλλά και οι γονείς τους, ενώ άμα την άφιξη τους, στρατιωτικό άγημα τους απέδωσε τιμές.