Οι διακυμάνσεις στις σχέσεις εμπιστοσύνης κοινωνίας-πολιτικής

Γράφει ο Γιώργος Ουρανός *

Διαχρονικά, οι σχέσεις εμπιστοσύνης της ελληνικής κοινωνίας με την πολιτική και τους πολιτικούς, έχουν περάσει τόσο περιόδους ενθουσιασμού, όσο όμως και έντονης απαξίωσης! Θεωρούμε ότι στη χώρα μας υπήρξε μεγάλη καθυστέρηση στο να αναπτυχθούν σχέσεις εμπιστοσύνης ανάμεσα στον λαό μας και στα πολιτικά πρόσωπα.

Μάλιστα, εκτιμούμε πως ο ελληνικός λαός ίσως και για πρώτη φορά έδειξε να εμπιστεύεται την πολιτική και τους πολιτικούς, μόλις το 1910, όταν στις εκλογές του Νοεμβρίου με την ψήφο του, έδωσε την εντολή σχηματισμού νέας κυβέρνησης στον Ελευθέριο Βενιζέλο. Ήταν τόσος ο ενθουσιασμός για τον Βενιζέλο και το νεοσύστατο “Κόμμα Φιλελευθέρων”’, που του έδωσε την απίστευτη πλειοψηφία των 307 εδρών στο σύνολο των 362 που διέθετε η τότε ελληνική Βουλή!

Όμως, η σχέση αυτή της εμπιστοσύνης δεν παγιώθηκε ποτέ. Από τότε, τόσο κατά τις εκλογικές αναμετρήσεις όσο και κατά τις κρίσιμες εθνικές ή πολιτικές αποφάσεις, λαός και πολιτικά πρόσωπα βρισκόταν μεταξύ τους σε σχέσεις αμφισημίας. Πότε ήταν σχέσεις αλληλοεκτίμησης και πότε απαξίωσης. Έκτοτε οι πολιτικοστρατιωτικές φάσεις που πέρασε το ελληνικό έθνος ήταν πολλές και κρίσιμες.

Η Μικρασιατική Καταστροφή, η αποκήρυξη της βασιλείας, η δικτατορία του Μεταξά, η επάνοδος της βασιλείας, η γερμανική κατοχή, η τραγωδία του εμφύλιου πολέμου, η αποστασία, η εφτάχρονη δικτατορία και τέλος η επάνοδος της δημοκρατίας το 1974 ήταν οι σημαντικότερες από αυτές. Σε όλες αυτές τις κρίσιμες περιόδους οι σχέσεις εμπιστοσύνης του λαού με την πολιτική και τους πολιτικούς θα περνούσαν μεγάλες δοκιμασίες. Μεγαλύτερος σταθμός βέβαια, στην σχέση αυτή, θεωρούμε πως ήταν οι εκλογές του 1956, όταν δόθηκε το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες. Οι σχέσεις εμπιστοσύνης από τότε, απόκτησαν πλέον και ποιοτικότερα χαρακτηριστικά.

Οι επώδυνες δοκιμασίες

Καθ’ όλη τη διάρκεια των τελευταίων 10ετιών οι σχέσεις αυτές, πέρασαν και περνούν διάφορες διακυμάνσεις, άλλοτε καλοπιστίας και άλλοτε απαξίωσης. Αμέσως μετά τον εμφύλιο πόλεμο, ο λαός έβλεπε με πολύ συμπάθεια τα πολιτικά κόμματα και τους εκπροσώπους τους, γιατί ευελπιστούσε ότι θα βοηθούσαν στο να υπάρξει ηρεμία και άμβλυνση των παθών που είχε επιφέρει ο εμφύλιος.

Όμως, δυστυχώς, οι πόθοι του διαψεύστηκαν λίγο αργότερα, λόγω των εκλογών “βίας και νοθείας” του 1961 και λόγω των γεγονότων της αποστασίας του 1965. Ήδη, λοιπόν, από τότε είχε αρχίσει να δημιουργείται μία κατάσταση απέχθειας προς την πολιτική και απαξίωσης των πολιτικών. Μάλιστα θεωρούμε πως αυτό το χαρακτηριστικό ήταν και το επικρατέστερο που συνετέλεσε στην εκκόλαψη του “αυγού του φιδιού” και το οποίο οδήγησε αφ’ ενός στην κήρυξη της δικτατορίας του 1967, όσο και στην αδυναμία καθολικής αντίστασης του ελληνικού λαού στην χούντα.

Με την επάνοδο της δημοκρατίας το 1974, οι σχέσεις εμπιστοσύνης λαού και πολιτικών αναθερμάνθηκαν αρκετά για να περάσουν για τουλάχιστον επί μία 15ετία, τον “μήνα του μέλιτος”. Νέα σύννεφα όμως εμφανίστηκαν στα τέλη της 10ετίας του 1980, με την αποκάλυψη του σκανδάλου Κοσκωτά! Βέβαια, οι σχέσεις επανέκαμψαν μερικά χρόνια αργότερα. Όμως η μεγαλύτερη απώλεια της εμπιστοσύνης, ήρθε το 2009, με την επέλαση της οικονομικής κρίσης. Οι σχέσεις εμπιστοσύνης διαταράχθηκαν σε τέτοιο σημείο, ώστε απειλήθηκε να διασαλευθεί ακόμη και η πολιτική ηρεμία, με την εμφάνιση ακροδεξιών πολιτικών σχημάτων.

Σήμερα πια, έχοντας περάσει 13 τόσα χρόνια από τότε, παρατηρείται μια επανάκαμψη των σχέσεων εμπιστοσύνης. Αυτό τεκμηριώνεται από:

• Τα δημοσκοπικά δεδομένα των τελευταίων περιόδων.
• Την προθυμία συμμετοχής των νέων στα ψηφοδέλτια των κομμάτων.
• Την εκλογή πολλών νέων προσώπων ως βουλευτών.
• Την εκλογή πολλών γυναικών, σχεδόν το 1/3 του Κοινοβουλίου, ως βουλευτριών (80 στο σύνολό τους).
• Την ψήφιση και μικρών κομμάτων, γεγονός που συντελεί στην αύξηση της πολυφωνίας στη Βουλή.

Το πιο σημαντικό όμως είναι, το ότι οι Έλληνες πολίτες ξανάρχισαν να συζητούν πολιτικά και να δείχνουν ξανά ενδιαφέρον για τις πολιτικές εξελίξεις. Μακάρι το θετικό αυτό κλίμα να εδραιωθεί και να ενδυναμωθεί περισσότερο. Σίγουρα είναι ευθύνη των κομμάτων, των αρχηγών τους, και εν τέλει, όλων των ενασχολούμενων με την πολιτική!

---

* Ο Γιώργος Ουρανός είναι κοινωνικός ψυχολόγος, πρώην διοικητής του Ψυχιατρείου Χανίων.